Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "fotogrametria" wg kryterium: Temat


Wyświetlanie 1-13 z 13
Tytuł:
Ocena jakości fotogrametrycznych zdjęć podwodnych na potrzeby archeologii
Quality assessment of underwater photogrammetric images for archeology purposes
Autorzy:
Wojtkowska, M.
Kaczyński, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/209266.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
Tematy:
fotogrametria
teledetekcja
fotogrametria podwodna
rozdzielczość
zdolność rozdzielcza
archeologia podwodna
photogrammetry
remote sensing
archaeology
underwater photogrammetry
resolution
ground resolved distance
Opis:
Wykonanie prawidłowych i wartościowych pod kątem interpretacji podwodnych zdjęć cyfrowych do celów archeologicznych, ze względu na specyficzne warunki fotografowania, nie jest łatwe. Należy mieć na uwadze liczne ograniczenia charakterystyczne wyłącznie dla tego typu ośrodka obrazowania. Dlatego też Autorzy podjęli się próby opisu zmian jakości zdjęć fotogrametrycznych, które zachodzą w dwóch różnych ośrodkach fotografowania. W pierwszej kolejności przeanalizowano zdolność rozdzielczą kamery cyfrowej INTOVA IC500 oraz dokładność geometryczną pozyskanych zobrazowań. Następnie określono, jak zmiana ośrodka fotografowania wpływa na rozdzielczość radiometryczną oraz odwzorowanie barw na analizowanych obrazach. W ostatnim etapie pozyskane zobrazowania zastosowano w praktyce - do oceny stopnia zniszczeń obiektu archeologicznego, a także wykonano jego dokumentację w postaci rysunku wektorowego z dokładnością mxy = ±2 piksele.
Archaeological data are usually inherently incomplete, heterogeneous, discontinuous and require frequent updates and possible adjustments. It is important to constantly create detailed documentation, which will precisely represent the actual situation. However, even the most precise figure is only an estimated representation of the documented object. Therefore, it is necessary to collect fully metric documentation and its professional archaeological interpretation. Acquiring correct and valuable underwaterdigital images for the archaeology purposes is not easy due to specific shooting conditions. It should be noted a number of limitations are unique to this type of imaging environment - the apparent extension of the focal length, the “disappearance” of colours, as well as a significant reduction in the transparency of the water environment. Therefore, the authors have made attempts to describe changes, in a much broader sense, in the quality of photogrammetric images that had been taken in various shooting conditions. Underwater and aerial images of two test fields were tested. First, the ground sampling distance of the INTOVA IC500 digital camera and the geometric accuracy of the acquired images were examined. Then, the impact of changes to the imaging conditions on the radio-metric resolution and colour projection were designated. In the last stage, the acquired images were used in practice - to assess the progress of the erosion process of an archaeological object, and also to comply its documentation in the form of vector drawing with the accuracy of mxy = ±0.5 mm.
Źródło:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej; 2017, 66, 3; 27-44
1234-5865
Pojawia się w:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Integracja satelitarnych modeli wysokościowych
Integration of satellites digital surface model
Autorzy:
Karwel, A. K.
Kraszewski, B.
Kurczyński, Z.
Ziółkowski, D.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/208990.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
Tematy:
NMPT
interferometria radarowa
fotogrametria satelitarna
SRTM
ASTER
analiza dokładności
Interferometry
digital elevation model (DEM)
accuracy
analysis
Opis:
W artykule zaprezentowano metodę integracji danych wysokościowych z interferometrycznej misji satelitarnej SRTM (model SRTM-C, rozdzielczość 3", tj. około 90 m) oraz stereoskopowych pomiarów scen satelitarnych ASTER, pozyskanych w kanale bliskiej podczerwieni, do opracowania Numerycznego Modelu Pokrycia Terenu (NMPT) o rozdzielczości przestrzennej 1". Model ASTER charakteryzuje się większą rozdzielczością (1", tj. około 30 m), ale może wykazywać lokalne błędy o charakterze systematycznym, spowodowane głównie błędami dopasowania obrazów w obszarach o regularnej strukturze pól uprawnych. Opracowana metoda zakłada uszczegółowienie modelu interferometrycznego z wykorzystaniem modelu ASTER. Bazuje na modelu różnicowym obu NMPT poddanym działaniu filtra uśredniającego ważonego, co zachowuje w nim ewentualne błędy systematyczne. Przefiltrowany model różnicowy posłużył do poprawy modelu ASTER. Zaproponowaną metodę przetestowano na fragmencie obszaru centralnej Polski o powierzchni 31 tys. km2. Ocenę wizualną i ilościową otrzymanego zintegrowanego modelu względem danych źródłowych przeprowadzono dla trzech typów pokrycia terenu z wykorzystaniem profili terenowych oraz NMPT pozyskanego w ramach projektu ISOK. Wyboru obszarów o określonym typie pokrycia dokonano z wykorzystaniem bazy CORINE Land Cover. Miarą oceny dokładności modeli były błędy średnie liczone na podstawie różnic wysokości punktów interpolowanych z modelu oraz odpowiadających im punktów kontrolnych profili terenowych, pomierzonych techniką GPS, a także odchylenie standardowe różnic wysokości pomiędzy modelem referencyjnym ISOK a analizowanymi modelami. Ocena wizualna przeprowadzona została na fragmencie wydzielonym z całego obszaru opracowania. W wyniku zastosowania opracowanej metody otrzymany NMPT charakteryzuje się wyższą szczegółowością w porównaniu z modelem SRTM-C. Skompensowane zostały w nim również lokalne błędy systematyczne charakterystyczne dla modelu ASTER.
The article presents the method of developing a 30-m spatial resolution DSM based on integration of height data from InSAR SRTM mission and the stereoscopic measurements of ASTER satellite images. The method involves the use of 30-m ASTER model for refinement of a 90-m interferometrie SRTM model. ASTER model has a higher resolution, but it can contain local systematic errors (due to incorrect image matching in areas of the regular pattern of agricultural parcels). The differential model is generated and next smoothed with weighted averaging filter. Such a model is used to correct the ASTER DSM. The method was tested in the area of 31,000 square kilometers located in central Poland. A visual and precise evaluation of the output model relative to source data was performed with the use of terrain GPS profiles and the detailed DSM based on airborne laser scanning (ALS) data for three types of land cover. The accuracy of models was assessed by RMSE calculated from a difference between point heights interpolated from the model and the same height points taken from terrain GPS profiles. Also the standard deviation of height difference between analyzed and ALS DSM was analyzed. In the new integrated DSM, more details were noticed compared to the SRTM DSM. The height errors typical for ASTER model were compensated. The vertical accuracy of the developed DSM is close to SRTM data.
Źródło:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej; 2015, 64, 2; 123-133
1234-5865
Pojawia się w:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przegląd budowy i funkcjonalności współczesnych bezzałogowych statków powietrznych do celów fotogrametrycznych
A review of construction and functionality of photogrammetric unmanned aerial vehicles
Autorzy:
Burdziakowski, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/210309.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
Tematy:
fotogrametria
teledetekcja
nawigacja
UAV
BSP
COTS
photogrammetry
remote sensing
navigation
unmanned aerial vehicle
commercial of-the-shelf
Opis:
Fotogrametria z lotniczych platform bezzałogowych rozumiana jako nowe narzędzie do wykonywania pomiarów łączy możliwości wykonywania pomiarów fotogrametrycznych naziemnych, lotniczych, a nawet suborbitalnych, stanowiąc jednocześnie niskobudżetową konkurencję dla klasycznej fotogrametrii lotniczej czy teledetekcji satelitarnej. W pracy przedstawiono podstawy budowy bezzałogowego statku powietrznego przeznaczonego do lotów fotogrametrycznych (teledetekcyjnych), analizę preferowanego rodzaju platformy oraz przegląd komercyjnie dostępnych komponentów i elementów systemu. Jak pokazują wyniki przedstawionej analizy, preferowaną platformą do wykonywania lotów fotogrametrycznych z ukierunkowaniem na pomiar maksymalnie dużych powierzchni jest szybowiec z napędem elektrycznym. Platforma tego typu charakteryzuje się większą odpornością na działanie wiatru oraz pozwala wykonywać długotrwały lot, w przeciwieństwie do platform typu wielowirnikowiec.
A photogrammetry from an unmanned aerial vehicle (UAV) can be understood as a new measurement tool. It introduces low-cost alternatives for a traditional aerial photogrammetry, combining terrestrial, aerial, and satellite photogrammetry techniques. This paper presents a photogrammetric UAV construction basics, a recommended platform analysis, and a review of commercially available components and systems’ elements designed for photogrammetric UAV purposes. As the results show, a motoglider can be recommended as a platform for a photogrammetric task, where the priority is to execute the maximum area coverage during one flight. That platform type is resistant to windy conditions and is able to execute long flight, opposite to multirotor platforms.
Źródło:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej; 2016, 65, 4; 69-91
1234-5865
Pojawia się w:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Opracowanie cyfrowej ortofotomapy terenów niedostępnych z wysokorozdzielczych danych satelitarnych
The use of high resolution satellite data in generating a digital ortoimage of an inaccessible area
Autorzy:
Dąbrowski, R.
Kędzierski, M.
Wilińska, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/209935.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
Tematy:
fotogrametria
VHRS
orientacja zobrazowań
teren niedostępny
dryft satelity
ortoobraz
photogrammetry
inaccessible area
sensor orientation
satellite drift
orthoimage
Opis:
Dynamiczny rozwój technologiczny satelitów obrazujących powierzchnię Ziemi doprowadził do powstania wysokorozdzielczych systemów satelitarnych - VHRS (z ang. Very High Resolution Satellite). Dane obrazowe pozyskiwane z ich systemów posiadają szerokie spektrum zastosowania w różnych dziedzinach gospodarki. Wiodącym produktem jest cyfrowa orotofotomapa. Istotnym problemem jest jej generowanie na tereny niedostępne. W tym ujęciu teren niedostępny to fragment powierzchni Ziemi, na którym nie ma możliwości pomiaru osnowy fotogrametrycznej, z powodu innego niż technologiczny. W celu rozwiązania powyższego problemu przeprowadzono badania, których wyniki oraz wnioski zawarte są w artykule.
The dynamic technological development of satellites imaging the Earth's surface prompted an appearance of Very High Resolution Satellite (VHRS). Imagery data acquired from such satellites have very wide range of applications in different branches of economic activity. The most popular product is digital ortoimage. However, its generating for inaccessible area is a very essential problem. An inaccessible area means an area of the Earth's surface where it is impossible, from the reason other than technological, to measure reference points. To solve this problem, a series of research were conducted. Their results and conclusions are presented in this paper.
Źródło:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej; 2011, 60, 3; 197-213
1234-5865
Pojawia się w:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza możliwości wykonania aerotriangulacji zdjęć cyfrowych pozyskanych kamerą niemetryczną zamontowaną na pokładzie bezzałogowego statku latającego bez systemu GPS/INS
Analysis of the possibilities of aerialtriangulation of digital images from a non metric camera taken from an unmanned aerial vehicle without GPS/INS
Autorzy:
Kędzierski, M.
Wierzbicki, D.
Wilińska, M.
Fryśkowska, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/210480.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
Tematy:
fotogrametria lotnicza
aerotriangulacja
bezzałogowy statek latający
analiza dokładności
wyrównanie
aerial photogrammetry
aerialtriangulation
unmanned aerial vehicle
accuracy analysis
adjustment
Opis:
Omówiono zagadnienie fotogrametrycznego opracowania zdjęć pozyskanych za pomocą amatorskiej, niemetrycznej kamery zamontowanej na pokładzie miniaturowego, bezzałogowego statku latającego (BSL). Rozpatrywanym zagadnieniem jest również zbadanie potencjału wykorzystania niskobudżetowych bezzałogowych platform latających pozbawionych systemu GPS/INS do pozyskiwania geodanych. W tym przypadku wyposażenie tego typu platformy w taki system podnosiłoby nawet kilkakrotnie koszt całego urządzenia, a dokładność wyznaczenia pozycji bezzałogowego statku kształtowałaby się na poziomie tylko kilku metrów. Celem badań było przeprowadzenie analizy dokładności aerotriangulacji zdjęć cyfrowych pozyskanych za pomocą kamery niemetrycznej zamontowanej na pokładzie bezzałogowego statku latającego. W ramach prac badawczych wykorzystano terenową osnowę fotogrametryczną, przeprowadzono kalibrację kamery niemetrycznej oraz wykonano nalot fotogrametryczny nad obszarem opracowania. Z kilkudziesięciu pozyskanych zdjęć wybrano takie, które charakteryzowały się możliwe najmniejszymi wartościami kątów nachylenia i skręcenia oraz posiadały zbliżoną skalę. W dalszych badaniach skupiono się na analizie dokładności aerotriangulacji na wybranym bloku testowym bez uwzględniania danych nawigacyjnych oraz, dla porównania, z uwzględnieniem przybliżonych środków rzutów z systemu GPS. Analizy dokładności wyrównania dokonano niezależnie w dwóch programach: Leica Photogrammetry Suite oraz MATCH-AT (INPHO). Na podstawie otrzymanych wyników stwierdzono, że oprogramowanie MATCH-AT jest znacznie wydajniejszym programem do aerotriangulacji zdjęć cyfrowych pozyskanych kamerą cyfrową z pokładu BSL od oprogramowania Leica Photogrammetry Suite. Dzięki dużej liczbie poprawnie wygenerowanych punktów wiążących możliwe było wzmocnienie sieci wiązań w czasie wyrównania. Udowodniono również, że możliwe jest otrzymanie zadowalających wyników wyrównania bez uwzględniania danych z tanich sensorów nawigacyjnych o niskiej dokładności, które w kontekście aerotriangulacji w żaden sposób nie poprawiły dokładności wyrównania.
This paper addresses the problem of developing photogrammetric images acquired by an amateur, non-metric camera mounted on the UAV. Another issue under consideration is also exploring the potential use of low-cost unmanned platforms without a GPS/INS to obtain geospatial data. In the presented case, the use of this type of equipment on the UAV system would raise the cost of the device even several times, whilst the precision of the UAV’s position would be within a few meters. The aim of this study was to analyze the accuracy of aerial triangulation of digital images obtained using non-metric cameras mounted on board of the UAV. Ground control points, independent check points, the UAV system and calibrated digital camera have been used for aerial triangulation. With dozens of acquired images those that were characterized by the lowest possible values of the yaw, pitch and roll angles and those having a similar scale were selected. Further studies focused on the analysis of the aerial triangulation accuracy test on a selected block. Adjustment accuracy analysis was performed independently in two softwares: the Leica Photogrammetry Suite and MATCH-AT (INPHO). Based on the obtained results, the MATCH-AT software is much more efficient software for aerial triangulation of digital images obtained with a digital camera from UAV, compared to the Leica Photogrammetry Suite modules. Due to a large number of well generated tie points, the block geometry was strengthened which allow us to obtain good results. It was found that it is possible to obtain satisfactory results without the use of additional navigation data from low-cost sensors with low accuracy.
Źródło:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej; 2013, 62, 4; 241-251
1234-5865
Pojawia się w:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Naziemny skaning laserowy obiektów inżynieryjno-drogowych
Terrestrial laser scanning of civil engineering structures
Autorzy:
Kędzierski, M.
Fryśkowska, A.
Wilińska, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/210819.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
Tematy:
naziemny skaning laserowy
inżynieria drogowa
rejestracja
fotogrametria bliskiego zasięgu
terrestrial laser scanning
civil engineering
registration
close range photogrammetry
Opis:
Technika naziemnego skaningu laserowego stała się ostatnio bardzo popularną i dynamicznie rozwijającą się formą pomiarów geodezyjnych, w szczególności wykorzystywaną w dokumentacji obiektów architektonicznych oraz inżynieryjnych. Opracowane obiekty inżynieryjno-drogowe to most Świętokrzyski oraz wiadukt Tryon. Są to konstrukcje o dużym rozmiarze i rozpiętości, co implikuje zróżnicowane podejście do metody wykonywania pomiarów poszczególnych obiektów, przy uwzględnieniu wyboru lokalizacji i ilości stanowisk skanera oraz umiejscowienia tarcz celowniczych, a także wyboru metody rejestracji pozyskanych środowisk skanowania, właściwej dla danego typu obiektu oraz adekwatnej do otrzymanych wyników pomiarów.
Recently, terrestrial laser scanning technology has become very popular technique of geodetic measurements. TLS has its application in road engineering geodesy. One of the advantages of 3D laser measurements are their high accuracy, resolution and number of points acquired in a very short period of time. One of the most important stages of the data post-processing is scan registration that means merging and fitting particular scans. This process can be done in a few ways, but also with different accuracy. There is a few methods of scan registration: using HDS targets, using some tie points from the clouds (so called cloud to cloud registration) and using both: targets and points (mixed method). Authors compared all this combinations on the example of two structures: Świętokrzyski bridge and Tryon viaduct. We have checked 3 ways of scan registration: by manual finding of points (with the RMSE in the range from 0.015 to 0.029 m with the mean RMSE 0.025 m), using HDS targets (0.003-0.006 m). Bridges are long and tall structures. In most cases there is also quite bid traffic. That causes, that very often, using HDS targets is impossible. There are also problems with the scanner range especially in case of long bridges. Another analysis was testing registration accuracy taking into consideration also the number of fitted points. We assessed, that minimal number of points necessary to registration with sufficient accuracy was about 100 to 200 thousands, what is about 1-2% of all points. In the paper we present the most important aspects of registration of data acquired with the use of terrestrial laser scanner.
Źródło:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej; 2010, 59, 2; 285-308
1234-5865
Pojawia się w:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza możliwości wykorzystania danych z lotniczego skaningu laserowego do opracowywania trójwymiarowych modeli miast
Analysis of using aerial laser scanning data in 3D city models generation
Autorzy:
Fryśkowska, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/209925.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
Tematy:
fotogrametria
modele 3D
LIDAR
filtracja
NMPT
wykrywanie budynków
photogrammetry
3D city models
lidar
filtration
DSM
building extraction
Opis:
Obecnie ponad połowa populacji ludzi na świecie żyje na terenach zurbanizowanych. Problem wizualizacji obszarów zurbanizowanych za pomocą danych fotogrametrycznych pojawił się już na początku tego wieku. Trójwymiarowe modele miast są opracowywane dla większych miast już od kilku lat i obecnie znajdują szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach nauki i gospodarki. Między innymi: w planowaniu przestrzennym i urbanistycznym, nawigacji samochodowej oraz systemach informacji geograficznej. Istnieje wiele metod wykonywania trójwymiarowych modeli miast. Najważniejsze z nich to opracowanie modeli ze zdjęć lotniczych i satelitarnych na drodze cyfrowej korelacji obrazów, a w ostatnich latach równie popularną metodą stało się generowanie Numerycznych Modeli Pokrycia Terenu (NMPT) z danych z lotniczego skaningu laserowego. Dane takie umożliwiają wykonanie NMPT, a następnie na drodze filtracji tych danych opracowuje się modele kolejno najpierw wykrywając budynek, ekstrahując jego krawędzie i rekonstruując geometrię. W artykule przedstawiona zostanie analiza możliwości wykorzystania lotniczego skaningu laserowego do opracowywania modeli 3D miast oraz metody filtracji chmury punktów. Poruszone zostaną kwestie związane z charakterem danych z Lotniczego Skaningu Laserowego (LSL) oraz przeanalizowane szczegółowe wytyczne dotyczące modelowania terenów zurbanizowanych - czyli standard CityGML opracowany przez Open Geospatial Consortium, uwzględniając generalizację tych modeli.
Nowadays, more than 50% of human population lives in the urban areas, therefore there is an increasing demand for 3D urban modelling. The issue of visualization of cities have appeared at the beginning of this century. The three-dimensional city models exist since a few years and currently this building information is extremely important for many applications such as urban planning, telecommunication, navigation, geographic information systems or environment monitoring etc. There are many methods of 3D city models generation. The most important are: models generation on the basis of aerial and satellite imagery (automatic image correlation) and in the past a few years also very popular method was aerial laser scanning, commonly named LIDAR. It enables acquiring data to generate Digital Surface Models. This DSMs have to be filtrated and then from this data we detect buildings, extract them and as the last phase - there is a building reconstruction by boundary extraction. This paper presents the analysis of using LIDAR data to accurate building detection and extraction for the use of 3D city modelling and it also reviews methods of LIDAR point cloud filtration and methods of 3D city modelling from aerial laser scanning systems. I will describe also some analysis connected with CityGML - the standard created by Open Geospatial Consortium. CityGML is a common semantic information model for the representation of 3D urban objects that can be shared over different applications, characterized by generalization - different accuracies and minimal dimensions of objects.
Źródło:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej; 2011, 60, 3; 261-276
1234-5865
Pojawia się w:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Integracja danych z Naziemnego Skaningu Laserowego i danych obrazowych pozyskanych kamerą wideo
Integration of Terrestrial Laser Scanning data with image data acquired by a video camera
Autorzy:
Deliś, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/209764.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
Tematy:
fotogrametria
integracja danych
wideo
naziemny skaning laserowy
model 3D
photogrammetry
data integration
video
terrestrial laser scanning
3D model
Opis:
W artykule zaproponowano metodę uzupełnienia danych z Naziemnego Skaningu Laserowego (NSL) w postaci chmury punktów o zbiór punktów wygenerowanych z obrazów wideo, w przypadku gdy z pewnych przyczyn dany obiekt nie został w pełni zeskanowany. Niniejszy artykuł zawiera pełny opis procesu opracowania modelu 3D obiektu na podstawie obrazów wideo wraz z wyprowadzeniem algorytmu umożliwiającego obliczenie n-tej klatki wideo wykorzystanej do opracowania Numerycznego Modelu Obiektu. Proponowaną metodę wyróżnia zastosowanie w komercyjnej kamerze video obiektywu o stałej ogniskowej. Analizę dokładności chmury punktów wygenerowanych z obrazów wideo wykonano w oparciu o dane referencyjne w postaci punktów z Naziemnego Skaningu Laserowego. W tym celu odjęto od siebie modele 3D wygenerowane na podstawie danych video i NSL. Przeprowadzone badania wykazały, że dla powierzchni płaskich błąd średni danych wideo względem danych NSL wynosi około 4 cm (dla badanych obiektów: 3,7 cm i 4,4 cm), natomiast dla obiektu o zróżnicowanym kształcie wynosi 5,7 cm.
In a paper, a method of complement Terrestrial Laser Scanning (TLS) data with a set of points from video data is proposed. The method can be useful when an object has not been fully scanned. The paper contains a complete description of a process of creating 3D models of objects on the basis of video images. In the paper, a new algorithm of automatic video frames selection for the model 3D creating is proposed. As distinct from other techniques, the proposed method uses a video camera with the fixed focal length. In order to assess the accuracy of the developed 3D models of measured objects, points with known coordinates from Terrestrial Laser Scanning were used. The accuracy analysis relied on subtracting of the 3D surface models in a GRID form which had been extracted from TLS and video data. The accuracy analysis showed that the accuracy of 3D models generated from video images is about 4 cm for flat surfaces (for measured objects: 3.7 cm and 4.4 cm), and 5.7 cm for an object with complicated shape.
Źródło:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej; 2012, 61, 4; 39-54
1234-5865
Pojawia się w:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza wpływu korekcji biasu na dokładność produktów fotogrametrycznych z wysokorozdzielczych danych satelitarnych
The analysis of the effect of bias correction on the accuracy of photogrammetric products derived from high resolution satellite data
Autorzy:
Wilińska, M.
Kędzierski, M.
Dąbrowski, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/209903.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
Tematy:
fotogrametria
GeoEye-1
Ikonos-2
RPC
korekcja bias
orientacja scen stereo
NMT
ortoobraz
photogrammetry
bias compensation
sensor orientation
DTM
orthoimage
Opis:
Celem pracy było przeprowadzenie analizy orientacji scen stereo w zależności od liczby wykorzystanych fotopunktów, zbadanie wpływu odchyleń standardowych biasu na wyniki orientacji oraz ocena dokładnościowa numerycznych modeli terenu i ortoobrazów wygenerowanych z wysokorozdzielczych zobrazowań satelitarnych pozyskanych z satelitów GeoEye-1 oraz Ikonos-2. W literaturze anglojęzycznej tematykę biasu, czyli poprawki wynikającej z podniesienia dokładności korekcji RPC (ang. Rational Polynomial Coefficient), poruszają w swoich artykułach C. S. Fraser oraz H. B. Hanley. Podejmują oni głównie problem orientacji wysokorozdzielczych zobrazowań satelitarnych oraz wpływ biasu na jej wynik. W Polsce na temat ten napisano niewiele referatów, dlatego też nasz zespół zdecydował się na przeprowadzenie niezbędnych badań i analiz. Satelita GeoEye-1, po umieszczeniu na orbicie we wrześniu 2008 roku, osiągnął swoją pełną zdolność operacyjną już w lutym 2009 roku. Jako jeden z pierwszych dostarczał zobrazowań o półmetrowej rozdzielczości przestrzennej w zakresie panchromatycznym. Dlatego też przedmiotem badań były dwie panchromatyczne stereopary - jedna pozyskana właśnie z satelity GeoEye-1, a druga z Ikonos-2 wystrzelonego w 1999 roku. Zarówno Ikonos-2, jak i GeoEye-1 są reprezentatywnymi satelitami dostarczającymi wysokorozdzielczych danych obrazowych. Charakteryzują się podobnymi parametrami technicznymi, własnościami orbity, pozyskują zobrazowania w trybie panchromatycznym i wielospektralnym, a także dostarczają zobrazowań o rozdzielczości przestrzennej w zakresie panchromatycznym poniżej 1 metra. Opracowane stereopary przedstawiają miasto Hobart (Australia) oraz jego okolice. Jest to teren zróżnicowany topograficznie, obejmujący zatokę, obszar silnie zurbanizowany oraz zalesione pasmo górskie. Zakres wysokości obejmuje przedział około od 0 do 1300 m. Zróżnicowanie wysokościowe opracowywanego terenu miało znaczący wpływ na jakość finalnych produktów fotogrametrycznych, co również zostało przeanalizowane. Do opracowania wykorzystano część osnowy fotogrametrycznej pomierzonej w 2004 roku techniką GPS. Do orientacji użyto 19 fotopunktów. Istotą poniższych rozważań było porównanie wyników orientacji przeprowadzonej przy różnej liczbie fotopunktów, z zachowaniem stałej konfiguracji punktów kontrolnych. Na podstawie przeprowadzonej analizy określona została liczba fotopunktów właściwa dla orientacji każdej stereopary. Kolejnym zagadnieniem była korekcja biasu w RPC. Przeprowadzona została analiza zależności zachodzących pomiędzy obrazem a terenem podczas orientacji zobrazowań oraz opisano równania poprawek służące eliminacji biasu przed i po orientacji zewnętrznej, przeprowadzonej na podstawie oryginalnych RPC. Istotną kwestią było określenie zależności między wartością błędu RMS (ang. Root Mean Square) wykonanej orientacji a odchyleniem standardowym biasu w kierunkach osi układu obrazowego (wiersza i kolumny - ng. line i sample). Po określeniu liczby fotopunktów odpowiedniej do wykonania orientacji oraz najkorzystniejszych wartości odchyleń standardowych biasu w obu kierunkach, wygenerowane zostały numeryczne modele terenu. Zastosowano cyfrową korelację obrazów metodą ABM (ang. Area Based Matching). Wynikowy rozmiar pikseli numerycznych modeli terenu generowanych z obu stereopar wyniósł 10 m. Powstałe modele przebadano pod kątem dokładności pionowej położenia punktu, poprzez porównanie wysokości pomierzonych techniką GPS z tożsamymi wysokościami pomierzonymi na danym modelu wysokościowym. Kolejnym etapem było wygenerowanie ortoobrazów z pojedynczych zdjęć ze stereopary oraz przeanalizowanie ich dokładności. Wymiar oczka generowanych produktów fotogrametrycznych wyniósł odpowiednio dla GeoEye-1 0,5 m i 1 m dla Ikonosa-2. Analiza dokładności została przeprowadzona na podstawie porównania odległości między punktami kontrolnymi, pomierzonymi na ortoobrazach i niebiorącymi udziału w orientacji, a odległościami obliczonymi ze współrzędnych pomierzonych za pomocą techniki GPS. Opracowanie to dotyczy wyżej wymienionych zagadnień. Całość została zakończona podsumowaniem oraz wnioskami wynikłymi w trakcie badań.
The major purpose of this paper is to analyse stereopair orientation and bias compensation in rational polynomial coefficients. Moreover, the accuracy of digital terrain models and orthoimages generated from high-resolution satellite images acquired by GeoEye-1 and Ikonos-2 was evaluated. Bias, so the correction caused by increasing the accuracy of the RPC (Rational Polynomial Coefficient) correction, had been mentioned in a number of English articles by C. S. Fraser and H. B . H anley. They discuss the problem of orientation with regards to high resolution satellite imagery and the influence of bias on the results of this orientation. In Poland, there are not many publications concerning this topic, which is why our research team had decided to conduct the necessary research and analyses. GeoEye-1, launched in September 2008, commenced full commercial operations in February, 2009. As one of the first satellites it develops panchromatic images in a half-meter resolution. That is why the subject of this research are two panchromatic stereoscenes - one acquired by GeoEye-1, and second by Ikonos-2, launched in 1999. Both of them are representative satellites acquiring high-resolution image data. They have similar technique parameters, orbit characteristics, get images in panchromatic and multispectral modes and develop panchromatic scenes in less than 1-meter resolution. Used stereoscenes show the city of Hobart (Australia) and its neigbourhood. This area has variabled topography and includes the bay, strongly urban terrain and mountains covered with forest. The heights reach around from 0 to 1300 meters. This height variety can has significant impact on final photogrammetric products, what also was studied. In the project we used the part of the test field measured in 2004 by GPS, consisting of 19 control points which were used for orientation. The issue of this paper will be comparison of orientation effects carried on the different number of control points without changes in check point configuration. Depending on the analysis, the accurate number of control points to orientation of each stereoscenes was chosen. The next problem was bias compensation in RPC (Rational Polynomial Coefficients). An analysis of the relation had been conducted during scene orientation. Moreover, the correction equations of bias compensation before and after orientation depending on original RPC will be described. The important problem will be indication of relation between RMS error of orientation and standard deviation of line and sample in bias correction. After indication of the number of control points accurate to orientation and the most profitable parameters of line and sample, we generated digital terrain models. We used ABM correlation method. Output cell size for both of stereopairs was equal to 10 meters. Generated digital terrain models were studied in the aspect of point height accuracy by the comparison of heights measured by GPS with elevations measured on explored terrain models. The next stage was generation of orthoimages from single scenes of steropairs and analysis of their accuracy. The output cell size of generated photogrammetric products was equal to 0.5 and 1 meter for GeoEye-1 and Ikonos-2. Analysis of accuracy was provided in dependence on comparison of distances between check points not used in bundle adjustment and measured on generated orthoimages and distances computed from coordinates measured by GPS. The paper concerns the above problems and it is ended by summary and proposals coming from the research.
Źródło:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej; 2011, 60, 3; 335-352
1234-5865
Pojawia się w:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Aspekty aerotriangulacji zdjęć cyfrowych pozyskanych kamerą niemetryczną zamontowaną na pokładzie bezzałogowego statku latającego
Some aspects of aerialtriangulation of digital images from a non metric camera taken from an unmanned aerial vehicle
Autorzy:
Wierzbicki, D.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/208529.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
Tematy:
fotogrametria lotnicza
aerotriangulacja
bezzałogowy statek latający
analiza dokładności
dodatkowe parametry
wyrównanie
aerial photogrammetry
aerialtriangulation
unmanned aerial vehicle
accuracy analysis
additional parameters
adjustment
Opis:
W artykule przeanalizowano możliwości pozyskiwania zdjęć za pomocą amatorskiej, niemetrycznej kamery zamontowanej na pokładzie miniaturowego bezzałogowego statku latającego. W ramach prac badawczych przeprowadzono analizę dokładności aerotriangulacji z uwzględnieniem wpływu dodatkowych parametrów na wzrost dokładności wyrównania dla dwóch testowych bloków zdjęć o nieregularnej geometrii. Do oceny dokładności pierwszego i drugiego bloku wykorzystano odpowiednio 17 i 13 niezależnych punktów kontrolnych. Fotopunktami i punktami kontrolnymi były szczegóły terenowe. W toku badań przeprowadzono sześć niezależnych wyrównań każdego z bloków. Pierwsze wyrównanie nie uwzględniało wpływu dodatkowych parametrów. Natomiast pozostałe wyrównania uwzględniały kolejno modele dodatkowych parametrów opracowane przez Bauera, Jacobsena, Ebnera, Browna oraz Model Dystorsji Obiektywu. Na podstawie przeprowadzonych badań wpływu dodatkowych parametrów na dokładności aerotriangulacji stwierdzono, że poprawne wyrównanie testowanych bloków wymaga zastosowania większej liczby fotopunktów niż w przypadku opracowania tradycyjnych zdjęć lotniczych. Ponadto, uwzględnienie w wyrównaniu dodatkowych parametrów może w zauważalny sposób zwiększyć dokładność wyznaczenia współrzędnych punktów. W stosunku do wyników wyrównania przeprowadzonego bez uwzględniania parametrów dodatkowych, wyrównanie z zastosowaniem Modelu Dystorsji Obiektywu pozwoliło na podwyższenie dokładności aerotriangulacji o 56% i 31% odpowiednio dla pierwszego i drugiego bloku. Wykorzystanie Modelu Ortogonalnego Ebnera w pierwszym przypadku nieznacznie podniosło dokładność wyrównania (o 9%), natomiast dla bloku drugiego zaobserwowano zmniejszenie dokładności aerotriangulacji (o 2%). Jest to spowodowane faktem, że model ten pierwotnie przeznaczony był dla opracowań zdjęć pozyskanych kamerami analogowymi.
This article raises a problem of acquiring digital images form an amateur non metric camera on board an unmanned aerial vehicle. Within the research work on chosen blocks of images, an accuracy analysis of the aerialtriangulation allowing for the influence of additional parameters to increase accuracy adjustment was made. In the course of research, six independent adjustments were made. The first adjustment did not include additional parameters. The other adjustments included five additional parameters’ models: Bauer’s Simple Model, Jacobsen’s Simple Model, Ebner’s Orthogonal Model, Brown’s Physical Model and Lens Distortion Model, respectively. The legitimacy of using these additional parameters was determined by the low flight level in the range of tens of meters. The unfavourable dependence in this case is that the accuracy of the coordinates of the control points is much lower than the ground sampling distance on the images. In the course of research, an assumption was made that in the realization of these studies, in many cases the ground sampling distance is equal to or smaller than the accuracy of the coordinates of control points. On the basis of research concerning the accuracy of aerialtriangulation as well as the influence of additional parameters, it was found that correct adjustment of tested blocks required the use of a larger number of control points, when working with traditional airborne images. Moreover, the use of additional parameters adjustment can visibly increase accuracy of the determined point coordinated. Compared to the results of the alignment performed without taking into account additional parameters alignment using lens distortion model allowed us to increase the accuracy of aerial triangulation by 56% and 31% for the first and second block. However, the use of orthogonal model Ebner’a in the first case, slightly increased the accuracy of the alignment (about 9%), while the second block resulted in reduced accuracy of aerial triangulation (about 2%). This is due to the fact that this model was originally designed for studies images acquired analog cameras.
Źródło:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej; 2013, 62, 4; 113-127
1234-5865
Pojawia się w:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Modelowanie 3D obiektów zabytkowych z wykorzystaniem techniki wideo
3D modelling of cultural heritage objects using video technology
Autorzy:
Deliś, P.
Wilińska, M.
Fryśkowska, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/209655.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
Tematy:
fotogrametria naziemna
wideo
naziemny skaning laserowy
trójwymiarowy model obiektu
obiekty zabytkowe
terrestrial photogrammetry
video
terrestrial laser scanning
3D model
heritage objects
Opis:
W artykule przedstawiono proces opracowania trójwymiarowych modeli obiektów zabytkowych na przykładzie fasady kościoła św. Anny w Warszawie. Zaprezentowano również przykłady modeli 3D opracowanych zdanych wideo obiektów znajdujących się we wnętrzu kościoła. Dane pozyskano kamerą wideo z obiektywem o stałej ogniskowej ∫=16mm. Zastosowanie w kamerze stałoogniskowego obiektywu umożliwiło wyznaczenie elementów orientacji wewnętrznej w procesie kalibracji kamery wideo, a tym samym usunięcie wpływu dystorsji. Trójwymiarowe modele obiektów wygenerowano w oprogramowaniu Topcon Image Master. Opracowanie modelu 3D na podstawie danych wideo obejmowało następujące etapy: pozyskanie danych, wybór klatek wideo do procesu orientacji, orientacja klatek wideo z wykorzystaniem punktów o znanych współrzędnych z naziemnego skaningu laserowego oraz parametrów kamery wyznaczonych w procesie kalibracji, utworzenie modelu szkieletowego poprzez wskazanie na obrazach epipolarnych elementów obiektu, generowanie modelu w formacie TIN. Do przeprowadzenia oceny dokładności modeli 3D obiektów wykorzystano dane z naziemnego skaningu laserowego. Dokładność trójwymiarowych modeli obiektów zabytkowych wygenerowanych z danych wideo względem danych naziemnego skaningu laserowego wyniosła ±0,05 m.
In the paper, the process of creating 3D models of St. Anne’s Church’s facades is described. Some examples of architectural structures inside of St. Anne’s Church’s are presented. Video data were acquired with the fixed focal length lens ∫=16mm. It allowed to determine interior orientation parameters in a calibration process and to remove an influence of distortion. 3D models of heritage objects were generated using the Topcon Image Master software. The process of 3D model creating from video data involved the following steps: video frames selection for the orientation process, orientation of video frames using points with known coordinates from Terrestrial Laser Scanning, wireframe and TIN model generation. In order to assess the accuracy of the developed 3D models, points with known coordinates from Terrestrial Laser Scanning were used. The accuracy analysis showed that the accuracy of 3D models generated from video images is ±0.05 m.
Źródło:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej; 2014, 63, 2; 57-69
1234-5865
Pojawia się w:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Określanie zakresu wykorzystania modeli stereoskopowych naziemnych zdjęć cyfrowych do odtwarzania wnętrz pomieszczeń
Estimation of the utilization range of the stereo model of terrestial digital images for interiors modelling
Autorzy:
Kraszewski, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/209907.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
Tematy:
fotogrametria naziemna
modelowanie wnętrz
modele stereoskopowe
orientacja zobrazowań
modele 3D
close range photogrammetry
interior models
stereoscopic models
images orientation
3D models
Opis:
W artykule przedstawiona została technologia modelowania wnętrz pomieszczeń z zastosowaniem par stereoskopowych naziemnych obrazów cyfrowych. Do przykładowego opracowania wykorzystano 5-megapikselowy aparat cyfrowy Minolta A1, który skalibrowano z wykorzystaniem testu 2D. Zakres przeprowadzonych badań obejmował przygotowanie niemetrycznego aparatu cyfrowego do pomiaru fotogrametrycznego, orientację par stereoskopowych naziemnych obrazów cyfrowych oraz proces odtworzenia poszczególnych elementów pomieszczenia, z wykorzystaniem pomierzonego na zorientowanych stereogramach zbioru punktów 3D. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że naziemne zobrazowania cyfrowe można zorientować wzajemnie z dokładnością 0,3 piksela matrycy obrazującej, a błąd orientacji bezwzględnej nie przekroczył wartości trzech pikseli terenowych. Stwierdzono również, że przy zastosowaniu zbioru punktów 3D uśrednionych z pomiarów na wielu modelach stereoskopowych możliwe jest odtworzenie wnętrza budynku wraz ze znajdującymi się w nim przedmiotami z dokładnością ± 3,8 mm.
In the article, the technology of elaboration of terrestrial stereo models of objects interior was presented. In the test, a 5-megapixels digital camera Minolta A1 which was calibrated with the use of the field test 2D was used. The preparation of the non-metric camera to photogrammetric tasks, realization of absolute orientation of stereo models of terrestrial images, as well as reproducing the details of the room interior with use of a set of points 3D measured on these models were made. On the basis of the analysis of the test results it was affirmed that the relative orientation accuracy is 0.3 pixel of the source image and accuracy of the absolute orientation was not larger than 3 GSD. It was also found that using the average 3D set of points measured on many terrestrial stereo models, the modelling building interiors with accuracy of 3.8 mm is possible.
Źródło:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej; 2011, 60, 3; 277-290
1234-5865
Pojawia się w:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Aspekty pozyskiwania danych z Naziemnego Skaningu Laserowego
Aspects of terrestrial laser scanning data acquisition and post-processing
Autorzy:
Kędzierski, M.
Walczykowski, P.
Fryśkowska, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/210811.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
Tematy:
naziemny skaning laserowy
fotogrametria bliskiego zasięgu
modelowanie 3D
zabytki
dokumentacja architektoniczna
terrestrial laser scanning
photogrammetry
3D modeling
cultural heritage
architectonic documentation
Opis:
Ostatnio coraz więcej uwagi poświęca się dokumentacji architektonicznej obiektów zabytkowych, zwłaszcza gdy są one obiektami kultu religijnego. Dane pozyskane z Naziemnego Skaningu Laserowego (NSL) pozwalają na wykonanie różnorodnych produktów i opracowań architektonicznych. Między innymi model elewacji i rysunek wektorowy powstały na bazie trójwymiarowego modelu są często wykorzystywane przez architektów i konserwatorów zabytków. W większości przypadków służą one jako dokumentacja niezbędna do odtworzenia stanu faktycznego obiektu sprzed renowacji, wykonania rysunków 2D, wizualizacji lub odtworzenia geometrii obiektu. W artykule przedstawiono wybrane aspekty pozyskiwania i przetwarzania danych z naziemnego skaningu laserowego na przykładzie opracowania zabytkowego kościoła drewnianego w Żukowie. Pomiary zostały wykonane skanerem impulsowym ScsanStation2.
Terrestrial laser scanning is very useful tool for architectonic structures inventory. Thanks to its high precision and speed of data acquisition, we can collect information about geometry and dimensions in a short period of time. Recently, more and more attention is being paid to create architectonic documentation of cultural heritage structures- especially sacral structures. Data acquired from terrestrial laser scanner can be used in architecture. For example, facade models and vectorial sketches based on the 3D models are used very commonly by conservators for reconstruction or renovation purposes. In most cases, they are used as documentation indispensable to reconstruct the real structure condition from before renovation, create 2D sketches, and to reconstruct geometry of particular elements as sculptures, ceiling etc. Data was acquired by terrestrial, pulsed laser scanner Leica ScanStation2. The examined structure is a wooden, historic church in Żuków. To scan all building parts (both interior and exterior) we used six stations. We obtained the scans resolution adequately: for exterior 5 mm, and interior 7 mm (for some details 3 mm). The basic problem of measurements of such structures is adequate location of stations and tie points in the way that will enable further merging of both parts of the structure. Very often, external conditions make measurements difficult and force using particular methods of scanning and data fitting, what result in accuracy of the final products. In our tests, the RMSE of scan registration was equal to 2 mm. Errors on particular points (targets) have not exceeded the value of 3 mm (the same have not exceeded the accuracy of TLS measurements). The final products of TLS data post-processing are: 3D models of spatial structures, orthoimages, but also vectorial sketches, especially important and useful for architectonic or conservatory purposes. In the paper we described also some basic methods and 3D modelling problems on some chosen examples. Modelling of irregular structures, such as monuments and sculptures, causes quite serious problems. The most common trouble are "shadows" connected with the field of view of the scanner (data inconsistencies, which are visible on the top of high monuments or in places where some elements obscure other details). In such cases, adequate modelling method should be used. For modelling of complex 3D shapes we used some standard methods of solid modelling. We compared modelling using basic solids and meshing function. Our experiments have been conducted with the use of Cyclon and CAD soft ware. In the paper we will present the most important aspects of acquisition and post-processing of the data acquired with the use of terrestrial laser scanner.
Źródło:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej; 2010, 59, 2; 211-221
1234-5865
Pojawia się w:
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-13 z 13

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies