Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "jews" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-9 z 9
    Tytuł:
    Hungarians and Jews. An Important Monograph with Deficit
    Autorzy:
    Balogh, Magdolna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/508954.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    Jews in Hungary
    Opis:
    Hungarians and Jews. An Important Monograph with DeficitThe texts is a critical review of the book: Géza Komoróczy: The History of the Jews in Hungary I-II., Kalligram, Pozsony, 2012. 1230 and 1213 pp.
    Źródło:
    Colloquia Humanistica; 2013, 2
    2081-6774
    2392-2419
    Pojawia się w:
    Colloquia Humanistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Book Review: Nadège Ragaru, “Et les Juifs bulgares furent sauvés”: Une histoire des saviors sur la Shoah en Bulgarie. Paris: Presses de Sciences Po, 2020. Pp. 381 pages. ISBN paper 978-2-7246-2650-6
    Recenzja książki: Nadège Ragaru, “Et les Juifs bulgares furent sauvés”: Une histoire des saviors sur la Shoah en Bulgarie. Paris: Presses de Sciences Po, 2020. Pp. 381 pages. ISBN paper 978-2-7246-2650-6
    Autorzy:
    Detrez, Raymond
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31339660.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    Bułgaria
    Żydzi
    Holocaust
    ocalenie
    deportacja
    Bulgaria
    Jews
    salvation
    deportation
    Opis:
    This presentation reviews a recent book by the French historian and political scientist Nadège Ragaru, analyzing how Bulgarian society has been dealing with the fate of the Bulgarian Jews during World War II. Pressurized by its Nazi German ally to send 20,000 Bulgarian Jews to extermination camps then located in the General Government, a part of the former Republic of Poland, the Bulgarian wartime government participated in the deportation of 11,343 Jews from the territories under Bulgarian administration in Greek Thrace and Yugoslav Macedonia, while withholding, after protests by some politicians and intellectuals, the Church and a part of the Bulgarian population, from completing the number of 20,000 by sending another 8,000 Jews from Bulgaria proper. In three consecutive chapters, Ragaru discusses how the People’s Courts dealt with the persecutors of the Jews, analyzes the ideological sensibilities raised by a film (a Bulgarian-DDR coproduction) about the deportation, and examines the use of three original short documentary shootings of the events. In the two final chapters, Ragaru deals with the relative pluralism of opinions that has been the case since the fall of the communist regime and the internationalization of the topic, especially as the tense relations with North Macedonia are concerned. Ragaru’s general conclusion is that in spite of the increased preparedness to admit Bulgaria’s involvement, the salvation continues to be overstated, while the complicity is smuggled away.
    Nadège Ragaru, francuska historyczka i politolożka, w swej najnowszej książce analizuje, w jaki sposób społeczeństwo bułgarskie traktowało bułgarskich Żydów w czasie II wojny światowej. Rząd Bułgarii, ulegając naciskom swego sojusznika, nazistowskich Niemiec, w sprawie wysłania dwudziestu tysięcy bułgarskich Żydów do obozów Zagłady w Generalnym Gubernatorstwie, wcześniej Rzeczpospolitej Polskiej, deportował 11 343 Żydów z terytoriów greckiej Tracji i jugosłowiańskiej Macedonii, znajdujących się wówczas pod rządami władz Bułgarii. Jednak po protestach nielicznych polityków, intelektualistów i Cerkwi oraz części bułgarskiej ludności władze Bułgarii ostatecznie odstąpiły od procederu wydalenia z kraju pozostałych 8 000 Żydów. W trzech kolejnych rozdziałach Ragaru opisuje, jak Trybunały Ludowe traktowały prześladowców Żydów, jaką podatność na ideologię wśród społeczeństwa bułgarskiego ukazała filmowa koprodukcja bułgarsko- -enerdowska o deportacjach, a także wyjaśnia, do czego posłużyły trzy krótkie oryginalne fragmenty filmów dokumentalnych ukazujące tamte wydarzenia. W ostatnich dwóch rozdziałach Ragaru przedstawia różnorodność opinii po upadku reżimu komunistycznego oraz internacjonalizację tematu, w szczególności kwestię stosunków z Republiką Północnej Macedonii. Autorka wysnuwa ogólny wniosek, że mimo przejawiającej się skłonności Bułgarii do uznania swego zaangażowania [w Zagładę], kwestia ocalenia Żydów [przez społeczeństwo bułgarskie] jest nadal bardziej eksponowana, a współsprawstwo jest wciąż zamiatane pod dywan.
    Źródło:
    Colloquia Humanistica; 2021, 10; 1-15
    2081-6774
    2392-2419
    Pojawia się w:
    Colloquia Humanistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    In the Interstices of Languages and Cultures. Julian Stryjkowski – a Polish Writer of Jewish Origin
    Autorzy:
    Piekarski, Ireneusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/508748.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    Julian Stryjkowski
    Jewish literature
    Polish literature
    Jewish identity
    Polish Jews
    Opis:
    In the Interstices of Languages and Cultures. Julian Stryjkowski – a Polish Writer of Jewish OriginThe following sketch is a depiction of a prewar stage of life as well as work of Julian Stryjkowski who was a Polish writer of Jewish origin. Identity quandary of the author of Voices in the Dark was presented against the background of changes taking place in the Jewish world at the turn of the twentieth century juxtaposed with the parallel choices of Shmuel Josef Agnon and Isaac Bashevis Singer. The aim of the essay is to present the role of the language of writing in the process of shaping authors' personal identity.W szczelinach języków i kultur. Julian Stryjkowski - polski pisarz żydowskiego pochodzeniaJest to szkic o przedwojennym etapie życia i twórczości Juliana Stryjkowskiego - polskiego pisarza żydowskiego pochodzenia. Tożsamościowe rozterki twórcy Głosów w ciemności ukazane zostały na tle przemian modernizacyjnych postoświeceniowego żydostwa i zestawione z paralelnymi wyborami Szmuela Josefa Agnona i Izaaka Baszewisa Singera. Głównym celem artykułu jest ukazanie roli języka twórczości w kształtowaniu osobowej tożsamości pisarzy.
    Źródło:
    Colloquia Humanistica; 2014, 3
    2081-6774
    2392-2419
    Pojawia się w:
    Colloquia Humanistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Alexander Family Chronicle
    Kronika rodziny Alexander
    Autorzy:
    Dobrovsak, Ljiljana
    Žebec Šilj, Ivana
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31339656.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    rodzina Alexander
    Żydzi
    przedsiębiorcy
    Zagrzeb
    Alexander family
    Jews
    entrepreneurs
    Zagreb
    Opis:
    The paper focuses on the history of Zagreb’s prominent Jewish family, the Alexanders (or Aleksanders), who were influential in the cultural, economic and social life of the city and Croatia for almost a century. At the time of their arrival in Zagreb and after the end of the First World War, they all belonged to the Jewish religious denomination; later most of them converted to Catholicism and one was an Evangelical Christian (Protestant). The Alexander family moved to Zagreb from Burgenland (Güssing) in the 1850s. Upon their arrival, they worked in commerce and were known as diligent businessmen. Soon they became respected and wealthy patrons well-known in Zagreb, Croatia and abroad. The second-generation family members were distinguished physicians, lawyers, engineers, artists, professors and businessmen. They formed marriage alliances with Zagreb’s prominent Jewish and Catholic families and socialised with the nobility, thus making acquaintances and forming social networks that upgraded their social status. Also, they were cosmopolitans with one foot in Zagreb and the other in Vienna. Thereby, Budapest was not far-fetched for them. Among the most prominent and distinguished family members, one finds the brothers Aleksander/Šandor (1866–1929) and Samuel David (1862–1943). They were well-respected industrialists, founders of Zagreb’s brewery, malt factory and cement factory. They were also board members of several banks and founders of industrialists’ associations. Thus, their work and diligence were much appreciated during the First World War, for which Aleksander was awarded an Austro-Hungarian noble title. The post-war unification of the Kingdom of Serbs, Croats and Slovenes had no negative impact on their social standing. Thereby, the brothers managed to continue their business successfully, and were greatly appreciated by the newly formed political elite. Later, at the beginning of the Second World War, the majority of the family members managed to escape Nazi persecution, while some perished in the Holocaust. Today, descendants of this large family live scattered around the world, in Israel, the United States, Italy and Zagreb. The only visible memory trace – proof of the family’s existence in Zagreb – are the stairs in the Tuškanac city park, named after Šandor von Alexander of Sesvete.
    W tekście zaprezentowana jest historia rodziny Alexander (Aleksander), żydowskiej rodziny z Zagrzebia, która prawie przez sto lat odgrywała ważną rolę w gospodarczym, kulturalnym i społecznym życiu miasta oraz całej Chorwacji. W czasie osiedlenia się w Zagrzebiu wszyscy członkowie rodziny byli wyznawcami judaizmu, jednak do 1941 roku większość z nich przeszła na katolicyzm, a jeden z nich dołączył do wyznawców kościoła ewangelickiego. Rodzina do Zagrzebia przybyła w połowie XIX wieku z terenu Gradišće (Burgenland). Po osiedleniu się zaczęła działać w handlu, a ponieważ członkowie rodziny byli niezwykle pracowici, już przed końcem XIX wieku rodzina stała się jedną z najbardziej szanowanych i majętnych, zarówno w Zagrzebiu, jak i w Chorwacji, a nawet poza nią. Już w drugim pokoleniu członkowie rodziny wyróżniali się jako znakomici lekarze, prawnicy, inżynierowie, artyści, profesorowie i przedsiębiorcy. W Zagrzebiu zawierali małżeństwa z członkami wpływowych rodzin, zarówno żydowskich, jak i katolickich, pozostawali w stosunkach towarzyskich z lokalną elitą i w ten sposób zyskali wysoki status w otoczeniu. Byli kosmopolitami: życie dzielili między Zagrzeb i Wiedeń, a i Budapeszt nie był im obcy. Wśród nich swoimi talentami wyróżniali się bracia Aleksander/Šandor (1866–1929) i Samuel David (1862-1943). Byli  szanowanymi przemysłowcami: założyli zagrzebski browar, fabrykę słodu, olejarnię, cementownię i inne obiekty przemysłowe w Zagrzebiu. Zasiadali w zarządach kilku zagrzebskich banków, założyli także kilka towarzystw przemysłowych. Wyróżnili się w czasie I wojny światowej, a Aleksander otrzymał węgierski tytuł szlachecki za swoją działalność humanitarną. Okres Królestwa SHS/Jugosławii również nie zagroził ich pozycji, co więcej – nadal z powodzeniem pracowali i działali. Po wybuchu II wojny światowej większość członków rodziny opuściła Niezależne Państwo Chorwackie, kilkoro z nich zginęło w czasie Holokaustu. Obecnie potomkowie tej wielkiej rodziny mieszkają w Izraelu, Stanach Zjednoczonych Ameryki, we Włoszech oraz w Zagrzebiu, a o ich obecności w historii miasta świadczą schody na Tuškanacu, które noszą imię Šandora Alexandra Sesveckiego.
    Źródło:
    Colloquia Humanistica; 2020, 9; 255-272
    2081-6774
    2392-2419
    Pojawia się w:
    Colloquia Humanistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    From Local Community to Glocal Network: Place, Memory, and Identity Politics among the “Jews of Trikala” and Their Diaspora (Greece)
    Autorzy:
    Spyros, Theodoros A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/508822.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    Greek-Jews
    Trikala
    community
    identity politics
    ethnicity
    glocality
    memory
    ethnography
    Opis:
    From Local Community to Glocal Network: Place, Memory, and Identity Politics among the “Jews of Trikala” and Their Diaspora (Greece)In this paper I present some initial findings from my multilocal ethnographic and ethnohistorical research on the “Trikalan Jews”, i.e. Jews living in or originating from Trikala, a city in the Thessaly region of central Greece. In particular, my research focuses on two axes: the historical processes of community formation and its social transition after World War II as well as the recent sense of belonging of the potential members of that “community” and the ways they experience and negotiate their collective memory and identity.On a theoretical level, the first hypothesis grounded in the field is that the “community” tends to appropriate/be appropriated by subjects who currently live “elsewhere”. In this sense, it is reproduced as a glocal network in which Jewishness and locality are interconnected, experienced, and performed in multiple, fluid, and often fragmented ways. On a methodological level, my research is based on the fundamental techniques of ethnographic and ethnohistorical research which have been adapted to the conditions and restraints of a multilocal field.From the research we can assume that the Holocaust resulted in the extermination of an important part of the Trikalan Jewish community, while post-war emigration led to its gradual social disintegration, diffusion, and integration to broader ethnoreligious and national realities. Today this glocal “community” has imaginary, symbolic, and ceremonial rather than “practical” sociocultural dimensions. However, the recording, “rescue” and disclosure of communal history, memory and “cultural heritage” compose a fundamental field for the reconstitution of the bonds between the potential members of the “community” and thus for its reconstruction as a glocalized network of sociocultural interaction. Από την τοπική κοινότητα στο παγκοσμιο-τοπικό δίκτυο: Τόπος, μνήμη και πολιτικές της ταυτότητας στους Εβραίους των Τρικάλων και τη Διασπορά τουςΣτο παρόν άρθρο παρουσιάζω ορισμένα πρώτα ευρήματα από την πολυ-τοπική εθνογραφική και εθνοϊστορική μου έρευνα στους Εβραίους των Τρικάλων. Η έρευνα κινείται σε δύο άξονες. Ο πρώτος αφορά στις ιστορικές διαδικασίες συγκρότησης και κοινωνικού μετασχηματισμού της κοινότητας μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο δεύτερος διερευνά την αίσθηση του ανήκειν μεταξύ των εν δυνάμει μελών της «κοινότητας» και τους τρόπους που αυτά βιώνουν και διαπραγματεύονται σήμερα τη συλλογική τους μνήμη και ταυτότητα.Σε θεωρητικό επίπεδο, μια πρώτη υπόθεση, είναι ότι η «κοινότητα» έχει την τάση να οικειοποιείται (αλλά επίσης γίνεται αντικείμενο οικειοποίησης από) υποκείμενα που ζουν σήμερα «αλλού». Υπό αυτή την έννοια, αναπαράγεται ως ένα παγκοσμιο-τοπικό δίκτυο, εντός του οποίου η Εβραϊκότητα και η τοπικότητα διασυνδέονται, βιώνονται και επιτελούνται με πολλαπλούς, ρευστούς και συχνά αποσπασματικούς τρόπους. Σε μεθοδολογικό επίπεδο, η έρευνά μου βασίζεται στις βασικές τεχνικές της εθνογραφικής και εθνοϊστορικής έρευνας, προσαρμοσμένες στις ανάγκες και τους περιορισμούς ενός πολυ-τοπικού ερευνητικού πεδίου.Από την έρευνα προκύπτει ότι το Ολοκαύτωμα είχε ως αποτέλεσμα την εξόντωση και τον αφανισμό ενός σημαντικού τμήματος της τρικαλινής εβραϊκής κοινότητας, ενώ η μεταπολεμική μετανάστευση που ακολούθησε οδήγησε στη σταδιακή κοινωνική αποδιοργάνωση, τη διάχυση και την ενσωμάτωση της σε ευρύτερες εθνο-θρησκευτικές και εθνικές πραγματικότητες. Σήμερα, αυτή η «παγκοσμιο-τοπική κοινότητα» έχει περισσότερο φαντασιακές και συμβολικές, παρά «πρακτικές» κοινωνικο-πολιτισμικές διαστάσεις. Ωστόσο, η καταγραφή, «διάσωση» και δημοσιοποίηση της ιστορίας, της μνήμης και της πολιτισμικής της «κληρονομιάς» συγκροτούν ένα θεμελιώδες πεδίο για την αποκατάσταση των δεσμών μεταξύ των εν δυνάμει μελών της και την ανασυγκρότησή της ως ενός παγκοσμιο-τοπικοποιημένου δικτύου. Υπό αυτή την έννοια, η «Τρικαλινή Εβραϊκή Διασπορά» αποτελεί για τους ντόπιους Εβραίους τη θεμελιώδη πηγή προσδοκιών για τη μελλοντική επιβίωση της κοινότητάς τους. Od społeczności lokalnej do glokalnej sieci: miejsce, pamięć i polityka tożsamości wśród Żydów z Trikali oraz ich diasporyW artykule prezentuję wstępne rozpoznania z mojego multilokalnego etnograficznego i etnohistorycznego badania Żydów z Trikali, tzn. Żydów żyjących lub pochodzących z Trikali, miasta w Tesali w Grecji Środkowej. W szczególności, moje badania skupiają się na dwóch osiach: (1) historycznym procesie kształtowania się tożsamości i zmianach w społeczności po drugiej wojnie światowej oraz (2) na poczuciu przynależności potencjalnych członków tej społeczności i sposobach, w których dziś doświadczają i negocjują oni zbiorową pamięć i tożsamość.Na poziomie teoretycznym, pierwszą przyjętą hipotezą jest to, że „społeczność” ma tendencję do zawłaszczania podmiotów żyjących „gdzie indziej”, jak i do bycia przez nie zawłaszczaną. Zatem jest ona reprodukowana jako sieć glokalna, w której żydowskość i lokalność są łączone, doświadczane i odtwarzane na wielorakie, płynne i często fragmentaryczne sposoby. Na poziomie metodologicznym, moje badania opierają się na podstawowych technikach badań etnograficznych i etnohistorycznych, które zostały zaadaptowane do warunków i ograniczeń obszaru multilokalnego.Badania prowadzą do wniosku, że Zagłada przyniosła eksterminację ważnej części społeczności Żydów z Trikali, podczas gdy powojenne migracje prowadziły do jej stopniowej dezintegracji, rozproszenia i włączenia do szerszych realiów [systemów] etnoreligijnych i narodowych. Dziś owa „światowo-lokalna społeczność” ma raczej wyobrażony i symboliczny niż „praktyczny” społeczno-kulturowy wymiar. Jednakże spisanie, „ocalenie” i publikacja historii, pamięci i „kulturowego dziedzictwa” stanowią fundamentalny obszar dla rekonstrukcji więzi między potencjalnymi członkami społeczności, a zatem jej odbudowania jako zglokalizowanej sieci interakcji socjo-kulturowych.
    Źródło:
    Colloquia Humanistica; 2019, 8
    2081-6774
    2392-2419
    Pojawia się w:
    Colloquia Humanistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Jewish Identity of the “Unexpected Generation” in the Context of the Upbringing Model in a Mixed Family
    Tożsamość żydowska „nieoczekiwanego pokolenia” w kontekście modelu wychowania w rodzinie mieszanej
    Autorzy:
    Cukras-Stelągowska, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31339648.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    Żydzi
    pokolenia
    tożsamość
    małżeństwa mieszane
    etniczność
    egzogamia
    Jews
    generations
    identity
    mixed marriages
    ethnicity
    exogamy
    Opis:
    The goal of the article is to introduce one of the youngest Jewish generations in Poland, known as the “unexpected generation”, based on my own research and the findings of other researchers. At the same time, I consider the essence of upbringing in a mixed family and its consequences for the socio-cultural identity of this generation. I look at ways of constructing patterns of Jewish family life and possible forms and content of intergenerational family transmission. I also highlight challenges and potential threats faced by Jewish families living in Poland today. Consequently, I try to outline possible further research directions related to issues of cultural content transmission in a family and the transmission of Jewish religious and linguistic heritage.
    W swoim artykule chciałabym przybliżyć jedno z najmłodszych pokoleń żydowskich w Polsce, zwane „nieoczekiwaną generacją”, na podstawie badań własnych oraz ustaleń innych badaczy. Jednocześnie uwzględniam istotę wychowania w rodzinie mieszanej i to, jakie niesie za sobą konsekwencje dla tożsamości społeczno-kulturowej tegoż pokolenia. Przyjrzę się sposobom konstruowania wzorów żydowskiego życia rodzinnego oraz możliwym formom i treściom rodzinnej transmisji międzypokoleniowej. Wskażę także na wyzwania i potencjalne zagrożenia, przed którymi stają dziś żydowskie rodziny mieszkające w Polsce. W efekcie postaram się wytyczyć możliwe dalsze kierunki badawcze podejmujące kwestie transmisji treści kulturowych w rodzinie, przekazu żydowskiego dziedzictwa religijnego i językowego.
    Źródło:
    Colloquia Humanistica; 2020, 9; 85-100
    2081-6774
    2392-2419
    Pojawia się w:
    Colloquia Humanistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ḥam Ribi Avram Finci’s Ladino Translation of Selected Texts from the Zohar as a Rare Glimpse into the Methodology of Traditional Bosnian Sephardic Yeshivot (Adult Learning Clubs) and Its Relation to the Local Sufi Islamic Tradition of “Ders”
    Przekład Ḥam Ribi Avrama Finciego wybranych tekstów Zoharu na ladino jako rzadkie spojrzenie w metodologię pracy tradycyjnych bośniacko-sefardyjskich „jeszybot” (klubów edukacyjnych dla dorosłych) oraz jej związek z lokalną, islamsko-suficką tradycją homiletyczną
    Autorzy:
    Papo, Eliezer
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31339655.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    studia sefardyjskie
    kultura sefardyjska
    literatura ladino
    Żydzi osmańscy
    Żydzi bośniaccy
    żydowsko-hiszpańska literatura rabiniczna
    homiletyka sefardyjska
    kultura bośniacka
    Żydzi bałkańscy
    Sephardic studies
    Sephardic culture
    Ladino literature
    Ottoman Jews
    Bosnian Jewry
    Rabbinic literature in Judeo-Spanish
    Sephardic Sermon
    Judaism & Sufism
    Balkan Culture
    Balkan Jews
    Opis:
    In traditional Sephardic culture, theoretical Kabbalah was an exclusive patrimony of the rabbinic elite. From the 17th century onward, many Sephardic laymen found even the Hebrew liturgical, and especially speculative, texts to be impenetrable and incomprehensible. Consequently, the rabbinic elite began to translate liturgical texts and halakhic works into popular Judeo-Spanish. However, the Zohar was usually not included in these projects of cultural intermediation. Consequently, a Judeo-Spanish translation of the integral text of the Zohar, or even of one of its volumes, does not exist to this day. At the same time, different Sephardic rabbis translated selected excerpts from the Zohar into the vernacular. This paper analyses one such anthology, Avram ben Moshe Finci’s Leket a-Zoar, published in 5619 (1858/9) in Belgrade. The anthology contains 246 excerpts from the Zohar, 121 of which conclude with Finci’s own reflections and a resumé of the moral of the story. Many of Finci’s discourses are masterpieces of the traditional Judeo-Spanish oral genre of darush. Finci was not interested in explaining theoretical kabbalistic terms and concepts. Rather, he reads the Zohar as if it were a work of Mussar. The traditional learning of Bosnian Sephardim seems to resemble, in both methodology and content, the learning traditions of their Muslim neighbours, showing once again that settled communities such as the Ottoman Sephardim cannot be researched only in the context of their affinity to the Jewish world. It is impossible to understand the way the Ottoman Sephardim developed Jewish concepts, practices and institutes without acknowledging the common Ottoman culture they shared with their Muslim and Christian neighbours.
    W tradycyjnej kulturze sefardyjskiej kabała teoretyczna była dziedzictwem wyłącznie uczonej elity rabinów. Od wieku XVII dla wiernych należących do niewykształconych mas bardziej skomplikowane teksty liturgiczne (nie wspominając o spekulatywnych) były niezrozumiałe, dlatego też elita rabiniczna podjęła się zadania tłumaczenia podstawowych pism liturgicznych i halahicznych na język żydowsko-hiszpański. Ponieważ dzieła Zohar zwykle nie włączano do tego kulturalno-mediacyjnego projektu, do chwili obecnej nie powstał integralny, żydowsko-hiszpański przekład ani jednej z jego ksiąg. Różni rabini sefardyjscy przekładali na żydowsko-hiszpański jedynie własny wybór najbardziej pouczających tekstów pochodzących z tego ogromnego korpusu. Niniejszy artykuł analizuje jeden z takich zbiorów wybranych fragmentów, słynny Leket a-Zoar autorstwa Ḥam Ribi Avrama (syna Mojżesza) Finciego, wydany w Belgradzie w 5619 (1858/9) roku. Antologia Finciego zawiera przekład 246 fragmentów ksiąg Zoharu, z których 121 kończy się własnymi refleksjami i komentarzami Finciego. Wiele z tych wykładów Finciego to arcydzieła tradycyjnego sefardyjskiego gatunku ustnego darush (‘kazanie’). Finci, jako komentator, nie był zainteresowany wyjaśnianiem zagmatwanych kabalistycznych terminów i konceptów. Chętniej czytał i tłumaczył Zohar jak dzieło musar – dzieło żydowskiej etyki. Jak się wydaje, w tym podejściu połączyły się tradycyjny bośniacko-sefardyjski sposób czytania, uczenia i tłumaczenia ksiąg Zoharu oraz lokalna bośniacko-muzułmańska tradycja czytania, uczenia i tłumaczenia klasycznych tekstów sufickich. Dowodzi to faktu, że wspólnoty żydowskie, zakorzenione w określonym kontekście cywilizacyjnym, nie mogą być studiowane jedynie przez pryzmat ich wyjątkowości wobec reszty świata żydowskiego ani przez pryzmat kongruencji z nim. Niemożliwe jest zrozumienie rozwoju sefardyjskich idei, praktyk i instytucji bez brania pod uwagę wspólnej osmańskiej cywilizacji, w tworzeniu i rozwoju której Sefardyjczycy przez prawie 500 lat brali udział razem ze swoimi muzułmańskimi chrześcijańsko-prawosławnymi sąsiadami.
    Źródło:
    Colloquia Humanistica; 2020, 9; 181-222
    2081-6774
    2392-2419
    Pojawia się w:
    Colloquia Humanistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Jewish Community and Antisemitism in the Kingdom of Serbs, Croats and Slovenes/Yugoslavia 1918-1941
    Społeczność żydowska i antysemityzm w Królestwie Serbów, Chorwatów i Słoweńców/Jugosławii 1918-1941
    Autorzy:
    Koljanin, Milan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31339643.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    Jugosławia
    Żydzi
    tożsamość
    lojalność
    antysemityzm
    tradycja
    narodowy socjalizm
    druga wojna światowa
    Yugoslavia
    Jews
    identity
    loyalty
    antisemitism
    tradition
    National Socialism
    World War II
    Opis:
    The Jews in the Kingdom of Serbs, Croats and Slovenes/Yugoslavia made up about 0.5 percent of the total population. The new national framework provided the ability to accept the new state and national idea, but also gave impetus to strengthening their own identity embodied in Jewish nationalism, Zionism. Jews adapted to the new political circumstances relatively quickly and without major turmoil, at least as a whole. A liberal political foundation enabled the Jews to identify relatively easily with the new state. However, over a shorter or longer period, there were earlier national identifications as well. The spread and acceptance of antisemitism in Yugoslavia was affected by different traditions of the  attitude towards the Jews in the political culture, political relations in the country and international circumstances. These factors were cumulative, although international circumstances certainly had a crucial impact, especially the coming to power of National Socialists in Germany. The manifestation of antisemitism in Yugoslavia can be divided into three main periods: 1918-1933, from the establishment of the Yugoslav state to the intensification of antisemitic propaganda, 1934-1938, from the intensification of antisemitic propaganda to the start of Jews’ conditioned loyalty, and 1939-1941, from the start of Jews’ conditioned loyalty to the Axis powers’ invasion of Yugoslavia in April 1941. Hostility towards Jews was manifested much more strongly in the Habsburg Monarchy than in the Kingdom of Serbia. Therefore, the new state in the former monarchy territories inherited latent and sometimes open antisemitism. The spread of antisemitic propaganda and legislation in Yugoslavia should be associated with the state leaders’ attempts to find a modus vivendi with the totalitarian revisionist neighbors, primarily Germany. As a result, in early October 1940 the government adopted two anti-Jewish decrees. The destruction of the Yugoslav state in April 1941 heralded the beginning of the Holocaust there.
    Żydzi w Królestwie Jugosławii stanowili około pół procenta całej populacji. Nowe ramy narodowe dały im możliwość zaakceptowania nowego państwa i idei narodowej, ale jednocześnie wytworzyły impuls do umocnienia własnej tożsamości ucieleśnionej w żydowskim nacjonalizmie, syjonizmie. Żydzi, jeśli się patrzy całościowo, stosunkowo szybko i bez większych wstrząsów przystosowali się do nowych okoliczności politycznych. Liberalne podstawy polityczne sprawiły, że utożsamienie Żydów z nowym państwem było stosunkowo łatwe. Jednak przez krótszy lub dłuższy okres istniały wcześniejsze identyfikacje narodowe. Na rozprzestrzenianie się i akceptację antysemityzmu w Jugosławii miały wpływ kultura polityczna, stosunki polityczne w kraju oraz uwarunkowania międzynarodowe. Czynniki te działały łącznie, ale z pewnością kluczowe były okoliczności międzynarodowe. Chodzi tu przede wszystkim o dojście do władzy narodowych socjalistów w Niemczech. Manifestację antysemityzmu w Jugosławii można podzielić na trzy okresy: 1918-1933, od powstania państwa jugosłowiańskiego do wzmocnienia propagandy antysemickiej; 1933-1938, od wzmocnienia propagandy antysemickiej do początków warunkowania lojalności Żydów; oraz 1939-1941, od momentu warunkowania lojalności Żydów do ataku państw Osi na Jugosławię w kwietniu 1941 r. Wrogość wobec Żydów była znacznie silniejsza w Monarchii Habsburskiej niż w Królestwie Serbii. Dlatego nowe państwo odziedziczyło przejawy ukrytego, a niekiedy otwartego antysemityzmu na terenach dawnej monarchii. Rozprzestrzenianie się propagandy antysemickiej w Jugosławii i ustawodawstwo należy wiązać z próbą ustanowienia przez kierownictwo państwa modus vivendi z totalitarnymi rewizjonistycznymi sąsiadami, przede wszystkim z narodowosocjalistycznymi Niemcami. W rezultacie na początku października 1940 r. rząd przyjął dwa antyżydowskie dekrety. Zniszczenie państwa jugosłowiańskiego w kwietniu 1941 roku oznaczało jednocześnie początek w nim Holokaustu.
    Źródło:
    Colloquia Humanistica; 2020, 9; 139-152
    2081-6774
    2392-2419
    Pojawia się w:
    Colloquia Humanistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Relations among Jews and Gentiles in Kosovo and Metohija between the Two World Wars: From Autocentrism to Assimilation
    Relacje Żydów ze społecznością nieżydowską w Kosowie i Metochii między dwiema wojnami światowymi – od autocentryzmu do asymilacji
    Autorzy:
    Damjanović, Miloš M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31339653.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    Żydzi
    Sefardyjczycy
    Serbowie
    Albańczycy
    Turcy
    Romowie
    Kosowo i Metochia
    Kosowska Mitrowica
    Prisztina
    Jews
    Sephardim
    Ashkenazim
    Serbs
    Albanians
    Turks
    Romani
    Kosovo and Metohija
    Kosovska Mitrovica
    Priština
    Opis:
    The period between the two world wars in Kosovo and Metohija (1918-1941) was a peak period of legal protection, economic development, national and political self-positioning, educational and cultural emancipation, and general progress of the local Jewish community. The local Sephardic community, dedicated to tradition, enriched by the presence of the most progressive Ashkenazi newcomers, and surrounded by the Islamic and Christian majority populations in the private and public arena, strived to access the broader, more general framework of modern societal trends. Encouraged by examples from the immediate surroundings, by the national Yugoslav framework and the more developed Jewish municipalities within the state, through daily and varied interaction with neighbors and institutional contact, a metamorphosis of the local Jewish community was enabled. Internal changes were partially conditioned by intensifying relations with the non-Jewish communities. They mostly accompanied these relations and were their inevitable outcome. Parallel to the development of increasingly diverse and more frequent contacts which were pursued in order to self-develop, to maintain and improve interethnic relations, at the social level there erupted elements of interethnic intolerance based on political, religious or economic grounds. Antisemitism strained and, alongside other factors (internal tightness, popular mentality, national tradition, religious differences), additionally complicated and halted closer cooperation. Besides these disagreements, integration into Yugoslav society was complete, especially among the young generation, but only in extraordinary conditions did it end in assimilation, which was exclusively enabled by the newly arrived Jews coming from other, more open and more cosmopolitan environments. This paper will show and elaborate on numerous examples of private and social collaboration between Kosovo-Metohijan Jews and other nations in the given chronological framework that were, above all, of wider importance for regional development and establishing civilizational heritage.
    Okres między dwiema wojnami światowymi w Kosowie i Metochii (1918-1941) to ważna epoka ochrony prawnej, rozwoju gospodarczego, samostanowienia narodowo-politycznego, emancypacji edukacyjno-kulturowej i ogólnego rozwoju tamtejszej społeczności żydowskiej. Wierna tradycji lokalna społeczność sefardyjska, wzbogacona o wpływy bardziej postępowych przybyszów aszkenazyjskich i otoczona w większości przez ludność islamską i chrześcijańską, w sferze prywatnej i publicznej aspirowała do wejścia na szerszą, ogólną ścieżkę współczesnych ruchów społecznych. Zachęcona przykładami z najbliższego otoczenia – ze strony narodów jugosławiańskich i bardziej rozwiniętych społeczności żydowskich w kraju, poprzez codzienne różnorodne obcowanie z sąsiadami i poprzez kontakty instytucjonalne, lokalna społeczność żydowska uległa metamorfozie. Zmiany wewnętrzne były częściowo uwarunkowane intensyfikacją stosunków ze światem nieżydowskim, z reguły podążały za tymi stosunkami i były ich nieuniknionym skutkiem. Równolegle z rozwojem coraz bardziej zróżnicowanych i częstszych kontaktów budujących, utrzymujących i poprawiających relacje międzyetniczne, na płaszczyźnie społecznej pojawiały się elementy nietolerancji międzyetnicznej, wynikającej z kontekstu politycznego, religijnego i ekonomicznego. Antysemityzm, oprócz kilku innych czynników (zamknięcie wewnętrzne, mentalność mieszkańców, tradycja ludowa, różnice wyznaniowe), dodatkowo obciążał i wstrzymywał jeszcze ściślejszą współpracę. Mimo tych sprzeczności integracja ze społeczeństwem jugosłowiańskim, zwłaszcza wśród młodego pokolenia, była pełna, ale tylko w wyjątkowych przypadkach kończyła się asymilacją, wyłącznie wśród nowo przybyłych Żydów, pochodzących z innych, bardziej otwartych i kosmopolitycznych środowisk. W artykule zostaną przedstawione i omówione liczne przykłady prywatnej i społecznej współpracy Żydów z Kosowa i Metochii z innymi narodami w podanych ramach chronologicznych, które miały przede wszystkim szersze znaczenie dla rozwoju regionalnego i postępu cywilizacyjnego.
    Źródło:
    Colloquia Humanistica; 2020, 9; 121-138
    2081-6774
    2392-2419
    Pojawia się w:
    Colloquia Humanistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-9 z 9

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies