Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "XVIII w." wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-13 z 13
    Tytuł:
    Refleks dzieł Dientzenhoferów na pograniczu Wielkopolski. Architektura kościoła pw. św. Marii Magdaleny w Zamysłowie
    Reflection of the Dientzenhofers’ Works in Greater Poland’s Borderland. Architecture of the Church of St Mary Magdalene at Zamysłów
    Autorzy:
    Stankiewicz, Aleksander
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/23944966.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Zamysłów (Hinzendorf)
    Kilian Ignaz Dientzenhofer
    sztuka XVIII w.
    późny barok
    18th century art
    late Baroque
    Opis:
    Pomimo wysokiej klasy artystycznej, architektura kościoła parafialnego pw. św. Marii Magdaleny w Zamysłowie (Hinzendorf) nie doczekała się jak dotąd opracowania naukowego. Fundację budowli zainicjował ksiądz Philip Walentin Hoffman, a sfinansowały klaryski z klasztoru w Głogowie. Prace budowlane zakończono przed rokiem 1752. Przeprowadzona analiza formalna pozwala na ustalenie, że świątynia swoim układem przestrzennym nawiązuje do kościoła benedyktynów w Legnickim Polu (1727–1731), projektu Kiliana Ignaza Dientzenhofera.
    Despite its high artistic quality, the architecture of the Parish Church of St Mary Magdalene at Zamysłów (Hinzendorf) has not as yet been separately studied. The foundation of the building was initiated by Fr Philip Walentin Hoffman, and it was financed by the Poor Clares of the Głogów Convent with construction works having been completed by 1752. The conducted formal analysis allows to identify the resemblance of the church’s layout to that of the Benedictine Church at Legnickie Pole (1727–1731) designed by Kilian Ignaz Dientzenhofer.
    Źródło:
    Biuletyn Historii Sztuki; 2021, 83, 1; 5-29
    0006-3967
    2719-4612
    Pojawia się w:
    Biuletyn Historii Sztuki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Architekt Jakub Fontana w służbie marszałka Franciszka Bielińskiego
    Architect Jakub Fontana Employed by Marshal Franciszek Bieliński
    Autorzy:
    Wyszomirska, Monika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/16035390.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    architektura XVIII w.
    Jakub Fontana
    Marszałek Franciszek Bieliński
    18th century architecture
    Marshal of the Court Franciszek Bieliński
    Opis:
    Niniejszy artykuł jest poświęcony wybitnemu architektowi, Jakubowi Fontanie (1710-1773), pozostającemu w około dwudziestoletniej służbie marszałka nadwornego, a następnie wielkiego koronnego, Franciszka Bielińskiego (1683-1766), postaci silnie związanej z Warszawą czasów saskich. Na podstawie nieznanych dotąd badaczom źródeł archiwalnych autorka przedstawia nowe fakty, które uzupełniają dotychczasową wiedzę na temat tego architekta oraz rzucają dodatkowe światło na zakres, charakter oraz chronologię jego prac dla swojego protektora. Autorka sięga do początków znajomości Franciszka Bielińskiego z ojcem Jakuba, Giuseppe Fontaną, omawia okoliczności dwukrotnej podróży edukacyjnej młodego architekta do Paryża, zapewne współfinansowanej przez Bielińskiego, aby następnie przedstawić główne prace przy kościele w Karczewie, w rezydencjach w Otwocku i Warszawie przy ul. Królewskiej,  organizację uroczystości pogrzebowych żony marszałka, Doroty Henrietty z  Przebendowskich (castrum doloris 1755 r.), projekt, a następnie przekomponowanie nagrobka poświęconego Janowi Jerzemu Przebendowskiemu i żonie Bielińskiego, wzniesienie kościoła i klasztoru w Górze Kalwarii (1755-1760). Ponadto artykuł omawia wykonanie przez Jakuba Fontanę szeregu inwestycji publicznych jako głównego architekta Komisji Brukowej (aż do 1761 r.), której marszałek przewodniczył od 1742 r. (były to pomiary gruntów, prace przy wytyczaniu kanałów), a także dokonanie wizji zamku królewskiego, sygnalizuje również równolegle prace przy założeniu jurydyki Bielino (ok. 1757). W końcowej części artykułu autorka stara się przedstawić wzajemne relacje między Jakubem Fontaną a Franciszkiem Bielińskim, który jako protektor i mecenas  nie tylko finansował przedsięwzięcia, ale także był rzecznikiem interesów architekta i okazywał względy jego rodzinie. Z kolei Jakub Fontana żywił szacunek do Bielińskiego i powierzone mu zlecenia traktował z najwyższą powagą.
    The paper is dedicated to the outstanding architect Jakub Fontana (1710-73), for about twenty years serving at the court of Marshal of the Court Franciszek Bieliński (1683-1766), later Grand Marshal of the Crown, a personage closely bonded with the Warsaw of the Saxon era. On the grounds of previously unknown archival sources, new facts are revealed that complete the so-far knowledge of the architect and shed additional light on the range, character, and chronology of his works for his patron. The beginnings of Franciszek Bieliński’s acquaintance with Jakub’s father Giuseppe Fontana are presented; the circumstances of two educational trips of the young architect to Paris, most likely partially sponsored by Bieliński, are discussed; these to be followed by the presentations of his main works on the church in Karczew, the residences in Otwock and Warsaw (in Królewska Street); the funerary ceremonies of Marshal’s wife Dorota Henrietta née Przebendowski (castrum doloris 1755); the design and later re-composition of the tomb commemorating Jan Jerzy Przebendowski and Bieliński’s wife; the raising of the church and convent in Góra Kalwaria (1755-60). Furthermore, what is discussed are a number of public projects executed by Jakub Fontana as the main architect of the Cobblestone Commission (until 1761) which the Marshal chaired as of 1742 (land surveys for marking out canals), as well as the vision of the royal castle; additionally, simultaneous works on establishing the Bielino jurisdiction (ca 1757) are signalled. In the final part of the article an attempt is made to present mutual relations between Jakub Fontana and  Franciszek Bieliński, who being the patron did not only finance the projects, but also acted as an advocate of the architect’s interests, showing much concern for his family. Jakub Fontana, in his turn, highly respected Bieliński and regarded the tasks commissioned by him with utmost attention.
    Źródło:
    Biuletyn Historii Sztuki; 2019, 81, 3; 499-528
    0006-3967
    2719-4612
    Pojawia się w:
    Biuletyn Historii Sztuki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Tadeusz Kuntze, detto “Taddeo Polacco”, tra Roma, i Colli Albani e il Lazio
    Tadeusz Kuntze, zwany “Taddeo Polacco”, między Rzymem, Colli Albani i Lazio
    Autorzy:
    Petrucci, Francesco
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/23944996.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Tadeusz Kuntze
    Francisco Goya
    rodzina Madrazo
    Rzym
    malarstwo XVIII w.
    the Madrazo family
    Rome
    18th-century painting
    Opis:
    The artistic activity of Tadeusz Kuntze, nicknamed ‘Taddeo Polacco’ (Zielona Góra 1727 – Rome1793) has not as yet been properly evaluated, despite him having been one of the most prolific painters active in Rome from the mid-1760s to the 1780s. An attempt at placing Kuntze’s creative accomplishments in a broader context of artistic interconnections and influences has been made. Among the latter, it is Kuntze’s bonds with the Spanish colony in Rome that are of special importance, particularly the impact of his art on the formation of young Francisco Goya. A separate, however not less important issue is the influence of the Polish artist on the Madrazo family of painters whose members played a key role in 19th-century Spanish art.
    Artystyczna działalność Tadeusza Kuntzego, zwanego „Taddeo Polacco” (Zielona Góra 1727 – Rzym 1793), nie doczekała się do tej pory odpowiedniej oceny, mimo że był on jednym z  bardziej płodnych malarzy aktywnych w Rzymie od połowy lat 60. do 80. XVIII w. Artykuł jest próbą umiejscowienia twórczych osiągnięć Kuntzego w szerszym kontekście artystycznych powiązań i oddziaływań. Wśród tych ostatnich na szczególną uwagę zasługują związki Kuntzego z kolonią hiszpańską w Rzymie, a przede wszystkim znaczenie jego sztuki dla formacji młodego Francisca Goi. Osobnym, nie mniej istotnym zagadnieniem, jest oddziaływanie twórczości polskiego artysty na dynastię malarzy Madrazo, której przedstawiciele odegrali kluczową rolę w sztuce hiszpańskiej XIX w.
    Źródło:
    Biuletyn Historii Sztuki; 2021, 83, 2; 351-375
    0006-3967
    2719-4612
    Pojawia się w:
    Biuletyn Historii Sztuki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nowe oblicze oświeceniowej Warszawy – gmachy koszarowe projektowane przez Stanisława Zawadzkiego
    New Facet of Warsaw of the Enlightenment: Barracks Designed by Stanisław Zawadzki
    Autorzy:
    Mączyński, Ryszard
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/16035221.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Stanisław Zawadzki
    Oświecenie
    Warszawa
    Kamieniec Podolski
    architektura XVIII w.
    koszary
    Jean-François Neufforge
    Enlightenment
    Warsaw
    18th century architecture
    barracks
    Opis:
    Warszawskie koszary z czasów panowania króla Stanisława Augusta nie stały się dotychczas przedmiotem szczegółowych badań, zupełnie też niewykorzystane pozostały zarówno źródła archiwalne, jak i drukowane. Wobec unicestwienia stołecznych budynków koszarowych z czasów Oświecenia – najpierw w wyniku rozmaitych przekształceń, później zaś całkowitego ich zburzenia – tym większego znaczenia nabiera zachowana ikonografia, a zwłaszcza akwarele Zygmunta Vogla, który je uwiecznił. Realizm i staranność tych prac pozwala dokonać architektonicznej analizy namalowanych obiektów. Wybudowanie koszar powierzono majorowi Stanisławowi Zawadzkiemu, sprawującemu w latach 1777-1795 urząd architekta wojsk koronnych. Swe umiejętności projektanckie doskonalił on niegdyś w cieszącej się renomą rzymskiej Akademii św. Łukasza. Zyskał już uprzednio uznanie, projektując w 1782 r. gmach koszar w Kamieńcu Podolskim. Wzniesienie go w tamtejszej twierdzy, która broniła południowo-wschodnich rubieży Rzeczypospolitej, miało w intencji monarchy istotnie przyczynić się do podniesienia obronności kraju. Stąd wzięła się chęć zrealizowania stworzonego przez Zawadzkiego projektu jako dzieła wzorcowego: odznaczającego się nowoczesnością formy zewnętrznej i funkcjonalnie rozwiązanych wnętrz. Jeszcze wcześniej, w 1781 r., architekt wystawił w Warszawie koszary Kadeckie, położone opodal pałacu Kazimierzowskiego, stanowiącego podówczas główną siedzibę założonej przez króla Stanisława Augusta Szkoły Rycerskiej. Pozyskanie środków finansowych i formalny nadzór nad wznoszonymi gmachami warszawskich koszar poruczono wyznaczonej królewskim rozporządzeniem Komisji Lokacyjnej. Ludność stolicy czuła się utrudzona obowiązkiem nieustannego „goszczenia” żołnierzy, więc obietnica uwolnienia jej od tej powinności pozwoliła zebrać wystarczające fundusze na budowę koszar dla stołecznego garnizonu. Celem poboru owego podatku została w 1784 r. sporządzona specjalna Taryfa miasta Warszawy (nadająca po raz pierwszy wszystkim posesjom konsekwentną numerację). Inwestycja miała zresztą same zalety. Nie tylko uwalniała mieszkańców od przekleństwa kwaterunku, lecz także, gromadząc daną jednostkę wojska w jednej przestrzeni, w sposób istotny wpływała na subordynację żołnierzy oraz ich dyspozycyjność. Cała inwestycja – realizowana do 1788 r. – obejmowała cztery zespoły koszarowe w różnych częściach miasta. Na skarpie rozciągającej się wzdłuż Wisły od strony północnej mieściły się koszary Gwardii Pieszej Koronnej, a od strony południowej – koszary Gwardii Pieszej Litewskiej. Dalej od rzeki, okalając Starą i Nową Warszawę od zachodu, zlokalizowane były na północy koszary Artylerii Koronnej, a na południu koszary Gwardii Konnej Koronnej. Wszakże w jednym tylko przypadku – koszar Artylerii Koronnej miała to być budowa całkowicie nowego, wznoszonego od podstaw kompleksu, w dwóch innych: koszar Gwardii Pieszej Koronnej oraz koszar Gwardii Pieszej Litewskiej – daleko posunięta rozbudowa albo istniejącego już założenia koszarowego, albo budynku cywilnego wcześniej przeznaczenia, w przypadku zaś ostatnim – koszar Gwardii Konnej Koronnej – gruntowna renowacja funkcjonującego zespołu. Za dzieło najważniejsze – bo pozwalające projektantowi na największą swobodę –należy uznać koszary Artyleryjskie. Ich kompozycja zamknięta została w rozległym czworoboku zewnętrznych skrzydeł mieszkalnych, dwudziestotrzyosiowego od frontu oraz dwudziestosześcioosiowych bocznych. Owe skrzydła wydzielały trzy wewnętrzne dziedzińce, dwa mniejsze kwadratowe, tylne, oraz większy prostokątny, przedni. Elewacje zyskały surowy wystrój. Najokazalsza była fasada, rozczłonkowana trzema ryzalitami, ujętymi artykulacją porządkową, z których środkowy, ozdobiony dodatkowo kolumnowym portykiem zwieńczonym trójkątnym frontonem, mieścił bramę wjazdową koszar, a boczne wieńczyła dekoracja rzeźbiarska wyraźnie mówiąca nie tylko o militarnym przeznaczeniu gmachu, lecz także o ulokowaniu w nim siedziby artylerzystów. Wystrój, choć zgodnie z zasadami surowy, zyskał jednak dość wykwintny charakter, dostosowany do lokalizacji gmachu w centrum stolicy Rzeczypospolitej. Projektując koszary Artylerii Koronnej, Zawadzki nie naśladował żadnego konkretnego wzoru, lecz wykorzystywał twórczo najnowsze europejskie trendy. Może je udokumentować niemal współcześnie powstały plan koszar stworzony przez Jean-Françoisa Neufforge’a i zamieszony w suplemencie do jego autorskiego wydawnictwa Recueil élémentaire d'architecture…, które opublikowane zostało w Paryżu w latach 1775-1780. Koncepcji Zawadzkiego nie należy wszakże traktować jako modyfikacji francuskiego abrysu, gdyż nie na tym opiera się ich podobieństwo. Identyczne bowiem są nie formy, lecz zasady stosowane przez obu architektów: komponowanie – przy zachowaniu ścisłych reguł symetrii – monumentalnego, wieloskrzydłowego gmachu z wewnętrznymi dziedzińcami, z praktycznymi rozwiązaniami wynikającymi z powtarzalności starannie rozplanowanych jednostkowych modułów formalno-funkcjonalnych, dostosowanych do zróżnicowanego poziomu komfortu kwater oficerskich i żołnierskich. Skala przedsięwzięcia, jakie podejmowano przystępując do budowy stołecznych koszar, była w stanisławowskiej Warszawie bez precedensu. W 1788 r. podawano, że „na cztery fabryki koszar wyszło z kasy Komisji Lokacyjnej 1 473 693 zł”. Była to suma ogromna. Inne dane statystyczne również wkraczają w strefę wielkich liczb. Przy czterech prowadzonych równolegle „fabrykach” zatrudnionych było jednocześnie ponad tysiąc robotników, co również stanowiło liczbę znaczącą, zważywszy że ludność całej Warszawy w 1784 r. liczyła 63 tysiące mieszkańców. Należało zapanować nad tak gigantycznym zespołem zaangażowanych pracowników, skupionych na odległych od siebie placach, ale też – jak rzemieślnicy czy dostawcy – rozproszonych po całej ówczesnej aglomeracji. Front robót budowlanych został rozwinięty tak szeroko, że w roku 1785 cena cegły w stolicy gwałtownie podskoczyła o jedną trzecią. Pierwsze tworzone w Warszawie dzieła klasycystyczne nie mogły jeszcze przesądzić o zmianie jej barokowego oblicza. Sprawiły to dopiero rozrzucone w różnych częściach miasta monumentalne gmachy koszar, „wszystkie inne budowle tej stolicy wielkością i ozdobą architektury przewyższające”, a zwłaszcza odznaczające się znakomitym wyeksponowaniem w przestrzeni urbanistycznej koszary Artylerii Koronnej i koszary Gwardii Pieszej Litewskiej. Cechą wyraźnie je też wyróżniającą spośród innych dzieł, które nierzadko, wprowadzając klasycystyczną stylistykę, nie odcinały się całkowicie od baroku czy rokoka, była konsekwencja w zastosowaniu surowych form. Z jednej strony wynikało to z przyjęcia propagowanej przez teoretyków architektury zasady stosowności odniesionej do architektury militarnej, z drugiej zaś z wyraźnej osobistej predylekcji Zawadzkiego do takiej właśnie „rewolucyjnej” – jak to niekiedy określali badacze – odmiany klasycyzmu. Powstałe w stolicy budowle garnizonowe stały się istotnym tytułem do zasłużonej sławy Zawadzkiego pośród współczesnych, którzy zgodnie twierdzili, „iż wystawione przez niego gmachy koszar wojskowych w Warszawie i Kamieńcu Podolskim z nieporównaną oszczędnością nie tylko wygodę wojsku i mieszkańcom tych miast przyniosły, ale ozdobę w kraju i zaszczyt narodowi do późnej potomności przeniosą”. Spoglądając zaś z perspektywy ponad dwóch stuleci musimy w Stanisławie Zawadzkim docenić znakomitego architekta klasycystę, który miał odwagę wypowiadać się w najbardziej surowych, kubicznych formach, potrafił wykorzystywać najnowsze europejskie trendy sztuki architektonicznej, umiał też sprawnie rozwiązywać skomplikowane zagadnienia zarówno konstrukcyjne, jak i funkcjonalne tworzonych dzieł.
    The Warsaw Barracks from the times of the reign of King Stanislaus Augustus have not as yet been thoroughly analysed; neither have archival sources nor printed records been studied for the purpose. In view of the fact that the Warsaw Barracks from the Enlightenment have been annihilated, first following various alterations to be later entirely demolished, what becomes of more importance is the preserved iconography, particularly the water colours featuring them by Zygmunt Vogel. The paintings’ realism and meticulousness allow to conduct the architectural study of the facilities they rendered. The raising of the Barracks was the project entrusted to Major Stanisław Zawadzki who served as the military architect of the Army of the Polish Crown in 1777-95. He had enhanced his designing skills at the once prestigious Roman Academy of St Luke. He had also won esteem by designing the Kamieniec Podolski Barracks in 1782. By raising that edifice in the fortress which defended south-eastern frontiers of the Polish-Lithuanian Commonwealth, the King intended to consolidate the defence potential of the country. Hence the uncompromised intention and readiness to implement the design by Zawadzki as a model boasting modern external forms and functionally solved interiors. Earlier still, in 1781, the architect had built Cadet Barracks in Warsaw; located in the vicinity of the Kazimierz Palace, they then served as the main seat of the School of Chivalry founded by King Stanislaus Augustus.   The fundraising project and formal supervision over the construction of the Warsaw Barracks were assigned to the Founding Committee. Warsaw residents, already frustrated with their duty to ‘host’ soldiers, were eager to release themselves from that responsibility and sufficiently contributed to financing the raising of the Barracks for the Warsaw garrison. In order to collect the levy, in 1784, a special Tariff of the City of Warsaw  was mounted (for the first time all the properties were assigned consistent numbering). The project could hardly be more beneficial: not only did it release the residents from the curse of quartering soldiers, but also through grouping a given army unit within a single space, it somehow boosted the soldiers’ morale and availability. The whole project, implemented until 1788, covered four barracks complexes at different spots within the city. On the escarpment along the Vistula on the northern side there were Barracks of the Foot Guard of the Polish Crown, while from he east the Barracks of the Lithuanian Foot Guard were located. Further away from the river bordering Old and New Warsaw from the west, on the north the Barracks of the Artillery of the Polish Crown were placed, and in the south the Barracks of the Horse Guard of the Polish Crown could be found. However, only one of the facilities, namely the Barracks of the Artillery of the Polish Crown was to be a complex raised entirely from scratch; meanwhile in two other cases: of the Barracks of the Foot Guard of the Polish Crown and those of the Lithuanian Foot Guard, the project implied a substantial extension either of an already existing barracks complex, or of an earlier civilian facility; in the last case, i.e. of the Horse Guard of the Polish Crown, it meant a thorough renovation of the already existing complex. It is the Artillery Barracks that have to be regarded as the most important, since they provided the biggest freedom to the designer. Compositionally, they were enclosed within an extended rectangle of residential wings: of 23 axes from the front and of 26 axes on the sides. The wings marked out three internal courtyards: two smaller square ones, at the back, and one larger, rectangular, at the front. The elevations boasted austere décor. The most splendid was the façade, segmented by three avant-corpses, framed witth the articulation of the order of which the middle one was additionally decorated with a colonnaded portico crowned with a triangular fronton and featured the gateway to the premises, while the lateral elevations were crowned with sculpture decoration clearly speaking of the military purpose of the buildings, but also showing that it served as home to jj. The décor, albeit austere in compliance with the principles, gained a peculiar refined character meant to match the building’s location in the heart of the capital of the Polish-Lithuanian Commonwealth. While designing the Barracks of the Artillery of the Polish Crown, Zawadzki did not follow any definite model, but creatively resorted to the latest European trends. These can be testified to by a barracks plan created by Jean-François Neufforge almost contemporarily and included in the supplement to the publication he authored Recueil élémentaire d'architecture… released in Paris in 1775-80. However, Zawadzki’s concepts should not be regarded as a modification of the French sketch, since this is not what the similarity consists in. Actually, it is not the forms that are identical for both architects, but the principles they apply: composing with the use of strict symmetry rules of a monumental multi-winged edifice with internal courtyards featuring practical solutions resulting from the reiteration of meticulously planned formal and functional modules, adjusted to the varied comfort of officers’ and soldiers’ quarters. The scale of the project to build the Barracks in the capital was unprecedented in King Stanislaus’ Warsaw. In 1788, the news was spread that ‘the Founding Committee financed the four Barracks factorias with 1,473,693 zlotys’. It was an impressive sum of money. Other statistical data also enter a large-figure scale. Four simultaneously run factorias employed over 1,000, an astounding number compared to the total of Warsaw’s residents in 1784 at 63,000. It was quite a challenge to coordinate such a giant team of workers involved in the construction process on distanced plots, and sometimes, as in the case of craftsmen and suppliers, dispersed throughout the whole of Warsaw’s territory. The extent of the works was so enormous that in 1785 the brick price suddenly soared by a third. The first Neo-Classical works created in Warsaw could not make the decisive step towards transforming its Baroque facet. This was actually achieved only with the monumental Barracks, ‘superior to any other buildings of the capital in grandeur and architectural ornament’, scattered through different parts of the city, particularly by the Barracks of the Artillery of the Polish Crown and those of the Lithuanian Foot Guard exquisitely exposed in the urban layout. The feature that differed them clearly from other works which often, even if introducing the Neo-Classical stylistics, did not entirely dissociate themselves from the Baroque and Rococo, was the consistency in keeping the austerity of forms. This resulted on the one hand from the application of the principle of adequacy to military architecture promoted by architecture theoreticians, while on the other from Zawadzki’s clear personal preference for such a ‘revolutionary’ variant of Neo-Classicism, as it was sometimes defined by scholars. The Garrison buildings raised in  Warsaw contributed to Zawadzki’s justified fame among his contemporaries who unanimously claimed that the ‘buildings of the military barracks raised by him in Warsaw and Kamieniec Podolski with incomparable economy not only provided comfort to the army and the two cities’ residents, but will also bring adornment to the country and glory to the nation for many generations to come’. When looking back from the perspective of over two centuries, Stanisław Zawadzki must be appreciated as an outstanding architect of Neo-Classicism who had the courage to express himself in utmost austere cubic forms, was able to take advantage of the most recent European trends in architectural art, and was also effective when it came to meeting complex structural and functional challenges of the works he created.
    Źródło:
    Biuletyn Historii Sztuki; 2019, 81, 4; 601-626
    0006-3967
    2719-4612
    Pojawia się w:
    Biuletyn Historii Sztuki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Carlo i Francesco Ceroniowie w świetle nowych źródeł archiwalnych
    Carlo and Francesco Ceroni in the Light of New Archival Sources
    Autorzy:
    Ługowski, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/16031582.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Carlo Ceroni
    Francesco Ceroni
    Carlo Farina
    Warszawa
    Architektura XVII-XVIII w.
    FRancesco Ceroni
    Warsaw
    17th and 18th century architecture
    Opis:
    W 2. połowie XVII w. do Warszawy przybyła grupa architektów pochodzących z  położonej nad jeziorem Lugano Valsoldy, w północnej Lombardii. Wśród nich znaleźli się Carlo i Francesco Ceroniowie. Postacie te za sprawą badań prof. Mariusza Karpowicza doczekały się samodzielnych opracowań. To on odnalazł w archiwum parafialnym w Albogasio Inferiore ich metryki, ustalił koligacje rodzinne, dotarł do kontraktu Francesca Ceroniego na prace przy kościele sakramentek oraz do testamentu Carla Ceroniego. Badania prowadzone przez autora tekstu dla Słownika architektów i budowniczych środowiska warszawskiego XV-XVIII wieku przyniosły szereg informacji biograficznych. Kwerenda w archiwum parafialnym w Albogasio Inferiore ujawniła nowe dokumenty źródłowe. Odnaleziono pełnomocnictwo Ceroniego dane w 1711 r. przed władzami Miasta Starej Warszawy dla Pietra Martiriego i Carla Antonia Bellottich na występowanie w jego imieniu przed władzami Valsoldy oraz zbiór dokumentów dotyczących konfliktu miedzy Carlem Ceronim a Carlem Fariną. Konflikt ten, o podłożu finansowym, skłonił Ceroniego do wyłączenia w testamencie rodziny Farina z udziału w spadku. Farina, który zabezpieczał w latach 1693-1699 włoskie interesy architekta, zarzucił Ceroniemu niespłacenie całości długu. Ceroni w liście z Warszawy z 16 maja 1714 roku skierowanym do kuzyna, burmistrza Valsoldy, przedstawił argumenty w których wykazał, że dług spłacił, a nawet poniósł szkody na wspólnych interesach z Carlem Fariną.  Z tego samego listu wynika, że druga córka architekta, Lucia - wbrew dotychczasowym ustaleniom - dożyła pełnoletniości i w wieku 31 lat wstąpiła do zakonu (zm. 1717). Kwerenda w aktach notarialnych archiwum państwowego w Como pozwoliła odnaleźć kodycyl Franciszka Ceroniego oraz plenipotencję wystawioną przez spadkobierców Ceroniego  architektom Carlo Antonio Bay i Giuseppe Rachetti na odzyskanie długów od Zofii i Dominika Combonich.   Sześć listów Carla Ceroniego do Samuela Pączkowskiego, administratora dóbr Krasińskich, odnalezionych w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie przyniosło nowe informacje na temat prac prowadzonych w Węgrowie. Listy te każą zweryfikować czas trwania prac przy zespole kościoła i klasztoru węgrowskich reformatów, i wydłużyć je o co najmniej dziesięć lat. Przeprowadzona przez autora analiza źródeł pozwala stwierdzić, iż głównym właścicielem przedsiębiorstwa budowlanego był młodszy z braci Ceronich  - Francesco. Carlo i Francesco Ceroniowie dorobili się znacznego majątku, który po ich śmierci przeszedł na własność mieszkańców Albogasio jako Eredita Ceroni. Jeszcze w XIX w. zyski z niego przeznaczane były na potrzeby mieszkańców miasteczka.
    In the second half of the 17th century a group of architects from Valsolda on Lake Lugano, northern Lombardy, came to Warsaw. Among them there were Carlo and Francesco Ceroni. These architects thanks to the investigation conducted by Prof. Mariusz Karpowicz have had their respective studies published. It was Prof. Karpowicz who found their birth certificates in the Albogasio Inferiore Parish Archives, ascertained their family ties, found Francesco Ceroni’s contract for the works on the church of the Nuns of Perpetual Adoration of the Blessed Sacrament, as well as Carlo Ceroni’s last will. The research performed by the author of the paper for the Dictionary of the Architects and Stonemasons in Warsaw in the 15th-18th Centuries brought about a number of biographic data. The preliminary research in the Albogasio Inferiore Parish Archives revealed some source documents. Among the discovered ones there was Ceroni’s authorization given in 1711 to the Bellottis: Pietro Martiri and Carlo Antonio in the presence of the Municipality of Old Warsaw to represent him in contacts with the authorities of Valsolda, as well as a set of documents related to the financial conflict between Carlo Ceroni and Carlo Farina. The clash made Ceroni exclude the Farina family from his inheritance. Farina who secured the architect’s interests in Italy in 1693-99, accused Ceroni of not having repaid the whole of his debt. In a letter from Warsaw dated 16 May 1714 addressed to his cousin, Mayor of Valsolda, Ceroni submitted arguments demonstrating that not only had he repaid the debt, but had even suffered financial losses through the shared business with Carlo Farina. The very same letter reveals that the architect’s second daughter Lucia, contrary to the to-date ascertainment, lived to come of age and aged 31 became a nun (d. 1717). The preliminary research in the Como Notarial State Archives allowed to find Francesco Ceroni’s codicil and authorization issued by Ceroni’s heirs to Carlo Antonio Bay and Giuseppe Rachetti to recover debts from Zofia and Dominik Comboni. Six letters of Carlo Ceroni to Samuel Pączkowski, administrator of the Krasiński estate discovered in the Central Archives of Historical Records in Warsaw, brought new information on the works conducted in Węgrów. The letters make us verify how long the works on the church and convent complex of the Węgrów Reformati lasted, and prolong them by at least ten years. The analysed sources permit the claim that it was the junior of the Ceroni brothers, namely Francesco, who owned the building enterprise. Carlo and Francesco Ceroni managed to amass substantial wealth which following their death became the property of the residents of Albogasio as the Eredita Ceroni. Still in the 19th century, its yields were allocated to satisfy their needs.
    Źródło:
    Biuletyn Historii Sztuki; 2019, 81, 3; 481-497
    0006-3967
    2719-4612
    Pojawia się w:
    Biuletyn Historii Sztuki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Warszawscy rzeźbiarze czasów saskich w roli projektantów
    Warsaw Sculptors of the Saxon Times as Designers
    Autorzy:
    Sito, Jakub
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/16025932.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Bartłomiej Michał Bernatowicz
    Johann Georg Plersch
    Johann Sigmund Deybel
    Carl Friedrich Pöppelmann
    Johann Chrisostom Redtler
    Carl Antoni Bay
    rzeźbiarze warszawscy XVII-XVIII w.
    Warsaw Sculptors of the Saxon Times
    Opis:
    Artykuł dotyczy projektowych kompetencji rzeźbiarzy warszawskich. Z uwagi na ogromne straty w materiale źródłowym, obserwacje autora oparte są na danych wyrywkowych. Do poszczególnych artystów odnoszą się one w sposób niejednorodny. W przypadku Plerscha mamy do czynienia z największą liczbą zachowanych projektów rysunkowych, zaś w odniesieniu do Redtlera zachowała się największa liczba wzmianek archiwalnych. To co wszakże uderza w sposób nie budzący wątpliwości, to ścisła współpraca warszawskich rzeźbiarzy z architektami, nierzadko przybierająca postać swoistych spółek architektoniczno-rzeźbiarskich. Dodajmy iż chodzi tu o architektów wybitnych, wyróżniających się w skali polskiej, a nawet środkowoeuropejskiej, jak Carlo Antonio Bay, Carl Friedrich Pöppelmann, Johann Sigmund Deybel czy Jakub Fontana, pozostających w służbie dworu królewskiego i wielkich panów, a także stołecznych domów zakonnych, najczęściej silnie zależnych od magnaterii. Architekci i rzeźbiarze aktywni na stołecznych placach budów byli zmuszeni do ścisłej kooperacji. W Warszawie odmiennie też niż w większości ośrodków polskich to właśnie architekci z zasady odpowiadali za projekty elementów rzeźbiarskich, często do najmniejszego szczegółu, również w dziedzinach tradycyjnie uznawanych za domenę rzeźbiarzy, jak np. ołtarze. Z drugiej strony twórcy dłuta, zwłaszcza ci wybitni, a takich tu nie brakowało, traktowani byli przez architektów w znacznie większym stopniu niż gdzie indziej w sposób partnerski.  
    One of the main aspects of the activity of a Baroque sculptor’s workshop was the  design of an art piece in which sculpture was of major importance, both as far as a human figure or figural groups were concerned, and in the case of architectural framings, e.g. a portal, tympanum, wall, gate, altar, tomb, pulpit, and other sacral and secular works. The departure point for every sculpture piece was essentially either a two- or a three-dimensional model approved by the client. The client commissioning a definite piece could either call a competition for the design or address several artists, asking them to prepare such a design. Cases are known of several sculptors bidding for the same order and submitting both drawn models and a 3-D-modelletta. Sculptors like Gianlorenzo Bernini, Alessandro Algardi, François Duquesnoy, Ferdinand Maximilian Brokoffa, Johann Baptist Straub, Raffael Donner, or Baltasar Permoser designed so-called small architecture/ elements of bigger edifices or free-standing objects: altars, tombs, epitaphs, and even fragments of architecture, e.g. portals, balustrades, etc. The sculptor-designers were on the one hand renowned artists, permanently employed at royal and aristocratic courts, by higher clergy and monasteries, yet on the other hand active in the cultural peripheries where they would not be confronted by important competition of architects and stonemasons. However, the designing of sculpture works was not only and exclusively the domain of their direct creators. Designs of prestigious works were often commissioned from architects: e.g. Johann Bernhard Fischer von Erlach, Lodovico Burnacini, or from painters: Charles Le Brun or Michael Willman. Sculptors themselves, such as Gianlorenz Bernini, Alessandro Algardi, François Duquesnoy, Ferdinand Maximilian Brokoff, Johann Baptist Straub, Raffael Donner, or Baltasar Permoser designed altars, epitaphs or garden statues. The question of Baroque sculptors participating in designing art pieces, including the figures they would later sculpt, has not been a subject of separate studies in Polish literature. Only minor mentions on the topic have been included in broader studies, monographs on respective sculptors, as well as architects, in synthetic analyses of respective artistic centres, or studies on artistic patronage. These observations have focused mainly on the Warsaw circles, which should not be surprising, since they have been relatively well identified (as compared to other centres of the Polish-Lithuanian Commonwealth), and had a relatively high output. It is Bartłomiej Michał Bernatowicz (d. 1730) that can be ranked among the Warsaw sculptor-designers; he was active in the second and third decades of the century, running a flourishing and popular studio, or more appropriately said, a sculpting enterprise responsible for the majority of the Warsaw output from ca 1715 to 1730. He executed sculpting jobs, mainly altars, pulpits, and tombs for Warsaw convent churches: of the Jesuits, Dominicans, Franciscans, Paulites, Piarists, Trinitarians, and others. It is known that independent designs were created in that workshop (e.g. Kodeń Church high altar); furthermore, Bernatowicz cooperated with  Carl Antoni Bay, the most outstanding Warsaw architect of the first four decades of the 18th century; coming originally from northern Italy, and educated in Rome in ca 1700, he was a student of Andrea Pozzo. He cooperated with the latter working on the tomb of Cardinal Michał Radziejowski (1719- 21), and was responsible for the design of the figure of the deceased. However, the major personality among Warsaw sculptors active during the reign of the Saxon House was Johann Georg Plersch, from ca 1735 head of the large royal studio. He contributed to the external and internal sculpture decoration of the first edifices in the capital: the Royal Castle, the Saxon Palace, a substantial part of the newly created and modernized older magnate palaces, garden ensembles or churches. The prominent position of Plersch resulted from his cooperation with the most illustrious Warsaw architects of the Saxon era, mainly royal, meaning Johann Sigmund Deybel and Carl Friedrich Pöppelmann. The style of their design closely echoing the aesthetics of French Neo-Classicism with Rococo elements was characterized by restraint and certain rigorism, underpinned with subtlety. The silhouette effect of those palaces was cocreated by a meticulously arranged, yet modest, but tasteful sculpture decoration. Sculpture accents focused at the central composition knots: on mansard roofs, on attics, either full or with balustrade, with a line of statues or sculpture groups, on external stairs, gate ensembles, or walls. Educated mainly on Roman patterns and the Prague Baroque sculpture, thus within the circle of a completely different tradition, Plersch quickly adjusted to the needs of sumptuousness expressed in Warsaw’s palace architecture and the circle of its impact. Interestingly, the design sections containing figural decoration were drawn by Pöppelmann taking into account Plersch’s dynamic sculpting manner, clearly ‘ready-made for his chisel’. From the 1740s, Plersch began cooperating with Jakub Fontana, Warsaw’s architect of Italian descent. What stands out among the Warsaw architectural works designed by Fontana and decorated by Plersch are the following: the spectacular extension of the Bieliński Palace; the façade of the Church of the Holy Cross with a sumptuous forecourt for coaches; the Rococo fragments of the façade and interior of the Church of the Nuns of the Visitation; and last but not least, the interior of the new Deputies’ Chamber in the Warsaw Royal Castle. Furthermore, Plersch may have contributed to the planned construction of the Piarist Collegium Nobilium. Educated in Europe (he had made an Italian and French educational trip), Fontana formed his own unique style, combining elements of Italian High and Late Baroque as well as French Rococo, with a continuously lingering classical component. This style appealed greatly to the background and sensitivity of his regular partner that Plersch was. Both shared Rome-based education and esteem for the tradition of the Seicento art, particularly in its lively expressive variant from the latter half of the 17th century. Both eagerly made references to Bernini and his followers, with Plersch less tempted to classicize, although he remained capable of yielding to the requirements of the clients and the architect in this respect. In the course of the Fontana – Plersch cooperation respective architect’s and sculptor’s contribution was not clearly discernible. Some of the smaller architectural pieces, or their fragments, were designed by the sculptor himself, who used, however, the style vocabularium of Fontana. Such was the case with the design of the statue of St John of Nepomuk at Trzech Krzyży Square, or the loggia balconies in the Church of the Holly Cross. Even in the designs of the lateral altars in the Saxon Chapel, designed essentially under C.F.Pöppelmann, Plersch used Fontana’s language of forms. As a designer in the strict meaning of the term, Plersch is mentioned in 1746 in the description of the execution of the supraporte over the portal to the sacristy in the Collegiate Church of St John, in the design drawings of the high altar in the Paulinite Church in Leśna, or in the contracts to execute the loggias of the Church of the Holy Cross. The famous epitaph of Jan Tarło from the Piarist Church was  ‘rendered with Plersch’s exquisite art in harmony with his mastery’, which may mean at least that he participated in its designing (next to Jakub Fontana). Another, next to Plersch, most proliferous Warsaw sculptor of the Rococo period was Johann Chrisostom Redtler who came from the territory of the Habsburg Monarchy, most likely Austria. He was very well acquainted with the art of Vienna, not only sculpture, but also small-sized architectural pieces, which is testified to by his later creative cooperation with Warsaw architects, mainly Jakub Fontana. The sculptor had this unusual capacity of adapting to the requirements of the architect, and ruthlessly subduing his own imagination to the requirements of the architectural composition. Redtler was inspired not only by single sculptures or sculpture groups from Vienna, but also architecture segments connected with them: galleries, attics, portals, porticos, stairs, gates, or fences. As seen against the records, Redtler seems to have been an artist of some degree of independence, author of two- and three-dimensional models of sculptures as well as of architectural detail. The designing skills of the sculptor are best testified to by fragments of the correspondents with his main customers: Hetman Branicki and General of Lithuanian Artillery Potocki. They are also confirmed by his very works, mainly the detail of the Potocki Palace in Radzyń, the Branicki Palace in Białystok, or the Brühl Palace in Warsaw. Moreover, Redtler designed architectural details, and even consulted major construction designs; on some occasions, he altered works of other sculptors following his own design. The latter was the case in the decoration of the attics and gables in the Branicki Palace in Warsaw; its elements were imported from Gdansk. Bearing in mind ample losses in the source materials, the above observations related to designing competences of Warsaw sculptors were for obvious reasons based on fragmented data. These are not found homogenously for respective artists. In the event of Plersch we deal with the largest number of drawing designs, while for Redtler what has been preserved is the biggest number of archival mentions, yet it seems quite obvious that these are all but a fraction of the original records. What strikes, however, with indisputable certainty is the close cooperation that Warsaw sculptors had with architects, frequently taking on the form of a peculiar architectural joint venture. Those architects boasting a well-shaped creative personality and a clear artistic attitude rooted in he world of European models submitted attractive offers, well appreciated in the Warsaw market. Their essential element was high-quality sculpture serving as component of both interior furnishing and décor, as well as richness of exterior decoration. Warsaw sculptors, particularly the most talented ones, often adopted that design language of their ‘partners’ – architects, and also absorbed the artistic and intellectual attitude they presented. They would design first of all those fragments of the buildings that were most strictly connected with sculpture: portals, niches, attics, supraportes, and in sacral architecture altars, pulpits, tombs, or epitaphs. When wishing to have lower-scale pieces and lower-profile projects, clients would often just turn to them directly, without the need to involve all the instrumentation of the largest Warsaw builders. Playing the role of independent artists, to the extent of occasionally being called ‘architects’, as was in the case of Plersch when he was designing the  supraporte for the Warsaw Collegiate Church, Warsaw sculptors made efforts to dignifiedly represent their ‘patrons’ in the artis inventionis sphere.
    Źródło:
    Biuletyn Historii Sztuki; 2019, 81, 3; 355-388
    0006-3967
    2719-4612
    Pojawia się w:
    Biuletyn Historii Sztuki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Egzekwie za królową Marię Józefę Habsburg i ich artystyczna oprawa
    The Exequies for Queen Maria Josepha of Austria and Their Artistic Settings
    Autorzy:
    Osiecka-Samsonowicz, Hanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/15598932.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Maria Josepha of Austria
    Johann Friedrich Knöbel
    Simon Gottlieb Zug
    Gaetano Chiaveri
    Jean Berain the Elder
    Saxon Chapel in Warsaw
    celebrations of exequises in the Commonwealth of Poland and Lithuania in the 18th century
    castrum doloris
    catafalque
    Maria Józefa Habsburg
    Jean Berain st.
    kaplica Saska w Warszawie
    uroczystości egzekwialne w Rzeczypospolitej XVIII w.
    katafalk
    Opis:
    W artykule omówiono egzekwie odprawiane w Rzeczypospolitej za zmarłą w Dreźnie w 1757 r. królową Marię Józefę (żonę Augusta III), ze szczególnym uwzględniem ich artystycznej oprawy. Najokazalsze uroczystości, udokumentowane bogatym, w większości dotąd niepublikowanym materiałem ikonograficznym, odbyły się w 14 stycznia 1758 r. w kaplicy Saskiej w Warszawie. Siedem rysunków, zachowanych w Sächsisches Hauptstaatsarchiv w Dreźnie, rejestruje wstępne i zrealizowane wersje wystroju wnętrza świątyni. Ich autorem był najpewniej Johann Friedrich Knöbel, który w projektach castrum doloris Marii Józefy inspirował się rzymską tradycją katafalków na rzucie „molina da vento” Gian Lorenza Berniniego, funeralnymi kompozycjami Jeana Beraina st. oraz Gaetana Chiaveriego. Nie można wykluczyć, że przy projektowaniu żałobnej dekoracji kaplicy współpracował z młodym Simonem G. Zugiem. Egzekwie za Marię Józefę odbywały się do 1764 r., co świadczy o szacunku, jakim poddani darzyli tę niesłusznie pomijaną w historiografii, ostatnią koronowaną polską królową.
    The article discusses the exequies organised in the Commonwealth of Poland and Lithuania to commemorate the queen consort of Augustus III Wettin, Maria Josepha of Austria, who died inDresden in 1757, with special focus on their artistic setting. The most imposing celebration, documented by an ample, until now mostly unpublished iconographic material, took place on 14January 1758 in the Saxon Chapel in Warsaw. Seven drawings held in the Sächsisches Hauptstaatsarchiv in Dresden record the preparatory and the implemented versions of the chapels decoration. Their author was most probably Johann Friedrich Knöbel, whose designs for the queen's castrum doloris were inspired by the Roman tradition of catafalques on the molina davento ground plan as designed by Gian Lorenzo Bernini, as well as by the funerary arrangements by Jean Berain the Elder and Gaetano Chiaveri. In designing the funerary decoration for the chapel, Knöbel may have cooperated with the young Simon Gottlieb Zug. The fact that the exequies Queen Maria Josepha continued until the year 1764 attests to the respect which her subjects had for this last crowned Queen of Poland, whom historiographers unjustly seem to neglect.
    Źródło:
    Biuletyn Historii Sztuki; 2022, 84, 4; 765-816
    0006-3967
    2719-4612
    Pojawia się w:
    Biuletyn Historii Sztuki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Królewskie egzekwie w warszawskim kościele kapucynów w XVIII wieku
    Royal Exequies in the Warsaw Capuchin Church in the 18th Century
    Autorzy:
    Osiecka-Samsonowicz, Hanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/24565461.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Maria Kazimiera D’Arquien Sobieska
    Jan III Sobieski
    August II Mocny
    Joachim Daniel Jauch
    Alessandro Galli-Bibiena
    kościół kapucynów w Warszawie
    uroczystości egzekwialne
    pogrzeby serc w Rzeczypospolitej XVIII w.
    castrum doloris
    katafalk
    Marie Casimire D’Arquein Sobieska
    John III Sobieski
    Augustus II the Strong
    Joachim Daniel von Jauch
    Capuchin Church in Warsaw
    Exequies
    burials of hearts in the 18th-cetury Polish-Lithuanian Commonwealth
    catafalque
    Opis:
    W artykule omówiono plastyczną oprawę egzekwii odprawionych z inicjatywy Augusta II Mocnego za Marię Kazimierę Sobieską w 1717 r. oraz uroczystości związanych z wystawieniem trumien królowej, Jana III Sobieskiego i ich wnuka, zorganizowanych przez królewicza Jakuba Sobieskiego w 1733 r. Analiza rysunków Joachima Daniela Jaucha ze zbiorów Sächsisches Hauptstaatsarchiv w Dreźnie, wsparta źródłami archiwalnymi, pozwoliła na próbę usystematyzowania bogatego materiału ikonograficznego dotyczącego projektów artysty z okazji pochówku serca Augusta II Mocnego w Kapicy Królewskiej w 1736 r., jej dekoracji oraz wystroju kościoła w czasie egzekwii za monarchę, odprawianych w rocznice jego śmierci na polecenie Augusta III przez blisko dwadzieścia pięć lat. Uroczystości te, celebrowane w jednej z najważniejszych sakralnych fundacji Jana III, były ważnym elementem saskiej propagandy politycznej.
    The Capuchin Church in Warsaw was one of the major sacral foundations of John III Sobieski who passed away in 1696. Owing to a complex political situation, the King’s remains were not buried then at the Wawel, but only in 1697, following a modest ceremony, they were deposited at the Capuchin Monastery, while his heart was placed in the Order’s archives. In 1700, the body of his grandson John, son of James Sobieski, was deposited next to the monarch’s coffin, while in 1717, the coffin of Marie Casimire Sobieski who passed away in France, was added there. In March that year, as instructed and financed by Augustus II the Strong, exequies were performed to pray for the Queen. The ceremony had an important propaganda undertone. Not only did the bier feature inscriptions exposing the merits of Augustus II who made sure the late Queen would rest in peace, but also thanks to the resolution of the so-called Silent Seym in session merely a fortnight before, he had made an attempt at reforming the state’s political system, and introduced the long-awaited peace to the Polish-Lithuanian Commonwealth. At least as of 1731, James Sobieski was trying in vain to organize a dignified burial of the remains of his parents which were decaying in the Warsaw Monastery. However, the indebted Prince could not afford their costly exportation to the Cracow Cathedral and the funeral there. It is likely that he was the one who decided to have exequies performed in the Capuchin Church on the 50thanniversary of the Relief of Vienna, with his parents’ coffins lying in state. It seems likely that precisely this planned ceremony has to be connected with the drawing of the castrum doloris found at the National Gallery of Art in Washington DC attributed to Alessandro Galli-Bibiena, and, according to the inscription, executed for the victor from Vienna and his spouse (Fig. 1). From around 1716 Alessandro worked as an architect at the court of James Sobieski’s brother-in- law Charles III Philip Pfalz-Neuburg who may have commissioned the design of the catafalque from the artist coming from a famous family of decorators. Nonetheless, the design, not mentioned in any studies dedicated to the Galli-Bibiena workshop, was never implemented. When on 1 February 1733 Augustus II died in Warsaw, the issue of the remains of John III and Marie Casimire awaiting their burial at the Wawel returned to the fore; the decision was made for their remains together with Wettin’s body to be transported to Cracow, which took place in August that year. On the instruction of James Sobieski the coffins of John III, Marie Casimire, and of their grandson lay in state in the Capuchin Church already on 15 May. The description of the church’s funerary decoration is rendered in a hand-written Latin report published also in the Polish translation. In front of the chancel a castrum doloris was raised containing the coffins of the royal couple and their grandson, before which the box with the heart of John III was exposed. Above, a velvet canopy was suspended, while in the corners four plinths crowned with globes and eagles holding laurel twigs of which silver candle holders grew were placed. The catafalque and the coffins, the high altar and the Church’s walls were decorated with crimson cloths, while the ceiling featured al fresco compositions related to the idea of the ceremony and the King's reign. The body of Augustus II was transported to the Warsaw Castle, and the monarch’s heart was sent to Dresden; meanwhile, his viscera were deposited ‘de mandato Reipublicae’ in the crypt of the Capuchin Church. It was only on 31 January 1736 that the ceremony of the transfer of the vessel containing the royal viscera to a marble urn raised in the middle of the ‘oratory’ adjacent to the Church took place; the oratory’s remodelling into a chapel, later called ‘Royal’, had been commissioned by Augustus III the year before, however, works on its decoration had not been completed. Thanks to the Latin hand-written account of the event and a press note it is known that in the Church as such only a plinth crowned with regalia was placed before the high altar. During the exequies held in the Capuchin Church on the King’s death anniversary in 1737, an analogical plinth was surrounded by eight pillars-guéridons resembling herms in shape, adorned with fruit and plant garlands: four lower ones culminated in crowns, while the higher ones featured eagles perched on globes. It may have been this very composition (or its version) that was rendered in the drawing by Joachim Daniel von Jauch (Figs. 5–7) preserved in the Dresden Sächsisches Hauptstaatsarchiv; he was the designer of the decoration for royal exequies and also of the Royal Chapel and its furnishing completed after 1737 (Figs. 8–9). Other drawings by Jauch from the Dresden archives register the designs of the Church’s decor on the occasion of subsequent death anniversaries of Augustus II. The explanation featured in the drawings suggests that the illustrated elements were reused annually with only minor modifications. Interestingly, the composition of eight pillars-guéridons, was almost identical with the ones visible in the above-mentioned design, with the only difference that the four lower ones were interconnected with ogees forming a richly decorated canopy over the plinths with the regalia (Figs. 10–13). Similar pillars-guéridons were placed on the catafalque corners in the Collegiate Church of St John in Warsaw during the exequies for Augustus II in 1735; the decoration for that ceremony had also been the artist’s work (Figs. 14a–15). Eclectic designs by Jauch suggest that in the case of pillars-guéridons he was inspired by French print pattern books (Figs. 16a–b, 17). The traditional elements, serving mainly the décor of royal and magnate residences, were, however, given by him a new function in the funerary arrangement, and they  in a way constituted his trademark in this domain of his art. Therefore, it can be assumed that the decoration of the Capuchin Church for the exequies for the Sobieskis in 1733 with the four pillars with the globes and eagles on the top, known from the descriptions, were also the artist’s work. In the concept of the canopy Jauch resorted to the tradition of the Roman Baroque, though this may have also happened through the mediation of French art present at the court of the House of Wettin. The finial in the form of four converging volutes at the top, echoing Bernini’s canopy in the Vatican Basilica was frequent in France in altar structures popularized thanks to prints, beginning with that in the Paris Notre-Dame du Val-de-Grâce Church (1665) almost until the end of the 18th century (Figs. 23–25). Wettin’s viscera were placed in the Capuchin Church in order to benefit from the legend of John III, but also to reduce the latter’s importance in order to serve the Saxon political propaganda initiated by Augustus II with the exequies for Marie Casimire. The tradition of commemorating the anniversary of the death of Augustus II cultivated for over twenty-five years, until the end of the reign of Augustus III (1763), recorded in the press, led to the fact that Augustus II overshadowed the figure of the Church’s founder. It was only in 1830 that the box with the heart of John III was transferred to the Royal Chapel rebuilt then. In 1919, the first mass after Poland had regained independence was celebrated there: it was dedicated to John III. Thanks to the preserved photographs there is no doubt that from the elements kept in the monastery it was the catafalque with a wood-carved volute canopy designed for Augustus II (Figs. 27, 28a–f, 29), and not the castrum doloris of John III and Marie Casimire from 1733 that was recreated. The structure from 1919 was raised again in 1924 in St John’s Cathedral in Warsaw for the funeral of Henryk Sienkiewicz (Fig. 30), and for the last time, again as a historic monument connected with John III, at an exhibition mounted at the National Museum in Warsaw in 1933.
    Źródło:
    Biuletyn Historii Sztuki; 2021, 83, 3; 569-615
    0006-3967
    2719-4612
    Pojawia się w:
    Biuletyn Historii Sztuki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O dwóch funeralnych fundacjach Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńki”
    On Two Funerary Foundations of Michael Casimir ‘Rybeńko’ Radziwiłł
    Autorzy:
    Osiecka-Samsonowicz, Hanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/16002135.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Michał Kazimierz Radziwiłł „Rybeńko”
    Jakub Ludwik Sobieski
    Anna Katarzyna z Sanguszków Radziwiłłowa
    Antonio Castelli
    Maurizio Pedetti
    Hirsz Leybowicz
    Żółkiew
    Nieśwież
    uroczystości pogrzebowe w Rzeczypospolitej w XVIII wieku
    castrum doloris
    katafalk
    Michael Casimir ‘Rybeńko’ Radziwiłł
    James Louis Sobieski
    Anna Katarzyna Radziwiłł née Sanguszko
    funerary ceremonies in 18th-century Polish-Lithuanian Commonwealth
    catafalque
    Opis:
    W artykule omówiono oprawę plastyczną uroczystości funeralnych, zorganizowanych przez Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńkę” z okazji egzekwii za Jakuba Ludwika Sobieskiego (syna Jana III) w Żółkwi w 1743 r. oraz pogrzebu Anny Katarzyny z Sanguszków Radziwiłłowej w Nieświeżu w 1747 r. Dekoracje obu uroczystości, należące do najbogatszych w XVIII-wiecznej Rzeczypospolitej, nie doczekały się dotąd wyczerpującego omówienia w literaturze przedmiotu, chociaż wyróżniają się bardzo rzadkim w Polsce typem architektonicznego castrum doloris. Oba katafalki, których twórcami byli Antonio Castelli i Maurizio Pedetti, nawiązując do formy rzymskiego barokowego tempietta, pozostają oryginalnymi i ważnymi przykładami europejskiej późnobarokowej sztuki funeralnej.
    The paper discusses the artistic setting of funerary ceremonies mounted by Michael Casimir ‘Rybeńko (Little Fish)’ Radziwiłł as exequies of James Louis Sobieski (son of John III) in Żółkiew in 1743 and the funeral of Anna Katarzyna Radziwiłł née Sanguszko held in Nieśwież in 1747. The decorations of both ceremonies, ranked among the most sumptuous in the 18th-century Polish-Lithuanian Commonwealth, have not as yet been thoroughly discussed in the literature on the topic, despite standing out as examples of the architectural castrum doloris, a rare type in Poland. Both catafalques designed by Antonio Castelli and Maurizio Pedetti respectively, referring to the form of the Roman Baroque tempietto, remain genuine and important examples of late Baroque European funerary art.
    Źródło:
    Biuletyn Historii Sztuki; 2020, 82, 3; 367-402
    0006-3967
    2719-4612
    Pojawia się w:
    Biuletyn Historii Sztuki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pałac „jakoż nigdzie w Polsce nie masz”. Saskie inspiracje w architekturze warszawskiej rezydencji marszałka wielkiego koronnego Józefa Wandalina Mniszcha
    The Palace ‘of the Kind You Have Nowhere Else in Poland’. Saxon Inspirations in the Architecture of the Warsaw Residence Józef Wandalin Mniszech, Grand Marshall of the Crown
    Autorzy:
    Barczyk, Alina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/16028320.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Pałac Józefa Wandalina Mniszcha w Warszawie
    architektura XVIII wieku
    Saskie inspiracje
    generał Burkhard Christoph von Münnich
    The Palace of Józef Wandalin Mniszech in Warsaw
    18th century architecture
    Saxon Inspirations
    general Burkhard Christoph von Münnich
    Opis:
    Jedną z najważniejszych inwestycji budowlanych w Warszawie w drugiej dekadzie XVIII w. była rezydencja Józefa Wandalina Mniszcha (1670-1747) przy ulicy Senatorskiej. O jej znaczeniu decydowały nowatorskie rozwiązania architektoniczne, czynniki polityczne i lokalizacja – została wzniesiona przy drodze królewskiej od strony Woli, w pobliżu pałacu Saskiego. Geneza i znaczenie nowatorskich form architektonicznych obiektu stają się w pełni czytelne po uwzględnieniu roli politycznej i horyzontów intelektualnych właściciela, a także dokonywanych w tym okresie przekształceń siedzib królewskich w Europie. Najważniejszym punktem odniesienia jest architektura Saksonii. Przy budowie siedziby marszałka zatrudniani byli między innymi rzemieślnicy pracujący równocześnie przy rezydencjach Augusta II. Analiza źródeł pozwoliła ustalić, że projektantem pałacu był generał Burkhard Christoph von Münnich.
    The raising of the residence of Józef Wandalin Mniszech (1670-1747) in Senatorska Street was one of the major constructing projects in Warsaw in the 1720s. The office of the Grand Marshal of the Crown held by Mniszech, the palace’s owner, stipulated the necessity to create ceremonial space. The genesis and importance of extremely novel architectural forms of the facility, including e.g. mansard roof, become justifiable once the political impact of the palace’s owner and his broad intellectual horizons, the alterations of royal residences undertaken in the period, as well as a wider European context, are taken into account. What emerges as the main reference point is the architecture of Saxony. Interestingly, craftsmen working simultaneously for Augustus II and his projects, were employed to work on the Marshal’s residence. The analysis of the preserved archival records allows to unequivocally affiliate the construction with General Burkhard Christoph von Münnich, who being a hydraulic engineer and architekt militaris served at the court of Augustus II. Let us remind that the Count won fame as the builder of the Peter and Paul Fortress where in 1734 he continued its construction after the death of Domenico Trezzini. Contrary to the generally ascertained view, Münnich did not leave Warsaw for good in 1721. On 25 April and 16 May 1735, he hosted dinners in Warsaw; the latter was held to celebrate the coronation of Empress Anna. The architect may have met with Mniszech in Saxony where the Grand Marshal travelled regularly. The main part of the project had been implemented by 1718, however the finishing off works still continued in the latter half of the 1720s. The Mniszech Residence was highly appreciated by the contemporary and ranked among the most sumptuous magnate residences; it was painted in the panoramas by F. C. Hübner and F. C. Schmidt respectively, and following the re-roofing conducted by Józef’s son Jerzy August Mniszech, it was immortalized in the famous painting by Canaletto. Letters from 1717-18 addressed to Mniszech by Sebastian Rybczyński heading the construction works illustrate the complicated process delaying the completion of the project, such as, e.g.: difficulties with obtaining lime due to low water level and shortage of bricks purchased by other Warsaw ‘factories’. Assuming the function of the Grand Marshal of the Crown was possible only by the wealthiest magnates: representation expenses were high. One of these was the ample sum to be paid for the palace in Senatorska Street. The Germans employed to do the construction works expected much higher payment than Polish craftsmen; not only did they demand fees higher than those paid by senators for whom residences were at the time raised in Warsaw, but also those paid for royal projects. The most novel solution applied in the Mniszech Palace in Senatorska Street was the introduction of the mansard roof testifying to Münnich’s designing talents and the owner’s aspirations. What is worth emphasizing is the awareness of the fact that the structure was precursory. Rybczyński often reported in his letters that a ‘foreign fashion’ was visible in the facility, while the construction was conducted ‘following the Saxon mode’. The roof may have been the first instance of such a structure in Poland’s capital, preceding the roofs on the Blue Palace across the street, the Bieliński residence, as well as on the Brühl and Primate’s Palaces. The character of the mass and spatial composition of the residence of Józef Wandalin Mniszech confirm the role Saxony and stonemasons coming from there played in the development of art in Warsaw under the House of Wettin. Thanks to novel structural solutions the Palace became an essential example of the reception of Dresden architecture in the Polish-Lithuanian Commonwealth.
    Źródło:
    Biuletyn Historii Sztuki; 2019, 81, 3; 415-440
    0006-3967
    2719-4612
    Pojawia się w:
    Biuletyn Historii Sztuki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pijar Łukasz Ziemecki, autor polichromii w Rzeszowie i Łowiczu. Życie i twórczość malarza w świetle źródeł archiwalnych
    The Piarist Łukasz Ziemecki, Author of the Polychromes in Rzeszów and Łowicz. The Painter’s Life and Oeuvre in the Light of Archival Sources
    Autorzy:
    Mączyński, Ryszard
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/38711325.pdf
    Data publikacji:
    2024
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Łukasz (Albert) Ziemecki
    Luke of St Pantaleon
    Piarist college in Rzeszów
    Piarist church in Rzeszów
    Piarist church in Łowicz
    artist monk
    Piarist congregation
    Baroque polychrome painting
    Polish painting in the 17th and 18th century
    Łukasz od św. Pantaleona
    kolegium Pijarów w Rzeszowie
    kościół Pijarów w Rzeszowie
    kościół Pijarów w Łowiczu
    zakonnik-artysta
    zakon pijarów
    polichromia barokowa
    malarstwo polskie XVII i XVIII wieku
    Opis:
    Artykuł poświęcony jest biografii malarza-pijara Łukasza od św. Pantaleona (w stanie świeckim Albert Ziemecki). Dotychczas zyskał on jedynie drobne, niepozbawione omyłek wzmianki. Gruntowna kwerenda badawcza w Archivio Generale delle Scuole Pie w Rzymie i Archiwum Polskiej Prowincji Zakonu Pijarów w Krakowie pozwoliła zebrać na jego temat szczegółową faktografię. Żył w latach 1655–1715. Był Polakiem, pochodził z Rzeszowa, do zakonu wstąpił w 1679 r., już jako wykształcony artysta. W ciągu 36 lat posługi duchownej przebywał w trzech tylko pijarskich kolegiach: Rzeszowie, Górze i Łowiczu. Miał wyjątkowy status: nie prowadził żadnej działalności edukacyjnej, zajmował się wyłącznie twórczością plastyczną, wykonując rysunki, obrazy sztalugowe i polichromie ścienne. Te ostatnie stanowiły jego opus magnum: w końcu XVII w. dekorował kościół i kolegium w Rzeszowie, na początku XVIII – kościół w Łowiczu. Pełny katalog prac tego niedocenionego malarza polskiego baroku zostanie przedstawiony w przygotowanej do osobnego wydania monografii.
    The article focuses on the biography of the Piarist painter Luke of St Pantaleon (Polish: Łukasz od św. Pantaleona, lay name: Albert Ziemecki). Until now, he has been the subject of no more than short, often erroneous remarks. A thorough research query at the Archivio Generale delle Scuole Pie in Rome and the Archives of the Polish Province of the Piarist congregation in Cracow made it possible to gather detailed facts concerning his life. The painter lived in the years 1755–1715. He was a Pole, a native of Rzeszów, and entered the order in 1679, already as a trained artist. During his 36 years of monastic service, he lived in only three Piarist colleges: at Rzeszów, Góra and Łowicz. His status within the order was unique, as he did not engage in any educational activity and was exclusively involved in artistic work, producing drawings, easel paintings and wall polychromes. The latter constituted his opus magnum: at the end of the 17th century, he decorated the church and college in Rzeszów, and at the beginning of the 18th century, the church in Łowicz. A full catalogue of the works of this underestimated Polish painter of the Baroque period will be presented in a monograph, now being prepared for a separate edition.
    Źródło:
    Biuletyn Historii Sztuki; 2024, 86, 2; 111-148
    0006-3967
    2719-4612
    Pojawia się w:
    Biuletyn Historii Sztuki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pałac Koniecpolskich-Radziwiłłów. Modernizacje i transformacje programu wnętrz na przełomie XVII i XVIII wieku
    The Koniecpolski-Radziwiłł Palace. Modernization and Transformation of the Interior Programme at the Turn of the 18th Century
    Autorzy:
    Bernatowicz, Tadeusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/16026558.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Pałac Koniecpolskich-Radziwiłłów w Warszawie
    architektura przełomu XVII i XVIII wieku
    Constante Tencalla
    Giovanni Battista Gisleni
    Giuseppe Bellotti
    Augustyn Locci
    Carlo Ceroni
    Andrzej J. Jeziernicki
    Carlo A. Bay
    Benedykt de Renard
    Domenico Cioli
    The Koniecpolski- Radziwiłł Palace in Warsaw
    Architecture at the Turn of the 18th Century
    Opis:
    Pałac Koniecpolskich-Radziwiłłów (obecnie Prezydencki) należy do wyróżniających się skalą i prestiżem rezydencji Warszawy. Powstał w latach 1643-1646/1656 według projektu Contante Tencalli dla hetmana Stanisława Koniecpolskiego, wybitnego rycerza i znakomitego polityka. Następnie należał do książąt Lubomirskich, a 1674 r. zakupiony został przez księcia Michała Radziwiłła. W rękach tej rodziny pozostał do 1818 r.  Od 1684 r. Radziwiłłowie prowadzili przebudowy i adaptacje zgodnie ze zmieniającymi się potrzebami użytkowymi i reprezentacyjnymi, angażując najwybitniejszych architektów pracujących w Warszawie. Wyjątkowo, jak na polskie warunki zachowane źródła w postaci inwentarzy pałacu z lat 1681, 1685, 1717, 1721, 1728, 1735 oraz rachunki i korespondencja pozwalają na odtworzenie dziejów przemian budowli, zakresu prac architektonicznych oraz roli uczestniczących w nich architektów. Materiały te posłużyły do rekonstrukcji zmieniających się układów funkcjonalnych wnętrz, które  opracowane zostały w formie graficznej. Za podstawę posłużył plan Pianta del Palazzo di uarsauia [Varsavia] wykonany przez Giovaniego B. Gisleniego przed 1655 r., a znajdujący się obecnie w Castello Sforzesco w Mediolanie. Tencalla zaprojektował pałac z loggią od dziedzińca, tarasem z grotą od ogrodu  oraz długą salą wewnątrz, po bokach której powstały paradne apartamenty. Wzorował na wczesnobarokowych willach i pałacach rzymskich z 2 poł. XVI i pocz. XVII w. – pałacu papieskim na Kwirynale i willi Borghese oraz willi Mondragone we Frascati. Ponieważ budowla miała pełnić nie tylko funkcje rekreacyjne ale również reprezentacyjne pałac otrzymał trzy kondygnacje – parter, piano nobile i mezzanino, i tym samym wpisywał się w tradycję rezydencji otwartej o francuskiej genezie. Z połączenia dwóch typów rezydencji włoskiej willi i francuskiego pałacu wynikł problem kształtu schodów. Tencalla, opierając się na schematach willowych zaprojektował schody ciasne i ciemne, nie spełniające w wystarczającym stopniu wymogów reprezentacji. Po śmierci Tencalli  Gisleni przedstawił nowe projekty schodów, których jednak nie zrealizowano. Próby rozwiązania tego problemu pojawiały się przy kolejnych adaptacjach i remontach pałacu. Nową klatką schodową z duszą wybudowano dopiero w poł. XVIII w. dostawiając ją do budynku od północy. W latach 1689-1690 Giuseppe S. Bellotti  wykonał remont pałacu dla Michała Radziwiłła i jego żony Katarzyny z Sobieskich. Odnowił schody na pierwsze piętro i wyremontował  salę jadalną na parterze. W większym zakresie modernizację pałacu wykonali w latach 1693-1701 Augustyn W. Locci i Carlo Ceroni dla kolejnego właściciela Karola Radziwiłła oraz Anny z Sanguszków. Powstała wtedy wielka jadalnia na parterze. Ceroni jako budowniczy i inżynier wodny nadzorował także prace ogrodowe związane z urządzeniami wodnymi w grocie. By podnieść reprezentacyjność wnętrz pałacu ponownie podjęto ponownie próbę wybudowania nowych schodów. Projekty wykonali architekci Andrzej J. Jeziernicki (1701-1705) oraz laureat Akademii św. Łukasza Benedykt de Renard (1720-1721). One także nie zostały zrealizowane. W tym czasie Carlo A. Bay z dużych pokojów na parterze wyodrębnił kameralne apartamenty mieszkalne przeznaczone dla Michała Radziwiłła „Rybeńki”.  W następnych latach  1727-1728 skoncentrowano się na podnoszeniu splendoru ogrodu. W tym celu, za pośrednictwem de Renarda sprowadzony został z Rzymu architekt Domenico Cioli, który odnowił grotę, urządzenia wodne i pawilony ogrodowe. Zrekonstruowany proces przemian jakich dokonali  znakomici architekci w latach 1684-1735 ukazuje skomplikowaną materię jaką było użytkowanie pałacu wzniesionego w czasach Wazów, a  funkcjonującego w epoce silnych tendencji do manifestowania reprezentacji, którego wyznacznikami były paradny dziedziniec, regularny ogród, i co najważniejsze paradna sekwencja wnętrz – sień, schody i Sala Wielka. Przykład pałacu Radziwiłłów-Koniecpolskich znakomicie ilustruje charakterystyczne w Warszawie zjawisko, gdy wczesnobarokowe wnętrza pałaców próbowano w XVIII w. unowocześnić by spełniały nowe wymogi reprezentacji. Problem polegał na tym, że z jednej strony respektowano nieomal ortodoksyjnie zasadę  nienaruszalności starych murów magistralnych, z drugiej zaś próbowano westybulom, klatkom schodowym i Salom Wielkim nadać okazałą i skalę. Konfliktowość między potrzebami unowocześnienia a możliwościami technicznymi zmuszała architektów i decydentów do podejmowania decyzji prowadzących do nietypowych rozwiązań, które odbiegały od ogólnoeuropejskich schematów rozwoju architektury, ale odbijały specyficzne uwarunkowania mentalne zleceniodawców i społeczno-ekonomiczne mechanizmy w rozwoju pałacowej architektury XVII i XVIII w. w Warszawie.
    The Koniecpolski-Radziwiłł Palace (today: Presidential Palace) ranks among the most grandiose and prestigious residences in Warsaw. Raised in 1643-1646/56 after the design by Contante Tencalla for Hetman Stanisław Koniecpolski, an illustrious knight and outstanding politician, it later belonged to the Lubomirski Princes, and was purchased by Prince Michał Radziwiłł in 1674. It remained this family’s property until 1818. Beginning as of 1648, the Radziwiłłs conducted alterations and adaptations harmonized with utility and stately needs of the residents, employing the most outstanding architects active in Warsaw. Exceptionally preserved sources, compared to other Polish estates, including inventories from: 1681, 1685, 1717, 1721, 1728, 1735, as well invoices and correspondence allow to recreate the history of the building’s transformations, the range of architectural works, and the role played by the contributing architects. The materials have served to reconstruct the altering of the functional arrangement of the interiors, these having been presented in a 2-D format. The grounds for it were found in the plan Pianta del Palazzo di uarsauia [Varsavia] executed by Giovani B. Gisleni before 1655, currently at Milan’s Castello Sforzesco. Tencalla designed a palace with a loggia from the side of the courtyard, a terrace with a grotto from the side of the garden, and a long hall inside, along which stately apartments were located. He modelled himself on early Baroque villas and Rome’s palaces from the 2nd half of the 16th century and early 17th century: the Papal Quirinal Palace, Villa Borghese, and Frascati’s Villa Mondragone. Since the building was not merely to serve recreational purposes, but also stately ones, the Palace was given three storeys: the ground floor, piano nobile and the mezzanine, thus joining the ranks of an open residence of French descent. The fusion of two types of residences: the Italian villa and the French palace yielded the problem of the staircase. Following the villa scheme, Tencalla designed narrow and dark stairs that were not sufficiently sumptuous. Following Tencalla’s death, Gisleni presented the design of a new staircase, this, however, not implemented. The attempts to solve the problem resurfaced in the course of subsequent adaptations and renovations of the Palace. A new stairwell was built only in the mid-18th century as adjacent to the building from the north. In 1689-90, Giuseppe S. Bellotti renovated the Palace for Michał Radziwiłł and his wife Katarzyna née Sobieski. He renovated the stairs leading to the first floor as well as the ground-floor dining room. The Palace’s modernization was conducted on a larger scale in 1693-1701 by Augustyn W. Locci and Carlo Ceroni for the next owner Karol Radziwiłł and Anna née Sanguszko. On that occasion a spacious dining room on the ground floor was built. As a stonemason and hydraulic engineer, Ceroni also supervised works in the garden related to the water devices in the grotto. In order to elevate the stately character of the Palace interiors, another attempt was made to have a new staircase constructed; this was designed respectively by the architect Andrzej J. Jeziernicki (1701-5)  and a laureate of the Academy of Saint Luke Benedykt de Renard (1720-21). Neither were those built. Around that time, out of large rooms on the ground floor, Carlo A. Bay isolated cosy residential apartments for Michał ‘Little Fish’ Radziwiłł. In subsequent years, 1727-28, the focus was on elevating the splendour of the garden. For the purpose, the architect Domenico Cioli was brought from Rome with de Renard’s support; he renovated the grotto, water devices, and the garden pavilions. The reconstructed process of the alterations conducted by illustrious architects in 1684-1735 illustrates the complicated matter that was the use of the Palace raised under the Vasas, and functioning in the era of strong tendencies to manifest sumptuosity, the latter reflected in stately courtyards, French gardens, and most importantly the gala sequence of interiors: the hallway, staircase, and the Grand Hall. The example of the Koniecpolski-Radziwiłł Palace perfectly illustrates the phenomenon typical of Warsaw when modernization of early-Baroque palace interiors was attempted in the 18th century so that they could meet the requirements of sumptuosity. The actual problem consisted in the fact that on the one hand the perimeter walls were almost orthodoxically considered unalternable, while on the other hand efforts were made to bestow a grandiose look and scale upon vestibules, staircases, and Grand Halls. The conflicts between the needs to modernize and technical possibilities forced architects and decision-makers to adopt unusual solutions that were distant from the European schemes of the development of architecture, yet reflected a peculiar mental framework of the clients, as well as socio-economic mechanisms of the development of Warsaw palace architecture in the 17th and 18th centuries.
    Źródło:
    Biuletyn Historii Sztuki; 2019, 81, 3; 389-413
    0006-3967
    2719-4612
    Pojawia się w:
    Biuletyn Historii Sztuki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Projektowana rezydencja Izabeli z Poniatowskich Branickiej w Łazienkach Królewskich w Warszawie
    The Envisioned Residence of Izabela Branicka née Poniatowska in the Royal Łazienki in Warsaw
    Autorzy:
    Mączyński, Ryszard
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/15591614.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Izabela Branicka, née Poniatowska
    Stanisław Zawadzki
    Claude-Nicolas Ledoux
    Domenico Merlini
    Jakub Kubicki
    Hôtel Guimard in Paris
    The House of the Lady of Cracow
    The Myślewicki Palace
    The Royal Łazienki Park in Warsaw
    Manorial architecture
    Polish architecture of the 18th century
    Classicism
    Enlightenment
    Izabela z Poniatowskich Branicka
    Dominik Merlini
    Hôtel Guimard w Paryżu
    Dom Pani Krakowskiej
    pałac Myślewicki
    Łazienki Królewskie w Warszawie
    architektura rezydencjonalna
    architektura polska XVIII wieku
    klasycyzm
    Oświecenie
    Opis:
    Artykuł dotyczy niezrealizowanej willi Izabeli z Poniatowskich Branickiej na terenie stołecznych Łazienek króla Stanisława Augusta. Kilkanaście rysunków tej budowli zachowało się w zbiorach Gabinetu Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Dotychczasowe ich analizy nie były wyczerpujące, a interpretacje badawcze okazały się błędne. Rzeczywistym autorem projektów, tworzonych w latach 1782–1783 (w trzech zasadniczych, różniących się wersjach), był architekt Stanisław Zawadzki. Klasycystyczna budowla, inspirowana paryskim Hôtel Guimard (1770–1772, Claude-Nicolas Ledoux), miała wyróżniać się antykizującą formą i wyjątkową surowością. Projekty w chwili swego powstania były w sposób niedościgniony na ziemiach Rzeczypospolitej awangardowe, stanowić też miały dowód niepospolitego talentu Zawadzkiego w jego zawodowej rywalizacji z Dominikiem Merlinim.
    The article concerns the never constructed villa of Izabela Branicka née Poniatowska on the grounds of King Stanisław Augustus’s Łazienki Park in Warsaw. Several drawings of this building are held in the collection of the Print Room of the Warsaw University Library. Their analyses to date have not been comprehensive and their research interpretations proved to be flawed. The actual author of the designs created between 1782 and 1783 (in three major, differing versions) was the architect Stanisław Zawadzki. The Classicist building, inspired by the Hôtel Guimard in Paris (1770–1772, by Claude-Nicolas Ledoux), was to be distinguished by its classical form and striking austerity. At the time of their creation, the designs were avant-garde to an extent unrivalled in the Commonwealth of Poland and Lithuania, and were intended to reveal Zawadzki’s unparalleled talent in his rivalry with Domenico Merlini.
    Źródło:
    Biuletyn Historii Sztuki; 2022, 84, 3; 519-562
    0006-3967
    2719-4612
    Pojawia się w:
    Biuletyn Historii Sztuki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-13 z 13

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies