Wszystkie pola: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Silesia – Silentium. Ślązaczki w prozie Anny Dziewit‑Meller
Silesia – Silentium: Silesian Women in Anna Dziewit-Meller’s Prose
Autorzy:: Krzyżanowska, Magdalena
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/44929170.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: Górny Śląsk
rodzina
genealogia
kobiety
milczenie
Anna Dziewit-Meller
Upper Silesia
family
genealogy
women
silence
Opis:: This article aims to present the image of the Silesian women emerging from the novels by Anna Dziewit-Meller (Góra Tajget [Mount Taygetus], Od jednego Lucypera [All Because of One Lucifer]). The analysis and interpretation focused on the category of silence inscribed in the studied text allow the author to draw conclusions about the complicated family relationships of women, marked by the twentieth-century history of Upper Silesia. In the article, the author posits a thesis about silence as an immanent trait of Dziewit-Meller’s protagonists, and asks whether they have a chance of breaking out of the circle of traumas passed down in their families.
Celem artykułu jest przedstawienie wizerunku Ślązaczek wyłaniającego się z dwóch powieści Anny Dziewit-Meller (Góra Tajget i Od jednego Lucypera). Analiza i interpretacja skoncentrowana na wpisanej w badany tekst kategorii przemilczenia pozwala autorce na wyprowadzenie wniosków dotyczących skomplikowanych relacji rodzinnych kobiet, naznaczonych XX-wieczną historią Górnego Śląska. W artykule autorka stawia tezę o milczeniu jako immanentnej cesze bohaterek książek Anny Dziewit-Meller oraz zadaje pytanie o to, czy mają one szansę na wyrwanie się z kręgu przekazywanych rodzinie traum.
Źródło:: Adeptus; 2022, 19
2300-0783
Pojawia się w:: Adeptus
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Wybrane aspekty polskiej humanistyki cyfrowej z perspektywy językoznawczej
Some Notions about Polish Digital Humanities in the Linguistic Perspective
Autorzy:: Kowalski, Paweł
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/44914884.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: bibliografia cyfrowa
humanistyka cyfrowa
język polski
słowotwórstwo
terminologia
digital bibliography
digital humanities
Polish language
word-formation
terminology
Opis:: This article is devoted to selected aspects of digital humanities in Poland, especially academic communication and linguistic metalanguage. Considerations in this respect have so far focused primarily on topics related to the use of digital tools in humanities research rather than those concerning the ontological status of this research field. This paper presents the impact of issues associated with digital humanities on language and communication space. The study focuses on how linguistic and communicative reality changes in contact with what is classified as digital humanities. The discussion considers word-formation, lexical and semantic phenomena in linguistic terminology, using material from the iSybislaw digital bibliography and other sources.
Artykuł poświęcony jest wybranym aspektom humanistyki cyfrowej w Polsce w perspektywie komunikacji naukowej i metajęzyka językoznawstwa. Ma charakter wprowadzający, dlatego też zarysowane w nim tematy, różnorodne, lecz związane wspólnym słowem kluczowym, jakim jest językoznawstwo, mają na celu wskazanie możliwości badawczych, które stoją przed badaczami lingwistami. Dotychczasowe rozważania na temat humanistyki cyfrowej w Polsce koncentrują się głównie na kwestiach związanych z wykorzystywaniem i użytecznością narzędzi cyfrowych w badaniach humanistycznych, znacznie rzadziej dotyczą statusu ontologicznego tego pola badawczego. W niniejszym artykule przybliżam kwestię oddziaływania zagadnień łączonych z humanistyką cyfrową zwłaszcza na polską przestrzeń językową. Uwzględniam zjawiska słowotwórcze, leksykalne, semantyczne na gruncie słownictwa specjalistycznego (terminologii szeroko rozumianego językoznawstwa), wykorzystując także materiał z bibliografii cyfrowej iSybislaw.
Źródło:: Adeptus; 2020, 16
2300-0783
Pojawia się w:: Adeptus
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: O „zwykłych ludziach” na Marszu Niepodległości. Etnografia demonstracji ulicznej
On “Ordinary People” at the Independence March: An Ethnography of a Street Demonstration
Autorzy:: Rukat, Rafał
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/44915306.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: Marsz Niepodległości
demonstracja uliczna
nacjonalizm
wspólnota
Independence March
street demonstration
nationalism
community
Opis:: This article provides an overview of the narratives and practices of participants of the Independence March, an annual street demonstration held in Warsaw, organised by nationalist associations. The study attempts to determine whether the event creates a sense of community among the participants and, if so, what kind of community it is: what symbols and values it refers to, how the participants talk about it and how they practise and experience it.
Tematem artykułu są narracje i praktyki uczestników Marszu Niepodległości – manifestacji ulicznej organizowanej co roku z okazji Święta Niepodległości Polski przez organizacje nacjonalistyczne. Staram się ustalić, czy jej uczestnicy poczuwają się do wspólnoty między sobą i jakiego rodzaju jest to wspólnota – do jakich symboli i wartości się odwołuje, jak się o niej mówi, jak się ją praktykuje i przeżywa.
Źródło:: Adeptus; 2020, 16
2300-0783
Pojawia się w:: Adeptus
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Tropiąc fakty. „Parweniusz z rodowodem” Jarosława Górskiego
Tracing Facts: “Parweniusz z rodowodem” [A Parvenu with a Pedigree] by Jarosław Górski
Autorzy:: Karwacka-Pastor, Dorota
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/44918008.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: biografia
literatura
Tadeusz Dołęga-Mostowicz
pisarz
dwudziestolecie międzywojenne
biography
literature
writer
interwar period
Opis:: Parweniusz z rodowodem [A Parvenu with a Pedigree] is a biography of Tadeusz Dołęga-Mostowicz, the most popular Polish writer of the interwar period. Jarosław Górski deals with the black legend of the writer, rumours and sensational hearsay about his life, which has been spread for years and which, as the biographer proves, has not been confirmed by facts. Górski carries out a thorough verification of vast source material and shows the writer’s figure in a new, surprising way. His study provides a fresh insight not only into Mostowicz’s life, but also into his art.
Parweniusz z rodowodem to biografia najpopularniejszego pisarza dwudziestolecia międzywojennego, Tadeusza Dołęgi-Mostowicza. Jarosław Górski rozprawia się z czarną legendą pisarza, z plotkami i sensacyjnymi pogłoskami krążącymi latami na temat życia Mostowicza, które – jak udowadnia biograf – nie miały potwierdzenia w faktach. Górski dogłębnie weryfikuje ogromny materiał źródłowy i ukazuje postać pisarza w nowy, zaskakujący sposób. Jest to świeże spojrzenie nie tylko na życie, ale i twórczość Mostowicza.
Źródło:: Adeptus; 2021, 18
2300-0783
Pojawia się w:: Adeptus
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: ‘Authentic’ Language as a Contested Concept in Brittany
„Autentyczność” języka jako pojęcie sporne – przypadek Bretanii
Autorzy:: Hornsby, Michael
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/44928394.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: język bretoński
autentyczność języka
uprawnienie mówców
nowi użytkownicy języka
język mniejszościowy
Breton language
linguistic authenticity
speaker legitimacy
new speakers
minority language
Opis:: The question of authenticity in language has been approached from a number of theoretical standpoints. A significant type of feature which may bestow authenticity and legitimacy is the linguistic. Linguistic performance can be viewed in terms of either the unreflectingly fluent and competent use by the ideal native speaker or, in opposition, the inauthenticity of the non-native language learner. As pointed out by Martin Gill in his paper “Exclusive Boundaries, Contested Claims: Authenticity, Language and Ideology”, authentic speech is romanticised as “native, spoken, verbatim, unrehearsed, off-the-record, sincere, vernacular and non-standard”. Such a definition is easily understandable by the wider public outside of academia. However, it begs the question: who has the authority to make this distinction and who can validate these authenticity claims? Mary Bucholtz proposes instead the concept of authentication, or the outcome of constantly negotiated social and linguistic practices. Debates over what constitutes ‘authentic’ language in minority language settings are particularly noticeable, given the processes of revitalisation many of them are going through. This paper aims to move the discussion away from the purely linguistic when considering what authenticity means, and investigate the concept from a more speaker-centred perspective. The example of Breton in Brittany is taken as the case study here – what it means to speak Breton ‘authentically’, according to whom, and to which norms. In particular, attention is paid to the authentication process of negotiation and how different actors approach and manage this dynamic.
Kwestii „autentyczności” języka przyglądano się już z wielu pozycji teoretycznych. Istotny czynnik nadający autentyczność i legitymizujący użycie języka przez mówcę stanowią często cechy językowe. Realizację językową można opisywać jako bezrefleksyjną, płynną i kompetentną w wykonaniu rodzimego użytkownika języka lub przeciwnie, jako nieautentyczną w przypadku użytkownika nierodzimego, uczącego się języka. Według artykułu Exclusive Boundaries, Contested Claims: Authenticity, Language and Ideology autorstwa Martina Gilla, autentyczna mowa jest idealizowana jako „rodzima, mówiona, dosłowna, nieprzećwiczona, nieoficjalna, szczera, potoczna i niestandardowa”. Taka definicja jest łatwa do przyjęcia przez rzesze użytkowników języka spoza środowiska akademickiego. Naukowcom jednak nasuwa się pytanie: kto jest upoważniony do dokonywania tego rozróżnienia i kto może potwierdzić postulat autentyczności. Mary Bucholtz proponuje zamiast tego koncepcję uwierzytelnienia, czyli rezultatu stale negocjowanych praktyk społecznych i językowych. Debaty o tym, co stanowi język „autentyczny”, są zauważalne zwłaszcza w przypadku języków mniejszościowych, z których wiele podlega procesom rewitalizacji. Niniejszy artykuł ma na celu przesunięcie dyskusji nad autentycznością języka z czysto językoznawczej perspektywy w kierunku tej skoncentrowanej na mówcy. Jako studium przypadku wybrano język bretoński w Bretanii i postawiono pytania o to, co, według kogo i w oparciu o jakie normy oznacza mówienie po bretońsku „autentycznie”. Szczególną uwagę poświęcono procesowi uwierzytelnienia przez negocjację oraz temu, jak różni użytkownicy języka podchodzą do tej dynamiki i jak nią zarządzają.
Źródło:: Adeptus; 2022, 19
2300-0783
Pojawia się w:: Adeptus
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Demokracja na burzliwe czasy
Foul-Weather Democracy
Autorzy:: Kohák, Erazim
Mętrak, Maciej
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/44922978.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: demokracja
Europa Środkowa
historiozofia
kryzys demograficzny
kryzys ekologiczny
kryzys moralny
postkomunizm
democracy
Central Europe
philosophy of history
demographic crisis
ecological crisis
moral crisis
post-communism
Opis:: This article is a translation comprising the last chapter and summary of the book Průvodce po demokracii [A Guide Through Democracy], first published in 1997, in which Erazim Kohák shares the experiences of his life in the US and compares it with challenges faced by the new Central-European democracies. This essay describes three fundamental threats the world faces at the turn of the 21st century: demographic, ecological and moral crises. The author underlines the importance of an open dialogue and voluntary involvement of citizens in shaping the social life in a democratic system.
Przełożony tekst stanowi ostatni rozdział i podsumowanie wydanej po raz pierwszy w 1997 roku książki Průvodce po demokracii (Przewodnik po demokracji), w której Erazim Kohák dzieli się swoimi doświadczeniami życia w USA i porównuje je z wyzwaniami stojącymi przed młodymi demokracjami Europy Środkowej. Esej przedstawia trzy fundamentalne zagrożenia przełomu XX i XXI wieku: kryzysy demograficzny, ekologiczny i moralny. Autor podkreśla w nim wagę, jaką ma dla demokracji otwarcie się na dialog i dobrowolne zaangażowanie obywateli w kształtowanie życia społecznego.
Źródło:: Adeptus; 2021, 17
2300-0783
Pojawia się w:: Adeptus
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Migration, Demography, and Minority Language Learning: A Case of Wales
Migracja, demografia i nauka języków mniejszościowych: przypadek Walii
Autorzy:: Rosiak, Karolina
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/44928646.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: migracja
demografia
język walijski
język polski
zachowanie języka
migration
demography
Welsh language
Polish language
language maintenance
Opis:: The present article discusses the role of adult migrants to Wales in the country’s demographics and maintenance and promotion of the Welsh language. The Welsh society is an ageing society, predicted in the long run to rely on immigration as a solution to the socio-economic problems of the demographic decline. At the same time, the Welsh Government (WG) is strongly invested in revitalising the Welsh language through legislation and policies. The WG acknowledges that immigration is a challenge for the Welsh language and emphasises the role of new speakers in its revitalisation and maintenance. Drawing on data from two ethnographic studies in Wales, I discuss the experiences of Polish adult migrants with Welsh, their motivations to learn it and their attitudes and ideologies towards the language. I also provide recommendations for adjustments in language planning on the micro-level.
Niniejszy artykuł omawia rolę dorosłych migrantów na terenie Walii w demografii kraju oraz w zachowaniu i promocji języka walijskiego. Społeczeństwo walijskie jest społeczeństwem starzejącym się, co oznacza, że zgodnie z przewidywaniami będzie w dłuższej perspektywie polegało na imigracji jako rozwiązaniu społeczno-ekonomicznych problemów niżu demograficznego. Jednocześnie rząd walijski jest mocno zaangażowany w rewitalizację języka walijskiego poprzez ustawodawstwo i prowadzoną politykę. Rząd przyznaje, że imigracja stanowi wyzwanie dla języka walijskiego i podkreśla rolę nowych użytkowników w jego rewitalizacji i zachowaniu. W oparciu o dane z dwóch badań etnograficznych przeprowadzonych w Walii artykuł omawia doświadczenia dorosłych imigrantów z Polski z językiem walijskim, ich motywacje do nauki oraz postawy i ideologie wobec języka. Przedstawia również zalecenia dotyczące korekt w planowaniu języka (ang. language planning) na poziomie mikro.
Źródło:: Adeptus; 2022, 19
2300-0783
Pojawia się w:: Adeptus
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Polski patriota z niemieckiej kolonii. Analiza tekstów hagiograficznych o Józefie Bilczewskim
A Polish Patriot from a German Colony: An Analysis of Hagiographic Texts about Józef Bilczewski
Autorzy:: Król, Tymoteusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/44918299.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: Wilamowice
język wilamowski
Józef Bilczewski
fabularyzacja
folkloryzacja
hagiografia
Wymysorys language
fabularisation
folklorisation
hagiography
Opis:: The town of Wilamowice was established in the thirteenth century by settlers of Germanic origin, who came from Western Europe. The Germanic language Wymysorys and other elements of culture they developed are present in Wilamowice until today. The town is the birthplace of Józef Biba, the Archbishop of Lwów (today: Lviv) and a saint of the Catholic Church, born in 1860. The authors of his biographies have not only stressed his virtues and miracles, but also devoted considerable attention to the Polishness of his family home, which, as they write, involved the Polish patriotic attitude of his parents and Polish as his mother tongue. Apart from his family, also the entire Wilamowice was presented as “a nest of Polish patriotism”. Yet, at that time most Vilamovians spoke Wymysorys at home and some of them did not know Polish at all. They used to have their specific, multidimensional identity, constructed in opposition to Germanness and Polishness. In censuses they declared that their mother tongue and nationality was German. The texts where the authors attempt to prove the Polishness of Bilczewski are an example of Polish nationalist discourse, which considers the values of the dominant group to be “neutral” and “normal”. One case in point are the topoi of “a saint Pole” and “a poor saint”, considered “obvious” by Polish authors. To make them more credible, they supported them with fabularised and folklorised stories, rewritten again and again in new texts they published. They rarely referred to sources, and if they did, it was without adequate critical apparatus. This article is an attempt to present the fabularisation and folklorisation of particular stories, which led to the development of one version shared by the community.
Wilamowice to miasto założone w XIII wieku przez osadników germańskiego pochodzenia przybyłych z zachodniej Europy. Do dzisiaj zachował się germański język wymysiöeryś oraz stroje i inne elementy kultury wytworzonej przez osadników. Wilamowianie to grupa etniczna, którą cechują odrębny język, strój, świadomość własnej odrębności (zarówno od Niemców, jak i Polaków), a także mit wspólnego (flamandzkiego lub holenderskiego) pochodzenia oraz wspólnota pamięci. Tożsamość Wilamowian była wielowymiarowa, gdyż starali się być lojalni wobec każdego organizmu państwowego, w którym się znaleźli, a jednocześnie zachowywali swoją odrębność i ją manifestowali. W tej miejscowości urodził się w 1860 roku Józef Biba, późniejszy arcybiskup lwowski Józef Bilczewski oraz święty Kościoła rzymskokatolickiego. Autorzy jego biografii, oprócz cnót i cudów mających potwierdzać jego świętość, wiele miejsca poświęcili podkreślaniu polskości jego domu rodzinnego. Składać miała się na nią zarówno polska patriotyczna postawa rodziców, jak i polski jako język ojczysty. Jako gniazdo polskiego patriotyzmu przedstawiono całe Wilamowice. Tymczasem wówczas większość Wilamowian mówiła w domu wyłącznie po wilamowsku, niektórzy nie znali języka polskiego w ogóle. Ponieważ swojej specyficznej tożsamości nie mogli podać w spisach powszechnych, zamiast niej podawali język ojczysty i narodowość niemiecką. Teksty, w których autorzy udowadniają polskość miejsca urodzenia Bilczewskiego są przykładem polskiego dyskursu nacjonalistycznego, który za „naturalne” i „normalne” uznaje wyłącznie wartości grupy dominującej. Taką „oczywistością” są dla polskich autorów toposy „świętego Polaka” oraz „ubogiego świętego”. Aby je uwiarygodnić, stosowali sfabularyzowane i sfolkloryzowane opowieści, powtarzane w kolejnych tekstach drukowanych. Rzadko powoływali się na źródła, a jeśli już, to często bez odpowiedniego aparatu krytycznego. W tekście staram się pokazać, jak poszczególne opowieści ulegały fabularyzacji i folkloryzacji, wskutek czego stworzona została wspólnotowa wersja.
Źródło:: Adeptus; 2021, 18
2300-0783
Pojawia się w:: Adeptus
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: Społeczny obraz czeskiego blokowiska w wybranych filmach z epoki socjalizmu
The Social Image of the Czech Housing Estate in Selected Films from the Socialist Era
Autorzy:: Zygmunt, Adam
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/44933299.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: film
blokowisko
przestrzeń
socjalizm
modernizm
komfort
housing estate
space
socialism
modernism
comfort
Opis:: The article concerns the representation of the space of Czech housing estates in selected films from the socialist era: Domy z panelů [Prefabricated Houses] (Jiří Menzel, 1959), Moderní byt [Modern House] (Jan Moravec, 1971) and Panelstory [Prefab Story] (Věra Chytilová, 1979). The films are analysed taking into account the tools of the semiotics of the artistic text, the sociology of habitation (with a particular emphasis on the issue of comfort) and the concept of using space, described by Michel de Certeau. The point of departure of the study are the realities of Czech housing construction in the years 1956–1989. The article aims is to show how the directors used cinematic techniques to create an image of life in a socialist housing estate.
Artykuł jest poświęcony tematyce prezentacji przestrzeni czeskich osiedli mieszkaniowych w wybranych filmach z epoki socjalizmu: Domy z panelů [Domy z wielkiej płyty] (Jiří Menzel, 1959), Moderní byt [Nowoczesne mieszkanie] (Jan Moravec, 1971) oraz Panelstory [Opowieść z wielkiej płyty] (Věra Chytilová, 1979). Filmy są analizowane z uwzględnieniem narzędzi semiotyki tekstu artystycznego, socjologii zamieszkiwania (ze szczególnym uwzględnieniem kwestii komfortu) oraz koncepcji korzystania z przestrzeni, opisanej przez Michela de Certeau. Punktem wyjścia rozważań autora są realia czeskiego budownictwa mieszkaniowego w latach 1956–1989. Tekst ma na celu pokazanie, w jaki sposób reżyserzy tworzyli za pomocą technik filmowych obraz życia na socjalistycznym osiedlu.
Źródło:: Adeptus; 2023, 20
2300-0783
Pojawia się w:: Adeptus
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Pomiędzy autobiografią a mitem. Opowiadania Oty Pavla na tle twórczości pisarzy polsko-żydowskich
Between Autobiography and Myth: Short Stories by Ota Pavel Against the Background of Works of Polish-Jewish Writers
Autorzy:: Budzyńska, Alicja
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/44916355.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: Ota Pavel
Bruno Schulz
Artur Sandauer
autobiografia
żydowskość
autobiography
Jewishness
Opis:: This article is a comparative overview of short stories by Ota Pavel from his collections Smrt krásných srnců [The Death of the Beautiful Roebucks] and Jak jsem potkal ryby (How I Came to Know Fish). The background for Pavel’s prose are texts written by Bruno Schulz and Artur Sandauer. The aim of this comparison is to capture some universal themes of those works, including writing strategies, which transform classical autobiographical conventions.
Praca jest komparatystycznym spojrzeniem na opowiadania Oty Pavla z tomów Śmierć pięknych saren i Jak spotkałem się z rybami. Tłem dla prozy czeskiego pisarza jest twórczość Brunona Schulza i Artura Sandauera. Porównanie to ma na celu uchwycenie pewnych uniwersalnych elementów łączących ich dzieła. Uniwersalność ta widoczna jest w wykorzystywanych strategiach pisarskich, przetwarzających konwencję klasycznej autobiografii.
Źródło:: Adeptus; 2021, 18
2300-0783
Pojawia się w:: Adeptus
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: „Machina ludens”. Rzeczywista i wyobrażona historia komputerów szachowych
“Machina Ludens”: The Real and Imagined History of Chess Computers
Autorzy:: Piekutowski, Piotr F.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/44919627.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: sztuczna inteligencja
szachy komputerowe
posthumanizm
science fiction
gra
nie-człowiek
Stanisław Lem
Ludwik Niemojowski
artificial intelligence
computer chess
posthumanism
game
non-human
Opis:: The essay offers a reading of the place of non-human machines in the game discourse, focusing on computer chess’s real as well as literary and film history. Chess, as the Drosophila melanogaster of artificial intelligence, a special case facilitating the study of the entire field, allows for going beyond the primary area of interest – computer science – and entering the realm of the text, where new languages of storytelling and new contexts present themselves. The paper discusses a multifaceted, posthumanist analysis of the game as a medium of non-anthropocentric and empowering narratives of the Other. It also sheds new light on the ongoing paradigm shift in human categories and human-technology relations.
Celem artykułu jest próba odczytania sposobu funkcjonowania nie-ludzkich maszyn w dyskursie growym, skupiona na rzeczywistej i literacko-filmowej historii komputerów szachowych. Szachy i sztuczna inteligencja wchodzą w przestrzeń tekstu, przekraczają pierwotny obszar zainteresowań – informatykę – i dzięki innym językom opowieści otwierają się na nowe konteksty. W tekście przedstawiono wieloaspektową, posthumanistyczną analizę gry jako medium nieantropocentrycznych i upodmiotawiających narracji Innego. Historia szachów i komputerów szachowych oraz ich tekstowe przedstawienia stanowią egzemplifikację zmian ludzkich kategorii oraz relacji człowiek-technologia.
Źródło:: Adeptus; 2021, 17
2300-0783
Pojawia się w:: Adeptus
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:: „Jesteśmy lasem”. Słowacy w lustrze inicjatywy ekologicznej „My sme les”
“We Are the Forest”: Slovaks in the Mirror of the Ecological Initiative “My sme les”
Autorzy:: Siedlecka, Monika
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/44921941.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: Słowacja
ruch ekologiczny
las
ekologia głęboka
społeczeństwo obywatelskie
Slovakia
ecological movement
forest
Deep Ecology
civil society
Opis:: The aim of this article is to explore the common points between the ecological movement and citizenship by discussing My sme les, a Slovak citizens’ initiative to protect Slovak forests. The Slovaks’ involvement in nature conservation as demonstrated by the My sme les campaign was recognised here not only as a manifestation of global trends in changing ecological awareness but also as a reflection of the special bond between man and nature ingrained in Slovak culture and mentality. The ecological movement currently developing in new media forms in Slovakia was introduced with an analysis of various (mainly online and audio-visual) sources related to the My sme les campaign. The article highlights the influence of the Deep Ecology trend on Slovak activists and the projects they have implemented. The My sme les initiative is not only an appeal for the social responsibility of Slovaks when it comes to the devastation of native nature, but also proves to be an important step towards a deeper civic engagement with the community. The Slovak case provides confirmation of the main thesis of Deep Ecology, namely that humans are not above nature, but are an integral part of it. Thanks to the My sme les initiative, in the context of Slovak culture, the forest emerged as a new cultural symbol, polemical towards the mountains, traditionally interpreted in a national-cultural key.
Celem artykułu jest zbadanie punktów wspólnych ruchu ekologicznego i postawy obywatelskiej poprzez omówienie słowackiej inicjatywy obywatelskiej na rzecz ochrony słowackich lasów My sme les. Zaangażowanie się Słowaków w ochronę przyrody uwidaczniające się w kampanii My sme les uznane tu zostało nie tylko za przejaw globalnych tendencji w zakresie zmiany świadomości ekologicznej, lecz także za odzwierciedlenie zakorzenionego w słowackiej kulturze i mentalności szczególnego związku człowieka z przyrodą. Poprzez analizę różnorodnych źródeł (przede wszystkim internetowych i audiowizualnych) powiązanych z kampanią My sme les został przybliżony rozwijający się współcześnie w nowych medialnych formach ruch ekologiczny na Słowacji. W artykule podkreślono wpływ nurtu ekologii głębokiej na słowackich działaczy i przedsięwzięcia przez nich realizowane. Inicjatywa My sme les nie tylko stanowi apel o społeczną odpowiedzialność Słowaków wobec dewastacji rodzimej przyrody, lecz również okazuje się ważnym krokiem na drodze głębszego obywatelskiego zaangażowania się na rzecz wspólnoty. Przypadek słowacki dostarcza potwierdzenia głównej tezy ekologii głębokiej, tej mianowicie, że człowiek nie jest ponad przyrodą, ale jest jej nieodłączną częścią. Dzięki inicjatywie My sme les las zaistniał w kontekście kultury słowackiej jako nowy symbol kulturowy, polemiczny wobec tradycyjnie interpretowanych gór w kluczu narodowo-kulturowym.
Źródło:: Adeptus; 2021, 17
2300-0783
Pojawia się w:: Adeptus
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:: „Ale to chyba nie jest wilamowskie”. Mniej znane wyznaczniki odrębności kulturowej Wilamowian
“But this doesn’t look Vilamovian”: Lesser-Known Determinants of the Cultural Distinctiveness of Vilamovians
Autorzy:: Król, Tymoteusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/44929516.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: Wilamowianie
etniczność
rewitalizacja językowa
wielojęzyczność
tradycyjne jedzenie
Vilamovians
ethnicity
language revitalisation
multilingualism
traditional food
Opis:: Researchers who study Wilamowice regard the costume and language as the main determinants of the cultural distinctiveness of the Vilamovians. The representatives of this ethnic group themselves also presented them as the most important. This was probably the case before 1945, when the folk dress and language began to disappear due to the post-war persecutions. Today, they still remain important markers of Vilamovianness, but are rarely used in everyday life. The article presents the determinants of Vilamovian distinctiveness that are important for contemporary Vilamovians, especially for young people involved in linguistic revitalisation. These are, among others, Vilamovian Polish, multilingualism, Vilamovian Christmas songs, Vilamovian-style scrambled eggs, Vilamovian Christmas Eve noodles and drinking from one glass. Although they are also found in other regions, including nearby villages, they are an equally important attribute of Vilamovianness for many Vilamovians. More important than their “objective” uniqueness is the fact that during the research carried out by the author, particularly young people from Wilamowice considered them appropriate for expressing their identity and the cultural distinctiveness related to it. Perhaps in the future some of them will become more important for Vilamovians than the costume or language. Ethnic boundaries are not the result of members of an ethnic community having a separate culture, but of their actions in order to distinguish themselves from others.
Badacze zajmujący się Wilamowicami za główne wyznaczniki odrębności kulturowej Wilamowian uznają strój i język. Również sami przedstawiciele tej grupy etnicznej prezentowali je jako najważniejsze. Tak było zapewne przed 1945 rokiem, lecz w wyniku powojennych prześladowań zaczęły one zanikać. Dziś nadal stanowią ważne markery wilamowskości, rzadko używane są jednak na co dzień. W artykule przedstawiono wyznaczniki wilamowskiej odrębności, które ważne są dla współczesnych Wilamowian, szczególnie dla młodzieży zaangażowanej w rewitalizację językową. Są to m.in. wilamowska polszczyzna, wielojęzyczność, pastorałka wilamowska, jajecznica po wilamowsku, wilamowskie kluski wigilijne i picie wódki z jednego kieliszka. Choć występują również w innych regionach, także w okolicznych wsiach, stanowią dla wielu Wilamowian równie ważny atrybut wilamowskości. Ważniejsze niż ich „obiektywna” niepowtarzalność jest to, że podczas przeprowadzanych przez autora badań szczególnie młodzi Wilamowianie uważali je za odpowiednie do wyrażania swojej tożsamości i związanej z nią odmienności kulturowej. Być może niektóre z nich staną się w przyszłości dla Wilamowian ważniejsze niż strój lub język. Granice etniczne bowiem nie są efektem posiadania przez członków grupy etnicznej odrębnej kultury, ale ich działania w celu odróżnienia się od innych.
Źródło:: Adeptus; 2022, 19
2300-0783
Pojawia się w:: Adeptus
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:: Mozaikowe tożsamości Mai Deren. Złożoność perspektyw w badaniu biografii artystki
Mosaic Identities of Maya Deren: The Complexity of Perspectives in Exploring an Artist’s Biography
Autorzy:: Tyborowicz, Izabella
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/44917711.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: awangarda
biografizm
Maya Deren
teorie tożsamości
vodou
avant-garde
biographism
theories of identity
Opis:: The article presents various strategies undertaken by researchers studying biographies, focusing mainly on filmmakers. It analyses different techniques adopted by the authors of publications on the biography of the avant-garde filmmaker Maya Deren, showing how the artist’s biography is approached using various theoretical frameworks. The study cites specific publications on her life, giving an idea of how different problem categories form the theoretical core for considering Deren’s work. The most important of them are: the identity conflict stemming from her emigration to the United States and her Ukrainian-Jewish origin, the role of a woman in the patriarchal world, and the context of forming an avant-garde trend. The discussion of the relationship between biographical work and cinema studies reflects on the specificity of exploring film sources from the biographical point of view, especially interesting in the case of avant-garde cinema. The article also presents selected aspects of the artist’s life, which become a source of interpretations of her artistic works, and reflects on the potential to reveal unknown information about the artist through the analysis of the visual material, which is more complex than the other sources (especially written ones).
Niniejszy artykuł prezentuje różnorodne strategie przyjmowane przez biografów podczas opracowywania materiałów źródłowych. Analizie zostają poddane odmienne techniki przyjmowane przez autorki publikacji dotyczących biografii twórczyni filmów awangardowych Mai Deren. Pokazują one, w jak bogatym spektrum ram teoretycznych funkcjonuje biografia artystki. W tekście przywoływane są konkretne publikacje na temat awangardzistki, dające wyobrażenie o tym, jak różnorodne kategorie problemowe mogą stanowić oś rozważań na temat jej twórczości. Najważniejszymi z nich są: konflikt tożsamościowy, wynikający przede wszystkim z emigracji do Stanów Zjednoczonych oraz ukraińsko-żydowskiego pochodzenia, pozycja kobiety w patriarchalnym świecie i kontekst tworzenia sztuki awangardowej. Autorka poddaje refleksji również związek pracy biograficznej z analizą problematyki kina, zwłaszcza w przypadku kina awangardowego. Tekst przybliża także wybrane wątki z życia artystki, stanowiące punkt wyjścia do budowania interpretacji dzieł artystki. Zawiera przemyślenia dotyczące potencjału wyczytania z filmów nieznanych dotąd informacji o autorce za pomocą analizy warstwy wizualnej, która wydaje się bardziej złożona od pozostałych, zwłaszcza pisanych, źródeł.
Źródło:: Adeptus; 2021, 18
2300-0783
Pojawia się w:: Adeptus
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:: Stolica miejsc wybrakowanych. Historia metra w Belgradzie jako przestrzeni niedokończonej modernizacji
The Belgrade Metro as a Space of Unfinished Modernisation and Literary Reflections of Its History
Autorzy:: Kosieradzka, Angelika
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/44931164.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: Belgrad
Counter-Strike
Filip Vujošević
Halflife
metro
Serbia
literatura współczesna
Belgrade
contemporary literature
Opis:: The concept of a Belgrade metro has been present in Serbian urban planning since the interwar period. Despite numerous projects, long discussions, and even the creation of a small part of the necessary infrastructure, the underground rapid transport system remains a solution that has never been implemented. The subject of this article is the metro viewed as a project permanently suspended at the conceptual stage, constantly in a transitional phase, a project whose constitutive feature is “being in progress”. As a result of the endless temporariness of alternative transport solutions, in Serbian culture the metro functions as a symbol of the incompleteness and dysfunctionality of local reality. This phenomenon is confirmed by Filip Vujošević’s drama Halflife, analysed in the article. It is set in the space of the underground station Vukov Monument (Vukov spomenik), designed as a main point of the future metro, but still serving today as a temporary solution and a substitute.
Koncepcja belgradzkiego metra jest obecna w serbskiej myśli urbanistycznej od czasów międzywojnia. Mimo licznych projektów, długich dyskusji, a nawet stworzenia niewielkiej części niezbędnej infrastruktury, system szybkiej kolei podziemnej pozostaje rozwiązaniem nigdy niewdrożonym. Przedmiot artykułu stanowi metro ujmowane jako przedsięwzięcie permanentnie zawieszone na etapie koncepcyjnym, stale znajdujące się w fazie przejściowej, którego cechą konstytutywną jest „bycie w trakcie”. Nieprzemijalna tymczasowość transportowych rozwiązań zastępczych przyczyniła się do utrwalenia w kulturze serbskiej metra jako symbolu niekompletności i dysfunkcyjności lokalnej rzeczywistości. Poświadczeniem tego zjawiska jest, analizowany w artykule, dramat Halflife Filipa Vujoševicia, którego akcja rozgrywa się w przestrzeni podziemnej stacji Pomnik Vuka (Vukov spomenik), zaprojektowanej jako punkt węzłowy przyszłego metra, do dzisiaj pełniącej jednak funkcję rozwiązania tymczasowego oraz substytutu.
Źródło:: Adeptus; 2023, 20
2300-0783
Pojawia się w:: Adeptus
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki" wg kryterium: Wszystkie pola

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język