Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę ""Broń"" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-11 z 11
    Tytuł:
    The weapon and the artist in the virtual reality of medieval paintings
    Broń o artyście, artysta o broni w wirtualnej rzeczywistości malowideł średniowiecznych
    Autorzy:
    Wasiak, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/941997.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    iconography
    iconology
    methodology
    medieval weapons
    vicious circle
    Hussite warfare
    modern weapons
    ikonografia
    ikonologia
    metodologia
    broń średniowieczna
    błędne koło
    wojskowość husycka
    współczesna broń
    Opis:
    Artykuł podejmuje kwestię równie cenionej, co rzadko stosowanej naukowej współpracy interdyscyplinarnej. Jej brak jest szczególnie dotkliwy w badaniach bronioznawczych korzystających w dużym stopniu ze źródeł ikonograficznych i czerpiących informacje z opracowań z zakresu historii sztuki. Jeden z ważniejszych problemów wynikających z braku kontaktu między specjalistami można określić jako koło hermeneutyczne, kiedy historyk sztuki datuje malowidło na podstawie występowania jakiegoś elementu uzbrojenia, zaś bronioznawca opiera swoje datowanie użytkowania broni na podstawie podanej przez historyka sztuki daty powstania dzieła. Problem pogłębiany jest jednak zazwyczaj dodatkowo przez brak aktualnych publikacji czytelnych dla specjalistów obu dziedzin. Datowanie dzieł sztuki na podstawie obecności pewnego typu uzbrojenia i odwrotne wymagają bowiem dobrej orientacji w obu dziedzinach lub gruntownej współpracy interdyscyplinarnej.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica; 2013, 29
    0208-6034
    2449-8300
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Uzbrojenie na malowidłach ściennych w kościele w Lubecku
    Armament on the wall painting in the church in Lubecko
    Autorzy:
    Przybyłok, Arkadiusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/681676.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    broń
    ikonografia
    datowanie
    weapons
    iconography
    dating
    Opis:
    Paintings revealed in the Assumption of Holy Virgin Mary church in Lubecko during the conservation works have been pre-dated to the beginning of 15th century. However, after military parts shown on the painting were analyzed, this doens’t seem to be true anymore. All of depicted soldiers wear full plate armours, composed of plate legs and arms protection some of which have gilded protection parts on their joints. Breastplates are rounded and have radiate cannelures. Soldiers’ hips are covered with skirts with foil tassels. That type of breastplates as mentioned above appeared twice in known history of armament: in 2nd half of 15th century and in turn of 15th and 16th. Foil tassels suggest rather that second period. This is the type of armour that was popular in that time; numerous tombstones, examples of iconography and single preserved parts of armours are the proof here. There are few types of helmets shown on the painting: kettle hats, simple shallow skull caps and rare kind of helmet similar to findings from Toruń and Mielno – storczhelme/pekilhube. All pieces of weapon are depicted as schematically as armours. It is worth to notice that swords have pointy forms, good for stabbing. The most interesting one, handled by one of angels, has an even-armed cross-shaped pommel. Additionaly to swords, there are also halberds, hammer-axe and misericorde. Wholeness of the armament seems to be typical for the gothic period. It is highly likely that the author portrayed the reality he knew.
    -
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica; 2015, 30; 249-262
    0208-6034
    2449-8300
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Предметы вооружения из раскопок некрополя Илурата I—III в.в. н.э.
    Broń znaleziona na nekropolii Iluratu z I-III w. n.e.
    Autorzy:
    Горончаровский, Владимир А
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/941848.pdf
    Data publikacji:
    2001
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Opis:
    Wśród pochówków na nekropolii Iluratu, bosporańskiego miasta-twierdzy z I—III w. n.e., na szczególną uwagę zasługują dwa nienaruszone groby wojowników odkryte w 1988 r. W mogile mężczyzny w wieku 30-40 lat (oznaczonej jako 36), datowanej na koniec 1 - pierwszą połowę II w. n.e., znaleziono żelazny miecz, spoczywający w drewnianej pochwie, oraz żelazny sztylet, złożony z prawej strony zmarłego. Miecz typu sarmackiego, długości 103 cm, należy do egzemplarzy typowych dla Bosporu I-II w. n.e. W grobie oznaczonym jako 38, datowanym na drugą połowę 11 - początek III w. n.e., odkryto żelazny miecz o głowni długości 67 cm oraz sztylet. W południowo-wschodnim narożniku mogiły leżał żelazny grot włóczni długości 39 cm. Włócznia należała do typowej broni piechoty bosporańskiej II-III w. n.e., ale grot odkryty w Iluracie zaliczyć należy do egzemplarzy popularnych w tym czasie na północnym Kaukazie. Zapewne stamtąd trafił on na Bospor.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica; 2001, 23 T.1
    0208-6034
    2449-8300
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Formalno-prawna problematyka archeologii współczesności w Polsce
    Formal Legal Problems of Contemporary Archeology in Poland
    Autorzy:
    Grajewski, Adam
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/681985.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    broń
    prawo
    archeologia
    współczesność
    historia
    zabytek
    weapon
    law
    archaeology
    contemporary
    history
    artefact
    Opis:
    Recently, in the circle of archaeologists, we observe discussions on the issues related to the contemporary archeology. This topic is also the subject of disputes between the opponents and the supporters of an innovative look at archeology. Studying this issue, it is worth pointing that the places and events connected with the contemporary history are increasingly becoming a subject of interest to archaeologists. It overlaps with another issue – devastation and destruction of archaeological sites along with many places of battlefields in our country. It is increasingly evident that the field of action of archaeologists touches the dark period of operation in our country by the German occupation authorities and the post-war communist authorities. We should keep in mind  that even the dark part of our history must be protected. It is also our heritage, which should be a subject of protection enshrined in the Constitution of the Polish Republic with its tangible and intangible elements and without any restrictions. It would be advisable that the archaeologists, conservation authorities and all stakeholders should explain all the emerging doubts while working out on the common position in this matter. We should realize that the contemporary archeology is not only traces of the past events that surround us, but it is also the material evidence of our existence that will remain after us. It seems that the contemporary archeology is nothing but a continuation of the archeology, which evolves and follows the mankind, along with our sometimes complicated existence. It is still archeology, which is called the contemporary archeology in order to precisely define the period of its interest. We should keep in mind that the contemporary archeology is also an important element shaping the cultural awareness which further increases its value.
    -
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica; 2017, 32; 13-22
    0208-6034
    2449-8300
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kulturowe aspekty broni średniowiecznej w refleksji Andrzeja Nadolskiego
    Cultural aspects of medieval weapons in the reflection of Andrzej Nadolski
    Autorzy:
    Iwańczak, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/941964.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    interregionalność
    bronioznawstwo
    kultura
    broń
    źródła
    ikonografia
    interregionalism
    studies in arms
    weapons
    sources
    iconography
    Opis:
    This article aims at highlighting a broader context of research interests on arms and armour conducted by Andrzej Nadolski. From the beginning of his scientific career, he believed that studies in arms were a part of the history of society and its culture. In terms of methodology he always supported the farreaching comparative studies, but he also recommended great caution in drawing general conclusions. To build a complete picture of place of weapons in past societies he called for detailed studies of iconography on par with research on material culture. Temperance in the formulation of decisive conclusions accompanied by kindness towards polemics, he believed that these qualities were necessary for practicing the scientific approach towards humanities in general, towards studies in weaponry as well. He saw this discipline as a rather narrow field of research, nevertheless he always emphasized its great significance. If war was one of the most important events in history, one should never underestimate the role of weapons. He also suggested that arms should always be viewed in a broader context, as a component of literature, culture and art. Andrzej Nadolski had high demands of other researchers, but also extended same criteria towards himself. He was very critical of his own accomplishments, a trait not shared by the majority of scientists. His ambition was not to restrict himself to a narrow field of specialization in one discipline, which was the reason for his participation in popularization of humanities in mass media, with significant results. Andrzej Nadolski never treated weapons out of a broader context, always seeing them as an important part of widely undestood human activities, which comprise the depth of humanistic character of his work.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica; 2013, 29
    0208-6034
    2449-8300
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Broń barbarzyńców w attyckim malarstwie wazowym VI-V w. p.n.e. Wybrane zagadnienia
    Arms and Armour of Barbarians in Attic Vase Painting from the 6th-5th century B.C. Choice of Issues
    Autorzy:
    Mielczarek, Mariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/941844.pdf
    Data publikacji:
    2001
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Opis:
    Among representations оf Barbarians in Greek art, vase paintings performed in Attic workshops in the second half of the 6th and 5th century В.C. can be distinguished. In order to estimate the state of knowledge among the Greeks from Attica about weapons used by the Barbarians, comparative studies have been carried out on the representations of Black Sea Scythians and Ethiopians, that is individuals characterised by distinct negroidal features. In the Attic vase painting the representations of Scythians are more numerous than those of the Ethiopians. Among images of Scythian warriors appear horsemen and footwarriors. The repertoire of weapon in hands of the Scythians as presented by the Attic artists is very limited. Most often occurring weapon was a bow, which indicates a non Greek origin of the warriors. A characteristic Scythian axe is presented rarely. The fact that a bow and an axe are the only other types of weapon appearing in vase paintings does not necessarily imply lack of knowledge. There are reasons to assume that the weapon used by Scythians was well known to the Greeks. Representations o f the Scythians on the goods produced in the Bosporan workshops are the evidence. Attention should be also paid to the issue of the presence of Scythians in Athens. Referring to the Ethiopians, light-armed footwarriors were mainly presented. A bow and an axe were their basic offensive weapons, whereas pelta was a protective weapon. It is easily noticeable that the repertoire of armament of the Scythians' and the Ethiopians’ presented by Attic artists does not fully correspond to the reality. It was reduced to these types of weapon which were not typical for the Greeks at the times when the patterns of representation of a Barbarian warrior was created.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica; 2001, 23 T.1
    0208-6034
    2449-8300
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Depictions of angels with firearms in the iconography of the Viceroyalty of Peru
    Przedstawienia aniołów z bronią palną w ikonografii Wicekrólestwa Peru
    Autorzy:
    Andrzejewska, Agata
    Demkowicz, Karol
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/941981.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    angel depictions
    firearms
    iconography
    Viceroyalty of Peru
    przedstawienia aniołów
    broń palna
    ikonografia
    Wicekrólestwo Peru
    Opis:
    Anioły są często podejmowanym tematem w sztuce europejskiej. Podobnie miało się stać w przypadku malarstwa kolonialnego. W hiszpańskich dominiach Wicekrólestwa Peru starą koncepcję zinterpretowano w sposób zupełnie unikatowy; posłańcy niebiescy przedstawieni zostali jako żołnierze uzbrojeni i wyekwipowani na współczesną im modłę. Obrazy te były dziełem malarzy pochodzenia indiańskiego, pracujących w ramach tzw. szkoły cuzqueńskiej. Ten ośrodek sztuki jak mało który stał się prawdziwym kulturowym tyglem w hiszpańskich koloniach. Wojskowe anioły fascynują nie tylko swoją wyjątkową postacią i strojami o barokowo-indiańskim przepychu, lecz także detalami dostarczającymi ciekawych informacji o koloniach w XVII i XVIII w. Jak się bowiem okazuje, broń przez nich dzierżona, choć powinna być nowoczesna, jest przestarzała. Paradoks ten nie dziwi, skoro malarz najprawdopodobniej wzorował się na gwardzistach wicekróla, a nawet oni byli zorganizowani i uzbrojeni w przestarzały sposób.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica; 2013, 29
    0208-6034
    2449-8300
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Old Russian graffiti as sources of weapon history: preliminary statements
    Graffiti dawnej Rusi jako źródło do badań bronioznawczych. Uwagi wprowadzające
    Autorzy:
    Plavinski, Mikalai
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/941968.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Old Rus’
    graffiti
    weapons
    images of Holy Warriors
    images of secular warriors
    Ruś Kijowska
    broń
    przedstawienia świętych wojowników
    przedstawienia świeckich wojowników
    Opis:
    Do dyspozycji historyków staroruskiego uzbrojenia pozostaje duża liczba źró- deł. Oczywiste jest, że najważniejszą grupą są znaleziska archeologiczne. Są one w istocie najliczniejsze i dostarczają najwięcej informacji. Cenne są również uzyskane dla tego czasu informacje z pierwszych źródeł pisanych oraz niewielkich rzeźb czy ikonografii. Pomiędzy wskazanymi rodzajami źródeł wyjątkową grupę stanowi graffiti. Graffiti wyobrażające wojowników oraz pewne elementy uzbrojenia różnią się od innych przekazów ikonograficznych tym, że przedstawiają jedynie obrys obiektu z minimalną liczbą detali. Te cechy dominują w rysunkach, które mogły być wydrapane za pomocą ostrego przedmioty na każdej nadającej się do tego powierzchni, np. na monetach, kościach, wrzecionach, osełkach, materiałach budowlanych etc. Graffiti było wykonywane przez zwykłych ludzi, którzy nie posiadali specjalnych zdolności artystycznych i nie zamierzali tworzyć długotrwałych wyobrażeń. Jest jednak oczywiste, że autorzy graffiti byli całkiem dobrze obeznani z rzeczami, które przedstawiali. Stan ten wynika z faktu obcowania z tymi przedmiotami w codziennym życiu. Warto również zaznaczyć, że takie wyobrażenia były wolne lub prawie wolne od powszechnych tradycji ikonograficznych, które przesiąkały dzieła profesjonalnych wytwórców. Ten fakt jest znaczący zwłaszcza w czasach dawnej Rusi, kiedy chrystianizacja była nośnikiem nowych kanonów w ikonografii. Dlatego, pomimo trudności w interpretacji graffiti, są one ważną grupą pierwotnych źródeł przedstawiającą codzienną rzeczywistość tamtych czasów. Jak dotąd nie powstało żadne specjalistyczne opracowanie staroruskich graffiti w kontekście studiów nad uzbrojeniem. Graffiti odnoszące się do sfery militarnej dominują w okresie do XI do XIII w. Wyobrażenia te były wydrapywane na różnego rodzaju powierzchniach m.in. ścianach kościołów, różnorodnych obiektach codziennego użytku, korze brzozowej. Wszystkie znane z XI–XIII w. grafiki „militarne” można podzielić na dwie zasadnicze grupy: przedstawienia wojowników świętych (fig. 2) oraz świeckich (fig. 3–7). Na podstawie analizowanego materiału wysnuto interesujące wnioski. Graffiti przedstawiające jeźdźca pojawiają się nie wcześniej niż w XII w., co koresponduje z aktualnymi ustaleniami na temat rozpowszechnienia się taktyki walki ciężkiej konnicy w dawnej Rusi. Pomimo różnorodności przedstawień, można zauważyć bez większych trudności, że wraz ze świeckimi wojownikami ukazano takie elementy, jak: hełmy (w 14 na 19 wyobrażeń), tarcze (w 7 przypadkach) i miecze (pojawiają się 6 razy). Pozostałe rodzaje uzbrojenia wydają się być niepopularne w tego typu wyobrażeniach (interpretacja skrzyżowanych linii jako pancerza noszonego przez wojownika może być rozważana jedynie hipotetycznie). Z powyższych ustaleń można wywnioskować, że hełm, tarcza i miecz były w świadomości mieszkańców dawnej Rusi głównymi atrybutami „prawdziwego wojownika”. Niniejszy, krótki przegląd staroruskich graffiti odnoszących się do sfery militarnej pozwala zaliczyć rozważaną grupę zabytków w poczet źródeł ważnych dla historii uzbrojenia w XI–XIII w. Artykuł ten nakreśla jedynie podstawowe zagadnienia związane z interpretacją wspomnianych znalezisk. Przedstawienie bardziej szczegółowych wniosków będzie możliwe po skompletowaniu pełnego katalogu graffiti znanych z obszaru dawnej Rusi.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica; 2013, 29
    0208-6034
    2449-8300
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Muskets and handgonnes inlaid with bone” – ornaments of hand-held firearms in the 16th–17th centuries
    „Muszkiety i rusznice kością sadzone”, czyli rzecz o zdobnictwie ręcznej broni palnej w XVI–XVII wieku
    Autorzy:
    Strzyż, Piotr
    Skóra, Kalina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/941972.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    decorative art
    Central Europe
    firearms
    matchlock
    renaissance art
    zdobnictwo
    Europa Środkowa
    broń palna
    zamek lontowy
    sztuka renesansowa
    Opis:
    Rozwój ręcznej broni palnej w XVI w. przebiegał w dwóch odrębnych kierunkach. Pierwszy to produkcja na potrzeby armii, drugi to broń wykonywana na potrzeby odbiorcy indywidualnego – szlachcica czy bogatego mieszczanina. Tutaj egzemplarze nie tylko powinny być niezawodne, ale przede wszystkim wyróżniać właściciela z tłumu jemu podobnych. W tym przypadku nie było więc miejsca na standaryzację, a raczej na kunszt i przepych zdobnictwa. Ich produkcją zajmowali się rusznikarze, sztyftarze ze snycerzami, sztyftarze-rytownicy oraz złotnicy. Wysoki kunszt ówczesnego rzemiosła widoczny jest szczególnie w przypadku zamków broni. Było to przede wszystkim rycie i wycinanie w żelazie, platerowanie innym metalem (brąz, mosiądz, srebro, złoto). Do ozdobienia nadawała się szczególnie blacha zamka kołowego, ale upiększano też poszczególne elementy składowe zamka, jak koło iskrowe czy kurek. Łoże broni też nie pozostało w zapomnieniu – wykładano je szlachetnymi odmianami surowców organicznych, jak kość, róg, masa perłowa. Obok rogu i kości tworzono także geometryczne wzory, wykonywane w wbijanych w drewno cienkich, żelaznych lub srebrnych drucikach, w których umieszczano kolorowe elementy kościane, rogowe czy perłowe. Do wykonania wartościowego łoża konieczny był odpowiedni materiał. Dominuje tu drewno liściaste, takie jak jawor, wiąz czy buk, oraz drzewa owocowe: czereśnia i gruszka, a od XVII w. także orzech. Do najprostszych motywów zdobniczych obecnych na elementach składowych broni zaliczyć można kompozycje ułożone z geometrycznie uformowanych płytek czy blaszek (różnego kształtu z rogu, kości lub z masy perłowej – niekiedy barwione na dowolny kolor). Najczęściej ozdabiano w ten sposób łoża. Z takich elementów układano dalsze kompozycje – różnokolorowe szachownice, kwiaty, gwiazdy itp. Częściej mamy do czynienia ze scenami rodzajowymi. Wydaje się, że na pierwszym miejscu należy wymienić scenki, które określiliśmy ogólnym mianem myśliwskich. Dynamiczny charakter posiadają też sceny batalistyczne przedstawiane na łożach. Czasami są to przemarsze wojsk lub pokaz musztry, niekiedy walka dwóch armii. Nie brak też wyobrażeń zamków i oblężeń. W pewnym związku z batalistyką pozostają sceny religijne, ograniczające się jednak właściwie do przedstawień Św. Jerzego walczącego ze smokiem. Bardzo popularnym motywem są także wyobrażenia fantastycznych zwierząt i postaci. „Faunę” reprezentują mityczne stwory, takie jak np. gryfy czy smoki. Ostatnia grupa tematyczna ma związek ze sztuką renesansu czerpiącej inspiracje w starożytności. Z tego względu wiele jest wyobrażeń postaci antycznych. Decydując się na zakup bogato zdobionych okazów ręcznej broni palnej, przede wszystkim starano się podkreślić osiągnięty status społeczny i wyróżnić się z licznego tłumu sobie podobnych obywateli. Z uwagi na wysoką cenę takich ekskluzywnych egzemplarzy, niejako przy okazji korzystnie lokowano kapitał. Zauważyć też należy, iż przeprowadzone zabiegi upiększające wzmacniały także walory bojowe broni, np. dzięki dodaniu okładzin łoże było bardziej odporne na działanie wilgoci, kurzu czy słońca, a wykładanie elementów składowych zamka zabezpieczało go z kolei przed żrącymi produktami spalania się prochu.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica; 2013, 29
    0208-6034
    2449-8300
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The iconography of weapons of Western Slavs in the Early Middle Ages. Some notes on the cultural patterns on the example of the so-called Group of Vyšehrad Codex
    Ikonografia uzbrojenia Słowian Zachodnich we wczesnym sredniowieczu. Kilka uwag o wzorcach kulturowych na przykładzie tzw. zespołu Kodeksu wyszehradzkiego
    Autorzy:
    Ławrynowicz, Olgierd
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/941973.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    iconography
    weapons
    Polska
    Bohemia
    Group of Vyšehrad Codex
    Early Middle Ages
    ikonografia
    broń
    Polska
    Czechy
    zespół Kodeksu wyszehradzkiego
    wczesne średniowiecze
    Opis:
    Wczesnośredniowieczne uzbrojenie z terenu Europy Środkowej doczekało się już licznych podsumowań. Do jego poznania wykorzystywane są niekiedy źródła ikonograficzne. Jednak kluczowym problemem jest kwestia, czy powstały one na miejscu i w pewnym stopniu wyobrażały miejscową rzeczywistość, czy też były importowane. Zarówno we wczesnym, jak i późnym średniowieczu jedynym elementem łączącym dzieło z danym obszarem była się osoba finansująca powstanie dzieła, mająca wpływ na jego formę. W przypadku źródeł wczesnośredniowiecznych przedstawienia uzbrojenia zawężone są do konwencji motywów biblijnych i żywotów świętych i rzadko kiedy związane są z fundatorem w sposób bezpośredni. Dlatego też, niejako automatycznie, ogołocone są one z rodzimości tak typowej dla późnośredniowiecznej ikonografii sakralnej. Nie oznacza to jednak, że takich elementów nie ma. Mają one jednak inny, mniej dosłowny charakter, ukryty w doborze wykorzystywanych motywów religijnych, które „przemycały” elementy kultury dworskiej i rycerskiej, zaczątki której obecne były na dworach Przemyślidów i Piastów już w XI w. Przedstawienia te odzwierciedlać mogą więc aspiracje władców zachodniosłowiańskich w zakresie kultury dworskiej i rycerskiej. Dlatego już na etapie doboru źródeł ikonograficznych służących przeprowadzeniu analizy ukazanego w nich uzbrojenia można uwzględnić dzieła powstałe poza Europą Środkową. Celem badań nie musi być więc identyfikacja „uzbrojenia Słowian Zachodnich”, ale określenie wzorca kulturowego ikonografii broni, z którą Słowianie mieli styczność, który wyrażał ich aspiracje oraz inspirował obyczaj rycerski i ceremoniał dworski. I tylko w takim sensie dzieła te mogą być źródłem do poszerzenia wiedzy o wczesnośredniowiecznym uzbrojeniu Słowian Zachodnich. Dobrym przykładem omawianych źródeł ikonograficznych jest tzw. zespół Kodeksu wyszehradzkiego. Składa się on z czterech spokrewnionych ze sobą stylistycznie ksiąg liturgicznych powstałych najprawdopodobniej w dwóch ostatnich dekadach XI w. Są to evanglelistaria, dwa przechowywane w Polsce: Evangelistarium gnieźnieńskie i Evangelistarium płockie oraz dwa w Czechach: Kodeks wyszehradzki i Evangelistarium z katedry św. Wita. Kodeks wyszehradzki powstał najprawdopodobniej w związku z koronacją Wratysława II w 1085 r. Zapewne przy okazji tej uroczystości katedra św. Vita otrzymała evangelistarium, które porusza tematykę apokaliptyczną. Mniej więcej w tym samym czasie powstały i dotarły do Polski Evangelistaria gnieźnieńskie i płockie, co było wynikiem ówczesnych silnych związków rodzinnych i politycznych Przemyślidów i Piastów. Zapotrzebowanie na dworski i rycerski wzorzec kulturowy otoczenie Wratysława II i Władysława Hermana zaspokoić mogło zawartymi w wymienianych kodeksach scenami ukazującymi majestat władzy poprzez gesty czynione przy użyciu włóczni (fig. 1, 9b) i miecza (fig. 2–7, por. fig. 8). Wątki zawarte w tzw. zespole Kodeksu wyszehradzkiego, poza swym czysto religijnym i dydaktycznym wydźwiękiem, ocierały się o ideologię rycerską, której ważnymi elementami było odwoływanie się do idei męczeństwa oraz obrony słabych. Miecz i włócznia pełnią tu pierwszoplanową rolę. Ponieważ w księgach liturgicznych najistotniejszy był aspekt religijny, włócznia stanowi pierwszoplanowy symbol męczeństwa, śmierci i zmartwychwstania. Broń rycerska (miecz, włócznia, hełm i tarcza) wpleciona została także w cykl pasyjny (fig. 10–15). Oceniając uzbrojenie występujące w tych przedstawieniach, narzuca się standaryzacja stylistyczna broni zaczepnej oraz maniera w zróżnicowanym ukazywaniu uzbrojenia ochronnego: hełmów, detali konstrukcyjnych tarcz i pochew mieczowych. Szczególnie wymownie znaczenie miecza przedstawione zostało w scenie sądu ostatecznego w Evangelistarium z katedry św. Wita (fig. 9a), w której z ust Chrystusa wychodzi miecz symbolizujący jego słowo, a więc jego władzę doczesną i duchową. Powyższe przykłady scen z uzbrojeniem, chociaż pozornie skromne, niosły ze sobą bardzo silny impuls kulturowy. Należy bowiem zdawać sobie sprawę z faktu, że poza nielicznymi iluminacjami, płaskorzeźbami czy elementami rzemiosła artystycznego, elity zachodniosłowiańskie nie miały styczności z ikonograficznym programem symboliki broni. Nie jest przypadkiem, że motywy ukazywania władzy monarszej, widoczne w omawianych dziełach jak i w innych księgach liturgicznych, obecne też były na wizerunkach władców na monetach i pierwszych pieczęciach. Tzw. zespół Kodeksu wyszehradzkiego traktowany może być jako źródło do poznania aspiracji w zakresie manifestowania majestatu przez zachodniosłowiańskich władców i raczej tylko w takim kontekście należy interpretować zawarte w nim przedstawienia uzbrojenia. Nowe wzorce kulturowe płynące z Zachodu także za sprawą iluminowanych kodeksów wzmacniały nacisk, jaki zaczęto w końcu XI w. przykładać do obyczaju rycerskiego i ceremoniału dworskiego. I właśnie z tego czasu pochodzą najwcześniejsze wzmianki o aktach pasowania na rycerza stanowiącego centralny punkt nowego, rycerskiego pojmowania symboliki broni.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica; 2013, 29
    0208-6034
    2449-8300
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Use of Chemical Weapons on the Eastern Front of World War One (1915) and its Material and Discursive Remains – the Challenge and Stimuli for Attentive Travel, Systematizing, Storage, Connecting, in situ Preservation and Making Public Real Virtual and Digital Heritage of Weapons of Mass Destruction
    Użycie broni chemicznych na Froncie Wschodnim I wojny światowej (1915) oraz materialne i dyskursywne pozostałości jako wyzwanie i stymulator dla uważnego podróżowania, ochrony in situ oraz systematyzacji, przechowywania i upubliczniania realnego, wirtualnego i cyfrowego dziedzictwa broni masowego rażenia
    Autorzy:
    Zalewska, Anna Izbaella
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1031976.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    broń masowego rażenia (BMR)
    broń chemiczna (CW)
    materialne i dyskursywne pozostałości broni chemicznej
    I wojna światowa
    Front Wschodni
    1915
    Polska Centralna
    krajobraz (po)gazowy
    cmentarze wojenne
    archeologia
    pamięć
    bolesne dziedzictwo transnarodowe
    rzeczywiste i wirtualne repozytoria wiedzy o CW
    OPCW
    upowszechnianie wiedzy
    edukacja dla pokoju
    refleksyjna turystyka kulturowa
    uważne podróżowanie
    weapons of mass destruction (WMD)
    chemical weapon (CW)
    material and discursive remains of CW
    World War I
    Eastern Front
    central Poland
    gasscape
    war cemeteries
    archaeology
    memory
    transnational painful heritage
    real and virtual repositories of knowledge on CW
    outreach
    education
    reflective cultural tourism
    attentive travel
    Opis:
    The article includes a theoretical and practical proposal for perceiving and treating material and discursive remains of using chemical weapons – wherever they still exist – as stimuli for reflection on weapons of mass destruction and as warnings. Based on the specific example of the outcomes of the archaeological and historical research conducted in the historic battlefield – the section of the Eastern Front between Sochaczew in the north and Skierniewice in the south, the following more general appeals have been formulated: – for inalienability of collecting, systematizing and interpreting source information and studies that could together make up a real and digital repository of knowledge on material and discursive remains of historical uses of chemical weapons (CW) and potentially further on of weapons of mass destruction (WMD); – for documenting, digitalising and protecting in situ remains of the past that, despite representing a challenge for contemporary people, constitute a part of important, however difficult, transnational painful heritage; – for undertaking more intense, systematic and coordinated activities to disseminate knowledge about past use of CW and about the mission and activities of individuals and organisations involved in the process of minimizing the threats of weapons of mass destruction in the modern world (such as the Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons – OPCW). It is worth exploration, as well as documentation and protection (with the aid of archaeology, history, memory studies, ethnology, landscape studies, educational studies – especially on Peace Education, tourism studies etc.) e.g. by means of transdyscyplinary research and working on establishing real and virtual repositories of knowledge on CW, OPCW, outreach, education on transnational painful heritage, reflective cultural tourism, attentive travel etc. The historical gasscapes (landscape marked with gas attacks) – such as an element of the landscape of today’s central Poland, sketched in this article, that bore witness to the very first mass use of gas shells in January 1915, as well as wave attacks with poisonous chlorine (possibly combined with phosgene) in the battlefield, has been presented as particularly predestined to serve as a symbols of CW painful heritage, triggers for reflection on BMR and carriers of even though weaker and disappearing living memories. Additionally, the attention was drawn to the fact that certain activities aimed at documenting, consolidating, systematizing and disseminating knowledge about the experiences related to CW (or more broadly, WMD) should be undertaken immediately. Some disappearing material remains prove it. The area (in present days Poland) of a former battlefield, where the army of the German Empire repeatedly used chemical weapons in 1915, still conceals the bodies of – until recently – almost completely forgotten victims of CW. Hence the emphasis put on the significance of that area and other similar places as destinations for attentive travel (real and virtual) following evocative remains will not leave us indifferent and uninterested.
    Artykuł zawiera teoretyczną i praktyczną propozycję postrzegania i traktowania materialnych i dyskursywnych pozostałości po użyciu broni chemicznej – wszędzie tam, gdzie jeszcze istnieją – jako bodźców do refleksji nad bronią masowego rażenia i jako ostrzeżeń przed jej stosowaniem. Na konkretnym przykładzie wyników badań archeologiczno-historycznych prowadzonych na historycznym polu bitwy – stanowiącym pozostałość po odcinku Frontu Wschodniego między Sochaczewem na północy a Skierniewicami na południu – sformułowano następujące argumenty (wykraczające poza omawiane tu studium przypadku) i przemawiające za: zasadnością i niezbywalnością gromadzenia, systematyzowania i interpretowania informacji źródłowych i badań, które mogłyby przyczynić się do zaistnienia repozytorium wiedzy o materialnych i dyskursywnych pozostałościach historycznych zastosowań broni chemicznej (CW) i broni masowego rażenia (BMR); potrzebą dokumentowania, digitalizacji i ochrony in situ pozostałości przeszłości, które są częścią ważnego, choć trudnego, transnarodowego bolesnego dziedzictwa; koniecznością podjęcia bardziej intensywnych, systematycznych i skoordynowanych działań upowszechniających wiedzę o stosowaniu broni chemicznej w przeszłości oraz celowością upowszechniania wiedzy o misji i działalności osób i organizacji zaangażowanych w proces minimalizowania zagrożeń wynikających ze stosowania broni masowego rażenia we współczesnym świecie, jak np. Organizacja ds. Zakazu Broni Chemicznej (OPCW – skrót od ang. Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons). W artykule zaprezentowane zostały argumenty przemawiające za tym, że warto badać, dokumentować, zabezpieczać, interpretować i uobecniać w przestrzeni publicznej wiedzę o stosowaniu broni chemicznej, np. poprzez tworzenie repozytoriów (z wykorzystaniem przestrzeni realnych i wirtualnych oraz materialnych i cyfrowych danych), refleksyjną turystykę kulturową i uważne podróżowanie. Mogłoby to następować poprzez transdycysplinarne działania np. z udziałem archeologii, historii, studiów nad pamięcią, etnologii, krajobrazoznawstwa, pedagogiki (zwłaszcza edukacji dla pokoju), studiów nad turystyką itp. Historyczne krajobrazy gazowe (krajobrazy naznaczone atakami gazowymi określane tu jako gasscapes) – jak m.in. naszkicowany w tym artykule element krajobrazu dzisiejszej centralnej Polski, który był świadkiem pierwszego masowego użycia przez armię niemiecką pocisków gazowych w styczniu 1915 r., a także ataków falowych z wykorzystaniem trującego chloru (prawdopodobnie z fosgenem), zostały w artykule przedstawione jako predestynowane do tego, by służyć nam i przyszłym pokoleniom jako symbole bolesnego dziedzictwa broni chemicznej. Dodatkowo zwrócono uwagę, że pewne działania mające na celu poznawanie, dokumentowanie, utrwalanie, obejmowanie formalną ochroną i opieką śladów i świadectw, systematyzowanie i upowszechnienie wiedzy o doświadczeniach związanych z bronią chemiczną (czy szerzej bronią masowego rażenia), powinny zostać podjęte niezwłocznie. Przemawiają za tym m.in. bezpowrotnie znikające pozostałości materialne (jak np. cmentarze wojenne, na których spoczywają ofiary zastosowania broni chemicznej), będące ostatnimi świadkami. Teren dawnego pola bitwy (na Równinie Łowicko-Błonskiej), na którym armia Cesarstwa Niemieckiego wielokrotnie użyła broni chemicznej w roku 1915, nadal kryje szczątki do niedawna prawie całkowicie zapomnianych ofiar broni masowego rażenia. Stąd nacisk kładziony na znaczenie tego obszaru i innych podobnych miejsc jako destynacji uważnych podróży (realnych i wirtualnych), które nie powinny nas pozostawiać obojętnymi i niezainteresowanymi.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica; 2020, 35; 243-273
    0208-6034
    2449-8300
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-11 z 11

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies