Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "dissolution" wg kryterium: Wszystkie pola


Tytuł:
Kasata klasztoru bazyliańskiego w Lublinie w latach 1864–1866
Dissolution of the Basilian monastery in Lublin in the years 1864-1866
Autorzy:
Lorens, Beata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1022935.pdf
Data publikacji:
2020-12-21
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
monaster
Lublin
kasata
cerkiew
biblioteka
Bazylianie
monastery
Basilians
dissolution
church
library
Opis:
Monaster bazyliański w Lublinie w połowie XIX w. był jednym z pięciu klasztorów w Królestwie Polskim. O jego kasacie zdecydował namiestnik Teodor Berg rozporządzeniem z 10 XII 1864 r. Przeprowadzono ją 30 I 1865 r. Nieruchomości klasztorne zostały przejęte na rzecz Skarbu Królestwa Polskiego. Cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego stała się świątynią parafialną, zaś dotychczasowy przełożony klasztoru został jej tymczasowym administratorem jako wikariusz. Zabudowania klasztorne przeznaczono na mieszkanie parocha oraz unicką szkołę elementarną. W 1875 r. ze względu na likwidację Cerkwi unickiej w Królestwie Polskim parafia stała się prawosławną.
In the mid-19th century, the Basilian monastery in Lublin was one of the five monasteries of this type in the Kingdom of Poland. Its dissolution was ordered by the governor Teodor Berg on 10 December, 1864, and carried out on 30 January, 1865. The monastic property was repossessed and taken over by the Treasury of the Kingdom of Poland. The Church of the Transfiguration of the Lord thus became a parish church, and the former monastery superior became its temporary administrator on the post of a vicar. The monastery buildings were to be used as the rector’s apartment and a Uniate elementary school. Following the liquidation of the Uniate Church in the Kingdom of Poland in 1875, the parish was joined to the Orthodox Church.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2020, 114; 203-216
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Losy benedyktynów sieciechowskich po kasacie opactwa w 1819 r.
The history of the Benedictines from Sieciechów after the dissolution of the monastery in 1819
Autorzy:
Stępień, Robert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/783865.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
benedyktyni
Sieciechów
klasztor
kasata
losy osobiste
the Benedictines
a monastery
dissolution
a personal history
Opis:
The article discusses the history of the last monks from the Sieciechów Benedictine monastery after its dissolution in 1819. The basic source material for this research included personal files of the monks and secular clergy, the records concerning the work and death of the priests held in the Diocesan Archive in Sandomierz. The reconstruction of the history of the last Benedictines from Sieciechów shows that following the suppression of the monastery, most of them conducted pastoral work in the parishes situated in a few dioceses which existed at the time. The last monks died as administrators of the church in Łysa Góra. The following article constitutes a starting point for further research on the history of the Benedictines from Sieciechów as well as all monks in the period of the 19th-century dissolution of monasteries.
Artykuł omawia losy ostatnich zakonników klasztoru benedyktynów w Sieciechowie po kasacie opactwa w 1819 r. Podstawowym materiałem źródłowym dla badań w tym zakresie były teczki personalne duchowieństwa oraz akta konduit i stanu służby kapłanów przechowywane w zasobie Archiwum Diecezjalnego w Sandomierzu. Rekonstrukcja losów ostatnich benedyktynów sieciechowskich dowiodła, że większość z nich po supresji opactwa podjęła pracę duszpasterską w ośrodkach parafialnych, położonych na terenie kilku ówcześnie istniejących diecezji. Trzech byłych zakonników zakończyło swój żywot jako administratorzy kościoła na Łysej Górze. Artykuł w swym założeniu stanowi punkt wyjścia do dalszych badań nad dziejami benedyktynów z Sieciechowa, jak też szerzej nad problematyką losów duchowieństwa zakonnego w okresie XIX-wiecznych kasat klasztornych.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2018, 110; 357-379
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kasata klasztoru Kanoników Regularnych w Kraśniku w 1864 roku
The dissolution of the monastery of the Canons Regular in Kraśnik in 1864
Autorzy:
Zamiatała, Dominik
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1019367.pdf
Data publikacji:
2018-12-20
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Kraśnik
kasata zakonów
władze carskie
kanonicy regularni
ukaz carski
the dissolution of religious orders
the tsarist authorities
the Canons Regular
a tsarist ukase
Opis:
Monks’ religious and patriotic activities, their impact on the formation of national consciousness, especially among the rural people, as well as their considerable influence and participation in religious and patriotic manifestations in the early sixties made the tsarist authorities aware of social and political danger connected with the links between  monasteries and the Kingdom of Poland. Consequently, parishes, monasteries and monks were put under surveillance. The outbreak of the uprising and the involvement of monks in it gave the Russians a convenient pretext for eliminating them from the sphere of social life through dissolving religious orders. One of these monasteries to which the occupying authorities paid attention was the monastery of the Canons Regular in Kraśnik, where the monks were actively involved in Polish patriotic manifestations, and some of them took an active part in the January Uprising. On 27 November 1864, the occupying authorities, pursuant to the tsarist ukase, dissolved this monastery. It was conducted in accordance with the instructions, prepared by the Russians, on how to take over the monastery – in the presence of the military and local authorities. As a result, some monks were transferred to the Pauline Monastery in Jasna Góra, two monks were left until the church and the parish of Kraśnik had been taken over by diocesan clergy.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2017, 108; 329-347
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Księgozbiory klasztorów franciszkańskich w Prusach Zachodnich w okresie ich kastaty
The libraries of the Franciscan monasteries in West Prussia during their dissolution
Autorzy:
Zawadzki, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/783834.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Prusy Zachodnie
franciszkanie
franciszkanie konwentualni
bernardyni
reformaci
kapucyni
biblioteki zakonne
West Prussia
the Prussian state
the diocese of Warmia
the diocese of Chełmno
religious orders
the dissolution of the monasteries
monasteries
libraries
monastic libraries
Opis:
At the turn of the 19th century, the Prussian state began the dissolution of the religious houses, including in West Prussia. Of the 28 monasteries existing in this area before the dissolution, 15 were part of the Franciscan religious family: six Bernardine monasteries (Kadyny, Lubawa, Nowe, Świecie, Toruń, Zamarte), six monasteries of the Reformed Franciscans (Brodnica, Dzierzgoń, Gdańsk Chełm, Grudziądz, Łąki Bratiańskie, Wejherowo), two monasteries of the Conventual Franciscans (Chełmno, Chełmża), and one monastery of the Capuchins (Rywałd). After 1840 only two monasteries survived, in Wejherowo and Łąki Bratiańskie near Nowe Miasto Lubawskie. During the dissolution of the monasteries, the monastic book collections and archives were secured and translocated by Prussian officials. Using the surviving archival material, the author presents the holdings of the individual monastic libraries and their history.
Wśród zachodniopruskich klasztorów męskich w drugiej połowie XVIII wieku najliczniejszą grupę stanowiły placówki franciszkańskie (bernardyni - Kadyny, Lubawa, Nowe, Świecie, Toruń, Zamarte; reformaci - Brodnica, Dzierzgoń, Gdańsk Chełm, Grudziądz, Łąki Bratiańskie, Wejherowo; franciszkanie konwentualni - Chełmno, Chełmża; kapucyni – Rywałd). Po przeprowadzonych przez państwo pruskie kasatach ocalały tylko dwie placówki franciszkańskie, w Wejherowie i Łąkach Bratiańskich koło Nowego Miasta Lubawskiego. Konsekwencją zamykania domów zakonnych była dekompozycja, translokacja lub zniszczenie klasztornych księgozbiorów. Odnaleziono dotąd 7 archiwalnych katalogów bibliotek franciszkańskich z terenu Prus Zachodnich, które umożliwiają częściową identyfikację zakonnych zasobów bibliotecznych.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2019, 112; 465-479
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Z dziejów parafii Wniebowzięcia NMP w Kraśniku po kasacie klasztoru kanoników regularnych
The history of the parish dedicated to the Assumption of the Blessed Virgin Mary in Kraśnik after the dissolution of the monastery of the Canons Regular
Autorzy:
Prejs, Roland
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1019363.pdf
Data publikacji:
2018-12-20
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Kraśnik
kasata zakonu
kanonicy regularni
parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
the dissolution of a religious order
the Canons Regular
the parish dedicated to the Assumption of the Blessed Virgin Mary
Opis:
The history of the parish dedicated to the Assumption of the Blessed Virgin Mary in Kraśnik after the dissolution of the monastery of the Canons Regular is an interesting and worth studying case of the conversion of the former monastic parish to the diocesan one, which, however, retained at least the vestiges of the presence of monks, both in sacred buildings and in certain manifestations of pastoral practice. The latter requires more careful study and description. There were two similar cases in the diocese of Lublin – two Piarist parishes in Chełm and Opole Lubelskie before 1864; other monasteries, though active in the pastoral field, were not involved in running a parish. A more thorough study on the history of this parish could probably shed some light on how the Church performed pastoral work when faced with the restrictions imposed by the Tsar after the January Uprising. The years after 1970, especially the construction of the church in Kraśnik Fabryczny, are part of the most recent period of history and should be the subject of a separate study.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2017, 108; 273-285
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nieznana kronika z klasztoru OO. bernardynów w Janowie na Podolu
Autorzy:
Dębowska, Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1041105.pdf
Data publikacji:
2001
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Archivalien
19. Jahrhundert
die Auflösung eines Ordens
Kirchenarchiv
Kirchenbibliothek
archiwalia
XIX wiek
kasata
archiwum kościelne
biblioteka kościelna
archives
19th century
dissolution
church archive
church library
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2001, 76; 439-443
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Księgozbiór klasztoru bernardyńskiego w Kadynach w zasobach Biblioteki Elbląskiej
The book collection of the Bernardine Monastery in Kadyny in the Elbląg Library
Autorzy:
Zawadzki, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1023345.pdf
Data publikacji:
2014-12-18
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Kadyny
bernardyni
księgozbiór
starodruki
kasata
Biblioteka Elbląska
the Bernardines
book collection
antique books
dissolution
the Elbląg Library
Opis:
Cyprian Norwid Library of Elbląg includes the collection of the former Elbląg City Library before 1945. Among them are 124 volumes (including 12 bound together), which were once owned by the Library of the Bernardine Monastery in Kadyny. The Bernardine Monastery in Kadyny was erected 18 August, 1683. At the beginning of the eighteenth century it became a known sanctuary of St. Anthony of Padua in the region. In 1826 the monastery was dissolved by the Prussian authorities. Before the dissolution the monastic library stored 1327 volumes. In a separate cabinet, outside the library, the Bernardines had 29 volumes of libri prohibita. In April 1830, part of the book collection of Kadyny was included in the library of the Lower Secondary School of Elblag, and then it was transformed to the Elbląg City Library. An unspecifi ed number of books from the library of the Bernardines in Kadyny, in the nineteenth century, were taken over by the Chapter of Warmia in Frombork, and currently they are stored in the Library of “Hosianum” the Seminary of the Archdiocese of Warmia in Olsztyn. Among the 124 cataloged volumes of Kadyny in the Library of Elblag, by far the most of them concern the subject of theology and asceticism. The oldest book in the analyzed collection of Kadyny is Lombardica historia by Jacob de Voragine, published in Nuremberg in 1501, the newest one is Veritas Christianae Religionis by Idzi Smukalski released in 1788 in Poznań. Overall, 31 volumes come from the sixteenth century, 54 volumes come from the seventeenth century and 39 volumes come from the eighteenth century.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2014, 102; 341-389
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Konwent karmelitów bosych w Kamieńcu Podolskim w okresie kasacji
Le Couvent de Carmes déchaux à Kamieniec Podolski. À l’époque de la suppression
Autorzy:
Kiryk, Feliks
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1040902.pdf
Data publikacji:
2003
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
couvent
archives d'État
Carmélites
suppression
archiwum państwowe
konwent
karmelici
kasata
national archive
convent
Carmelite
dissolution
Opis:
En se fondant sur le registre des carmes de Kamieniec Podolski, établi par Samuel Czepacz, père provincial de la province lituanienne, l'auteur présente l'effectif de la communauté de cannes de la maison conventuelle lors de sa suppression par le pouvoir occupant russe. Le manuscrit dont il se sert se montre d'autant plus important qu'il fournit des informations capitales concernant les cannes de Kamieniec Podolski, notamment leur provenance (le lieu de naissance), le milieu social, l'âge, leur formation, et la description de la vie monastique avec des blâmes et des peines. Ce document nous apporte également un certain nombre d'informations sur d'autres communautés de carmes en Podolie, en Volhynie, sur les territoires biélorusses et lettono-lituaniens. Vu de graves dommages subis par les archives aux anciens confins de la Pologne, ces informations sont particulièrement importantes pour l'étude historique de cet Ordre.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2003, 80; 57-63
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zanik obecności zakonników franciszkańskich w diecezji sandomierskiej po 1864 roku
The disappearance of the presence of Franciscan monks in the Sandomierz diocese after 1864
Autorzy:
Prejs, Roland
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1602549.pdf
Data publikacji:
2021-06-30
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
kasata klasztorów
diecezja sandomierska
bernardyni
franciszkanie
reformaci
dissolution of monasteries
Diocese of Sandomierz
Observantes (Bernardines)
Conventual Franciscans
Reformers Franciscans
Opis:
Władze carskie dokonały w 1864 r. kasaty klasztorów w Królestwie Polskim. W diecezji sandomierskiej zostały skasowane klasztory: Bernardynów w Kazanowie, Opatowie i Radomiu, Franciszkanów konwentualnych w Smardzewicach i Zawichoście oraz Franciszkanów-Reformatów w Rytwianach, Sandomierzu i Solcu. Nie został skasowany klasztor Bernardynów w Paradyżu (Wielkiej Woli). W 1870 r. władze carskie przesiedliły Reformatów z klasztoru w Jędrzejowie (diecezja kielecka) do klasztoru w Wysokim Kole. Tak więc na terenie diecezji ostatecznie były dwa klasztory franciszkańskie zachowane od kasaty: Bernardynów w Paradyżu i Reformatów w Wysokim Kole. Liczba zakonników systematycznie się zmniejszała z powodu zgonów, zakazu przyjmowania nowicjuszy oraz przechodzenia niektórych zakonników do pracy duszpasterskiej w parafiach. To sprawiło, że klasztor w Wysokim Kole przestał istnieć z chwilą śmierci ostatniego zakonnika w 1891 r., a klasztor w Paradyżu został za-mknięty w 1893 r. W 1899 r. zmarli dwaj dawni bernardyni, którzy w tym czasie byli już se-kularyzowani i pracowali w duszpasterstwie parafialnym jako księża diecezji sandomierskiej. Na nich zakończyła się obecność dawnych zakonników, którzy zostali sekularyzowani. Przy kościołach klasztorów skasowanych w 1864 r. władze carskie zostawiały jednego lub dwóch zakonników dla odprawiania nabożeństw. Ostatni z takich zakonników zmarł w 1911 r. i z tą chwilą zakończyła się obecność zakonników franciszkańskich w diecezji sandomierskiej.
Tsarist authorities dissolved monasteries in the Kingdom of Poland in 1864. The monasteries of the Observantes (Bernardines) in Kazanów, Opatów and Radom, the Conventual Fran-ciscans in Smardzewice and Zawichost and the Reformers Franciscans in Rytwiany, Sandom-ierz and Solec were closed in the diocese of Sandomierz. The Observante (Bernardine) monastery in Paradyż (Wielka Wola) was not closed. In 1870, the tsarist authorities relocated the Reformers Franciscans from the monastery in Jędrzejów (Kielce diocese) to the monastery in Wysokie Koło. Thus, in the diocese there were ultimately two Franciscan monasteries preserved from dissolution: the Bernardines in Paradyż and the Reformers Franciscans in Wysokie Koło. The number of monks systematically decreased, mainly due to deaths, the ban on admitting novices and the transfer of some monks to pastoral work in parishes. This meant that the monastery in Wysokie Koło ceased to exit along with the death of the last monk in 1891, and the monastery in Paradyż was shut in 1893. In 1899, two former Bernardines died, who at that time were secularised and worked in the parish ministry as priests of the Sandomierz diocese. The presence of former religious who had been secularised ended there. At the churches of the monasteries closed in 1864, the tsarist authorities left one or two monks to celebrate the services. The last of such friars died in 1911, and that is when the presence of Franciscan friars in the diocese of Sandomierz ended.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2021, 115; 337-358
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Źródła do dziejów zakonników Królestwa Polskiego po kasacie klasztorów w 1864 r. : szkic zagadnienia
Quellen zur Geschichte der Ordensleute in Kongresspolen nach der Aufhebung der Klöster 1864. Eine Problemskizze
Autorzy:
Prejs, Roland
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1041930.pdf
Data publikacji:
1997
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Orden
19. Jahrhundert
Geschiche
Archivalien
die Auflösung eines Ordens
zakon
XIX wiek
historia
archiwalia
kasata
order
19th century
history
archives
dissolution
Opis:
Infolge der in der Nacht vom 27. auf den 28. November 1864 durchgeführten Aufhebung der Klöster in Kongreßpolen wurden 108 Männerklöster liquidiert und nur ein gutes Dutzend übriggelassen, die sog. Etatsklöster, welche - rein theoretisch - das Recht hatten, neue Kandidaten aufzunehmen, faktisch jedoch zum langsamen Aussterben verurteilt waren. Von der Kassation wurden ungefähr 1700 Ordensleute betroffen. Interessant ist das Verhältnis der Ordensleute zur Kassation. Ein Teil von ihnen ging in die Etatsklöster, ein Teil wählte die Emigration, andere wiederum die Säkularisierung oder die Arbeit in Pfarreien, ohne sich um die Freistellung von den Ordensgelübden zu bemühen. Bei der Erforschung der Geschichte der Ordensleute nach der Kassation im Jahre 1864 sowie bei der Klärung der Motive, von denen sich die einzelnen Ordensleute leiten ließen, können sich die in den Diözesan- und Ordensarchiven aufbewahrten Archivalien als hilfreich erweisen. Unter diesem Blickwinkel wurden die Diözesanarchive in Lublin, Łomża, Płock und Włocławek sowie die Ordensarchive der Franziskaner-Observanten in Kraków, der Minoriten in Kraków, der Kapuziner in Kraków und in Zakroczym sowie der Franziskaner in Kraków untersucht. In den Diözesanarchiven stellen die Akten der Klöstervisitatoren die Forschungsgrundlagen für die uns unteressierende Frage dar. Entsprechend den von den zaristischen Behörden erlassenen Vorschriften hatten die Visitatoren der Klöster alle die Etatsklöster sowie die einzelnen Ordensleute betreffenden Angelegenheiten zu erledigen. Dies fand sein Echo in den angefertigten Akten. In den Ordensarchiven finden wir nicht viele Akten zu diesen Frage - und zwar deshalb, weil die Ordenskanzleien in der Zeit nach der Kassation fast überhaupt nicht funktionierten. Dennoch kann man Akten finden, die die einzelnen Klöster betreffen, welche nicht aufgehoben wurden. Viel wertvolles Material liefert auch die Presse, insbesondere die in ihr abgedruckten Nachrufe auf verstorbene Ordensleute. Auf der Grundlage der Diözesan-und Ordensschematismen können die Namen der Ordensleute zusammengestellt werden, die von der Kassation betroffen waren; außerdem kann die Zeit ihres Aufenthalts in den einzelnen Klöstern, ihr Wechsel vom Kloster in eine Pfarrei, das Jahr ihrer Säkularisierung sowie ihr Sterbedatum festgestellt werden.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 1997, 67; 333-347
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Archiwum kościoła św. Michała Archanioła w Michaliszkach (Białoruś) – los kolekcji na tle wydarzeń historycznych
Autorzy:
Zianiuk, Raisa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2158297.pdf
Data publikacji:
2022-12-22
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
visitation records
inventories
dissolution of monasteries
Belarus
kanonicy regularni od pokuty
archiwa klasztorne
archiwa parafialne
księgi metrykalne
akta wizytacji
inwentarze
kasata klasztorów
Białoruś
Canons Regular of the Penitence of the Blessed Martyrs
monastery archives
parish archives
record books
Opis:
W znaczeniu instytucjonalnym na Białorusi nie istnieją archiwa parafialne jako niezależne instytucje pełniące funkcję gromadzenia historycznej dokumentacji, jej właściwego przechowywania i udostępnienia badaczom. Wynika to z wielu czynników: kasacji klasztorów i zamykania kościołów w XIX wieku, kilku fal nacjonalizacji majątku kościelnego i prześladowań w XX wieku. Dlatego odkrycie zbioru dokumentów w kościele we wsi Michaliszki, który mimo historycznych wydarzeń społeczno-politycznych przetrwał, choć nie w całości, można traktować jako wyjątkowe wydarzenie. W niniejszym artykule archiwum rozumiane jest jako zbiór dokumentów związanych z historią i działalnością kościoła, parafii i/lub klasztoru i przechowywanych w kościele. Zgodnie ze wstępnie wykonanym uporządkowaniem i stworzonym inwentarzem archiwum składa się z 41 teczek, w większości złożonych z jednego dokumentu (np. księgi metrykalnej lub inwentarza). W artykule dokonano analizy ewolucji składu dokumentacyjnego archiwum, scharakteryzowano grupy dostępnych dokumentów oraz określono ich potencjał informacyjny.
In Belarus, in an institutional sense, there are no parish archives as independent institutions that perform their functions of historical completing documents, their proper storage, use and access to researchers. This is due to many factors: the dissolution of monasteries and the closure of churches in the 19th century and the waves of nationalization of church property and persecution in the 20th century. Therefore, the discovery of a collection of documents in the church of the village of Michaliszki, which survived, though not entirely, despite historical socio-political events, can be treated as an exceptional event. In this article, an archive is understood as a collection of documents related to the history and activities of a church, parish and/or monastery and kept in the church. According to the pre-arranged ordering and inventory, the archive consists of 41 folders, most of them consisting of one document (e.g. record book or inventory). The article analyzes the evolution of the document composition of the archive, characterizes the groups of available documents and determines their information potential.  
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2022, 119; 459-483
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kasata zakonu jezuitów na Śląsku Austriackim w 1773 roku w świetle dokumentów Archiwum Ziemskiego w Opawie
Autorzy:
Ploch, Gregor
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33325670.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Jesuits
dissolution of religious orders
Silesia
Opava
Cieszyn
Czech Province of the Society of Jesus
jezuici
kasata zakonów
Śląsk
Opawa
Prowincja Czeska Towarzystwa Jezusowego
Opis:
Celem poniższego artykułu jest naszkicowanie przebiegu działań kasacyjnych Towarzystwa Jezusowego na Śląsku Austriackim na tle mało znanego w Polsce zespołu archiwalnego zgromadzonego przez Archiwum Ziemskie w Opawie (Zemský archiv v Opavě). Podział Śląska pomiędzy Prusy i monarchię habsburską, dokonany w wyniku I wojny śląskiej w 1742 roku, odbił się na strukturze organizacyjnej Towarzystwa Jezusowego na Śląsku. Kolegium jezuickie w Opawie oraz rezydencja w Cieszynie wraz z przynależnymi ośrodkami misyjnymi należały do Prowincji Czeskiej (Provincia Bohemiae), podległy zatem likwidacji bezpośrednio w 1773 roku – w przeciwieństwie do placówek jezuickich na Śląsku Pruskim, należących do odrębnej Prowincji Śląskiej (Provincia Silesiae). Działania kasacyjne dotknęły również częściowo nyskie kolegium jezuickie, które posiadało kilka wsi po stronie austriackiej. Głównym zamierzeniem poniższego opracowania jest przedstawienie charakterystyki działań centralnej austriackiej administracji nadwornej, zastosowanej nie tylko w ramach kasaty Towarzystwa Jezusowego na ziemiach austriackich, lecz również w tzw. kasatach józefińskich przeprowadzonych dekadę później, w latach 80. XVIII wieku. Sposób funkcjonowania biurokracji nadwornej w kwestii koordynacji prac przybliżono na podstawie opawskich dokumentów archiwalnych powstałych w bezpośrednim okresie kasaty. Historię omawianych placówek (do kasaty) naszkicowano jedynie pokrótce, ze względu na fakt, iż została ona już opracowana w literaturze. Zaprezentowano tabelaryczny wykaz archiwaliów zbioru Urzędu Królewskiego w Opawie oraz spis personalny jezuitów dotkniętych kasatą. Publikacja nie jest wyczerpującą analizą źródeł archiwalnych, lecz przyczynkiem do dalszych badań historii działalności Towarzystwa Jezusowego na Śląsku.  
The purpose of the following article is to outline the process of the dissolution of the Society of Jesus in Austrian Silesia based on the archival complex, little known in Poland, gathered by the Land Archives in Opava (Zemský archive v Opava). The division of Silesia between Prussia and the Habsburg monarchy, as a result of the First Silesian War in 1742, had an impact on the organizational structure of the Society of Jesus in Silesia. The Jesuit college in Opava and the residence in Cieszyn together with the associated mission centres belonged to the Czech Province (Provincia Bohemiae), therefore they were liquidated in 1773 – in contrast to the Jesuit institutions in Prussian Silesia, belonging to a separate Province of Silesia (Provincia Silesiae). The dissolution also partially affected the Jesuit college in Nysa, which owned several villages on the Austrian side. The main intention of the following study is to present the characteristics of the activities of the central Austrian court administration, used not only as part of the dissolution of the Society of Jesus in Austria, but also in the so-called Josephine dissolution carried out a decade later, in the 1780s. The method of operation of the court bureaucracy in terms of work coordination was presented on the basis of the Opava archival documents created in the immediate period of the dissolution. The history of the institutions under discussion (until the dissolution) is only briefly outlined, due to the fact that it has already been developed in the literature. A tabular list of archival materials from the collection of the Royal Office in Opava and a personal list of Jesuits affected by the dissolution were presented. The publication is not an exhaustive analysis of archival sources, but a contribution to further research into the history of the Society of Jesus in Silesia.    
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2023, 120; 373-400
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Źródła do badań nad kasatami józefińskimi w Galicji (1782-1848) w archiwach wiedeńskich
Sources for research on the Josephine reforms in Galicia (1782-1848) in the Viennese archives
Autorzy:
Ploch, Gregor
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2088421.pdf
Data publikacji:
2021-12-06
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
dissolution
orders
Galicia
Josephinism
Austria
archives
Vienna
Josephine dissassinations in Galicia
history of the Church in Galicia in the 18th and 19th centuries
Österreichisches Staatsarchiv
Stiftungshofbuchhaltung
central court administration in Vienna
kasaty
zakony
Galicja
józefinizm
kasaty józefińskie w Galicji
historia Kościoła w Galicji w XVIII i XIX w.
centralna administracja nadworna w Wiedniu
Opis:
W ramach międzynarodowego, historycznego projektu badawczego pt. Dziedzictwo kulturowe po klasztorach skasowanych na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej oraz na Śląsku w XVIII i XIX wieku: losy, znaczenie, inwentaryzacja zrealizowanego w latach 2012-2016 pod kierunkiem prof. Marka Derwicha przeprowadziłem szereg kwerend w archiwach wiedeńskich w celu identyfikacji oraz obszernego opracowania archiwaliów związanych z kasatą klasztorów i kolegiat w Galicji. Głównym punktem odniesienia badań był obszerny podzespół Stiftungshofbuchhaltung oraz podseria Signatur 102. Stifte und Klöster: Galizien, znajdujące się w zasobach Österreichisches Staatsarchiv. Opracowania tych zbiorów zakończyłem monograficznymi publikacjami. W niniejszym artykule przedstawiam również dalsze zbiory archiwalne, które ze względów czasowych oraz objętości materiału mogłem przejrzeć jedynie wyrywkowo. Są to tzw. akta dot. domen galicyjskich oraz dalsze akta pojezuickie znajdujące się w zasobach Österreichisches Staatsarchiv. Dalsze kwerendy przeprowadziłem w archiwum zakonu Towarzystwa Jezusowego oraz benedyktynów w Wiedniu, których interesujące nas archiwalia przedstawiam. Ponadto nawiązuję w artykule do problematyki badawczej związanej ze strukturą archiwalną, błędami i nieścisłościami w nazewnictwie, a także z nikłym zainteresowaniem historią centralnej administracji austriackiej oraz nakreślam dezyderaty badawcze. Do nich należy szczególnie brak opracowania dokumentacji domen galicyjskich (duchownych oraz państwowych). Ten nieznany dotąd zasób jest fundamentalnym źródłem historycznym. Wykonane kwerendy są przyczynkiem do pełnego opracowania galicyjskich archiwaliów kościelnych znajdujących się w zbiorach archiwów wiedeńskich.
As part of an international, historical research project entitled Cultural heritage of dissolved monasteries in the territories of the former Polish-Lithuanian Commonwealth and in Silesia in the 18th and 19th centuries: fate, significance, inventory carried out in 2012-2016 under the supervision of Prof. Marek Derwich, I conducted a series of queries in the Viennese archives in order to identify and comprehensively study the archives related to the dissolution of monasteries and collegiate churches in Galicia. The main focus of the research was the extensive Stiftungshofbuchhaltung sub-set and the Signatur 102 sub-series. Stifte und Klöster: Galizien, stored in the Österreichisches Staatsarchiv. I finished the elaboration of these collections with monographic publications. In this article, I also present further archival collections, which, due to time constraints and volume of the material, I was only able to view at random. These are the so-called files on Galician domains and other post-Jesuit files found in the Österreichisches Staatsarchiv. I conducted further research in the archives of the Order of the Society of Jesus and the Benedictines in Vienna, whose archives are of interest to us. In addition, in the article, I refer to research issues related to the archival structure, errors and inaccuracies in nomenclature, as well as scarce interest in the history of the Austrian central administration, and I outline research postulates. One of them is the lack of documentation of Galician domains (clergy and state-owned ones). This hitherto unknown resource is a fundamental historical source. The conducted research contributes to the full study of Galician church archives kept in the collections of the Viennese archives.
Im Rahmen des internationalen historischen Forschungsprojektes unter dem Titel Das Kulturerbe der aufgehobenen Klöster auf dem Gebiet der früheren Königlichen Republik der polnischen Krone und des Großfürstentums Litauen sowie Schlesiens im 18. und 19. Jahrhundert: Schicksal, Bedeutung, Inventari-sierung, das in den Jahren 2012-2016 durchgeführt wurde, an der Universität Breslau (Wrocław) angesiedelt war und von Prof. Dr. Marek Derwich geleitet wurde, habe ich eine Reihe von Wiener Archivbeständen auf Archivalien galizischer Kirchenprovenienz erforscht und ausgewertet. Der Schwerpunkt der Untersuchungen wurde auf zwei Archivsammlungen des Allgemeinen Verwaltungsarchives im Österreichischen Staatsarchiv zu Wien gelegt: auf galizische Akten im Bestand Stiftungshofbuchhaltung sowie auf die Unterserie Signatur 102: Stifte und Klöster: Galizien. Beide Forschungsarbeiten wurden mit jeweils einer Monographie abgeschlossen. Im untenstehenden Artikel werden darüber hinaus weitere Archivbestände präsentiert, die aufgrund der eingeschränkten Forschungszeit und der Fülle an zu untersuchendem Material nur oberflächlich gestreift werden konnten. Dazu gehören die Galizischen Domänenakten (samt Geistlichen Domänenakten) und Exjesuitenakten im Bestand des Finanz- und Hofkammerarchivs (ÖStA). Weitere Forschungsarbeiten wurden im Archiv der Österreichischen Provinz der Gesellschaft Jesu und im Musikarchiv des Schottenstiftes durchgeführt. Die Bestände dieser beiden Wiener Archive werden in diesem Artikel nur zusammenfassend vorgestellt. Im vorliegenden Artikel wird zudem auf die grundsätzliche Problematik eingegangen, die gerade mit der Erforschung der im Österreichischen Staatsarchiv befindlichen Dokumente zusammenhängen. Dazu gehören fehlerhafte Orts- und teils irreführende Ordens-einträge, aber auch die Tatsache, dass die josephinischen Klosteraufhebungen bisher kaum vor dem Hintergrund der Geschichte der österreichischen Zentralverwaltung und deren einzelner Behörden erforscht worden sind. Zuletzt zeige ich Forschungsdesiderata auf. Dazu gehören gerade die eher unbekannten und nicht aufgearbeiteten Domänenakten, die aufgrund ihrer Größe einer intensiven Erforschung bedürfen. Die Domänenakten sind jedoch für die Erforschung der galizischen Kirchengeschichte fundamental wichtig. Genauso wenig bekannt sind die im ÖStA und im Wiener Jesuitenarchiv befindlichen (Ex-) Jesuitenakten. Da sie jedoch nur einen Bruchteil der Geschichte dieses Ordens darstellen, ist deren Aufarbeitung weniger aufwendig. Der vorliegende Artikel erhebt keinen Anspruch auf Vollständigkeit, denn die bisher erfolgten Forschungstätigkeiten stellen lediglich einen ersten Beitrag zu einer (hoffentlich zukünftig zu erfolgenden) vollständigen Aufarbeitung des Gesamtbestandes aller in Wien befindlichen Archivalien mit galizischer Provenienz dar. Sicherlich sind bei diesem Aufriss weitere (kleinere) Archivbestände übergangen worden. Es wurde darauf hingewiesen, dass etwa die Erforschung des Kriegsarchivs (ÖStA) aus zeitlichen Gründen übergangen wurde.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2021, 116; 331-350
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Metody finansowania kościoła katolickiego w Rosji w XIX wieku. Przyczynek archiwalny
Methods of financing the Catholic Church in Russia in the nineteenth century. An archival supplement
Autorzy:
Radwan, Marian
Wodzianowska, Irena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1023051.pdf
Data publikacji:
2015-06-26
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Kolegium Rzymsko-katolickie
Departament Wyznań Obcych MSW
fundusz pomocowy
seminaria duchowne
Akademia Duchowna
cezaropapizm
słowianofilstwo
kasata klasztorów
nacjonalizacja beneficjów kościelnych
Rząd Tymczasowy
the Roman-Catholic College
of Foreign Confessions of the Ministry of the Interior
assistance fund
theological seminaries
Theological Academy
Caesaropapism
Slavophilism
the dissolution of the monasteries
the nationalization of the church benefices
the Provisional Government
Opis:
The religious policy of the Russian State was inspired by two ideological trends, which were rooted in the tradition of Peter I and Catherine II - Caesaropapism and Slavophilism. Russian rulers sought to subjugate the religious denominations, and also to build a Pan-Slavic empire with the Russian language. With regard to the Catholic Church, those demands proved to be extremely valid as 60% of the lands of the Polish Republic became part of Russia after the partitions. The tsarist authorities tried to separate Catholics from the Holy See and impose gradually the Russian language and culture on them. Secular authorities wanted to gain control over church institutions - dioceses, seminaries, parishes, monasteries. To achieve that aim, the authorities established the Roman-Catholic College (1801), and subordinated it directly to the Ministry of the Interior. Both organizations exercised full control over ecclesiastical institutions. Lay prosecutors in both of those offices played a decisive role. At the command of the tsarist regime all the monastic, diocesan and parish properties were gradually taken over, in return certain salaries (1832.1843) were granted to them. On the other hand, at the initiative of Metropolitan Bishop Siestrzeńcewicz S. (1820) so-called assistance fund was created, the aim of which was to finance the special expenses - poor parishes, seminars, Theological Academy, sick and retired priests, deported bishops. Having the assistance fund at their disposal, both the Ministry of the Interior and the College misappropriated funds, often financing even anti-Church actions or well-known enemies of Polish society (K.E. Sievers). A. Kerensky’s government prepared a draft reform in this field. However, it was not implemented as it was torpedoed by the revolution of 1917.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2015, 103; 209-226
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kasaty opactw cysterskich na Pomorzu Zaodrzańskim w okresie Reformacji
Die Aufhebung der Zisterzienserabteien in Vorpommern zur Zeit der Reformation
Dissolutions of cistercian abbeys in Western Pomerania in the Reformation Period
Autorzy:
Ploch, Gregor
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/784027.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Gryfici
księstwo pomorskie
Reformation in Pomerania
Cistercians
dissolution of orders in Pomerania
Johannes Bugenhagen
Anton Remmelding
Erasmus von Manteuffel-Arnhausen
Eldena
Neuenkamp
Hiddensee
Stralsund
Greifswald
Reformation in Pommern
Zisterzienser
Klosteraufhebung in Vorpommern
Erasmus von Manteuffel
Belbuck
Treptow an der Rega
Cammin
Greifen
Herzogtum Pommern
reformacja na Pomorzu
cystersi
kasata zakonów na Pomorzu
Jan Bugenhagen
Erazm von Manteuffel
Białoboki
Trzebiatów
Kamień Pomorski
the House of Griffin
the Duchy of Pomerania
Opis:
Until the Reformation, Pomerania was a land of monasteries and rich monastic life, but the Christianization of the region took place exceptionally late, namely in the 12th century. Due to their border-adjacent location and the labile political situation connected with it, the rulers brought monks from Scandinavia and from the depths of the Roman Empire, who, while holding the position of pastors, helped to expand the Christian faith in Pomerania. In the 12th and 13th century Cistercian conventions were established, which had developed dynamically until the Reformation period, influencing public, economic and political life. The Reformation was carried out gradually and calmly in Pomerania, with the exception of the city of Stralsund belonging to Hanseatic League, from which Catholic clerics were expelled. The young alumni of the convents, including the Cistercian Order, who were open to the ‘new teaching’ of the reformers  quickly became supporters of Luther’s teachings under the influence of humanism spreading in the universities. The change in the attitude of the young monks led to an internal rupture of religious orders; therefore, the official conversion the Augsburg Confession by the Dukes of Pomerania in 1534, establishing the departure of Pomerania from Catholicism, was a logical consequence of the actual state among the faithful. The above dissertation presents the course of dissolutions of the Cistercian monasteries in Western Pomerania. The key point of reference for the source documentation are the notes made in the case of Eldena Monastery by one of the eyewitnesses of the events, a young monk Anton Remmelding, and later an Evangelical pastor. Despite the the ideological bias of the chronicler presenting earlier events after the transition to Lutheranism, the records are an interesting source presenting the human dramas of the friars who found themselves on the ideological front line of the division between the ardent defenders of the values passed on for centuries and the radical new teaching.
Bis zur Reformation war Pommern eine Klosterlandschaft mit blühendem Ordensleben, auch wenn die Verbreitung der christlichen Religion im 12. Jahrhundert relativ spät erfolgte. Aufgrund der Grenzlage Pommerns und der schwachen politischen Stabilität holten die Landesfürsten Ordensgeistliche aus Skandinavien und dem Heiligen Römischen Reich, die Pfarrseelsorge betrieben und somit zur Verbreitung des Christentums in Pommern beitrugen. Im 12. und 13. Jh. wurden mehrere Zisterzienserkonvente gegründet, die ihre Tätigkeit bis zur Reformation prächtig entfalteten und auf das öffentliche sowie wirtschaftspolitische Leben Einfluss nahmen. Der Einzug der Reformation in Pommern erfolgte sukzessiv und ruhig, abgesehen von der Hansestadt Stralsund, in der nach dem „Stralsunder Kirchensturm“ alle katholischen Geistlichen aus der Stadt gewaltsam vertrieben wurden. Zu den Trägern der Lehre Luthers wurden sehr rasch junge Ordensgeistliche, darunter auch Zisterzienser, die unter dem Einfluss des auf den Universitäten vorherrschenden Humanismus für die „neue Lehre“ empfänglich wurden. Der Einzug der Reformation in die Ordensgemeinschaften führte zur inneren Auflösung der Konvente, so dass die durch die pommerschen Herzöge 1534 beschlossene Einführung der Reformation in Pommern, in deren Folge das katholische Leben in dieser Region verschwand, eine logische Konsequenz der vorherrschenden Situation unter den Gläubigen war. Der vorliegende Beitrag zeigt den Verlauf der zisterziensischen Klosteraufhebungen in Vorpommern auf. Am exemplarischen Beispiel des Klosters Eldena werden vordergründig Quellen ausgewertet, die aus dem direkten Umfeld des Ordens stammen: Es sind Memoiren des jungen Zisterziensermönches Anton Remmelding, der Zeit- und Augenzeuge der Aufhebung und der vorangehenden Prozesse gewesen war. Sosehr der retrospektiv verfasste Bericht Remmeldings ideologisch gefärbt war, da er ihn zum Zeitpunkt verfasste, als er bereits eine evangelische Pastorenstelle innehatte, sind diese Memoiren eine erkenntnisreiche Quelle. Diese zeigt das zwischenmenschliche Drama der Mönche auf, die sich inmitten einer verhärteten Front von erbitterten Kämpfern für die Bewahrung althergebrachter Traditionen und Anhängern der neuen Lehre befanden.
Pomorze do okresu reformacji było krainą klasztorów i bogatego życia monastycznego, wszakże chrystianizacja regionu nastąpiła wyjątkowo późno, bowiem dopiero w XII wieku. Ze względu na pograniczne położenie i związaną z nim labilną sytuacją polityczną władcy sprowadzili ze Skandynawii oraz z głębi Cesarstwa Rzymskiego zakonników, którzy piastując funkcję duszpasterzy, przyczynili się do rozszerzenia wiary chrześcijańskiej na Pomorzu. W XII i XIII wieku zostały założone konwenty cysterskie, które do okresu reformacji prężnie rozwijały swą działalność, wpływając na życie publiczne oraz gospodarczo-polityczne. Reformacja przebiegała na Pomorzu sukcesywnie i spokojnie, z wyjątkiem miasta hanzy Stralsund, gdzie wypędzono kleryków katolickich. Zwolennikami nauki Lutra szybko stali się młodzi alumni konwentów, w tym również zakonu cysterskiego, którzy pod wpływem humanizmu szerzonego na uniwersytetach byli otwarci na „nową naukę” reformatorów. Zmiana postawy młodych zakonników doprowadziła do wewnętrznego rozłamu zakonów, w związku z tym oficjalne przejęcie wyznania augsburskiego przez książęta pomorskie w 1534 roku, ustanawiające odejście Pomorza od katolicyzmu było logiczną konsekwencją stanu rzeczywistego wśród wiernych. Powyższa rozprawa przedstawia przebieg kasat dokonanych na klasztorach cysterskich na Pomorzu Zaodrzańskim. Głównym punktem odniesienia do dokumentacji źródłowych są zapiski sporządzone w przypadku klasztoru Eldena przez jednego z naocznych świadków zdarzeń – młodego zakonnika Antona Remmeldinga, a późniejszego pastora ewangelickiego. Mimo zabarwienia ideologicznego kronikarza przedstawiającego wcześniejsze wydarzenia już po przejściu na luteranizm, zapiski są ciekawym źródłem przedstawiającym dramaty międzyludzkie zakonników, którzy znaleźli się na ideologicznym froncie podziału między zagorzałymi obrońcami od stuleci przekazywanych wartości a radykalną nową nauką.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2020, 113; 325-350
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies