Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "LITHUANIA" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 34
Tytuł:
A missing chain? On the sociolinguistics of the Grand Duchy of Lithuania
Autorzy:
Danylenko, Andrii
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676451.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Grand Duchy of Lithuania
multilingualism
language contact
speech community
Ruthenian
Belarusian
Ukrainian
Opis:
A missing chain? On the sociolinguistics of the Grand Duchy of LithuaniaThe article critically assesses the theory of communicative networks and its applicability in the study of multilingualism as found in the Grand Duchy of Lithuania (GDL). The author analyzes foundations for postulating the existence of a speech community in the GDL and adduces counterarguments against viewing this community as a linguistic alliance of the Balkan type. The article offers new sociolinguistic and areal-typological methods of the study of language contacts. The author substantiates a systematic approach toward the problem of the ethnic attribution of Ruthenian. Based on the literary, linguistic, and cultural parameters, the author offers to drop the term ‘Old (Middle) Belarusian’ or ‘Old (Middle) Ukrainian’ in reference to this language. Brakujące ogniwo? Wielkie Księstwo Litewskie w świetle socjolingwistykiW artykule poddano krytycznej analizie teorię sieci komunikacyjnych i jej zastosowanie w badaniach nad wielojęzycznością na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego (dalej WKL). Autor rozpatruje podstawy zarówno postulowania istnienia wspólnoty językowej w WKL, jak i kontrargumenty przemawiające przeciwko postrzeganiu tej wspólnoty jako sojuszu językowego na wzór bałkański. Artykuł podaje nowe metody socjolingwistyczne i przestrzenno-typologiczne w badaniach kontaktu języków. Autor uzasadnia systemiczne podejście do zagadnienia etnicznej atrybucji języka rusińskiego. Na podstawie wskazań literaturoznawczych, językoznawczych i kulturowych postuluje zaniechanie posługiwania się w odniesieniu do tego języka terminami ‘staro-(średnio-) białoruski’ lub ‘staro-(średnio-)ukraiński’.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2017, 41
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Исследование о русских Литвы: XX–XXI вв.
The Research about Russians of Lithuania: 20th–21st centuries
Studia o Rosjanach Litwy: XX–XXI w.
Autorzy:
Коницкая [Konickaja], Елена [Jelena]
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676390.pdf
Data publikacji:
2015-12-31
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Russian ethnic group in Lithuania
Russian culture in Lithuania
collective memory and identity of the Russians in Lithuania
rosyjska grupa etniczna na litwie
kultura rosyjska na Litwie
pamięć zbiorowa i tożsamość narodowa Rosjan na Litwie
Opis:
The review presents a monograph published in Vilnius in 2013. The book under review is important for studies of history, cultural history, identity of the Russian ethnic group in Lithuania in the last 100 years. Articles written in Russian and Lithuanian by historians G. Potashenko, A. Marcinkevičius, literary critic P. Lavrinets, sociologist M. Freyute-Rakauskene provide detailed analysis of complex processes of formation of the modern ethnic group of Russian in Lithuania which is heterogeneous in historical memory, views, ideology, and, being the third largest ethnic group in Lithuania (almost 6%), plays a prominent role in today’s society.
Recenzja omawia wydaną w 2013 r. na Uniwersytecie Wileńskim monografię, ważną z punktu widzenia badań nad historią, historią kultury i tożsamością rosyjskiej grupy etnicznej na Litwie z perspektywy ostatnich stu lat. Napisane w języku rosyjskim oraz litewskim artykuły historyków G. Potaszenki, A. Marcinkevičiusa, literaturoznawcy P. Ławrinca, socjolożki M. Freyute-Rakauskene zawierają szczegółową analizę skomplikowanych procesów kształtowania się współczesnej, niejednorodnej pod względem pamięci historycznej i światopoglądu, ideologii rosyjskiej grupy etnicznej na Litwie. Będąc trzecią pod względem liczebności grupą etniczną Litwy (prawie 6%) odgrywa ona ważną rolę we współczesnym społeczeństwie litewskim.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2015, 39; 261-269
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Languages in contact and conflict on the territory of the Grand Duchy of Lithuania (GDL)
Autorzy:
Bednarczuk, Leszek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676715.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Grand Duchy of Lithuania
language contacts and conflicts
inter-lingual transpositions
linguistic community
Opis:
Languages in Contact and Conflict on the Territory of the Grand Duchy of Lithuania (GDL)Professor Uriel Weinreich, born and raised in Wilno / Vilnius, in his famous work Languages in contact (1953/1970), apart from some remarks concerning Slavic influences on the North-East variety of Yiddish, in fact does not mention the linguistic contacts on the territory of the former Grand Duchy of Lithuania. He does, however, rightly observe that a particular brand of language loyalty can be made subservient to aggressive purposes and lead to conflict – not just language conflict at that. As an example of this, Weinreich quotes a ban on the use of the words pan ‘mister, sir’ and Żyd ‘Jew’, introduced by the Soviet authorities in Polish-language press after 1939. Outside-forces-inspired conflict of the 19th and 20th century notwithstanding, the former GDL has always been a territory of language contact, and its inhabitants have for centuries formed a multilingual community, akin to the Balkan Language League.The article deals with: (1) questions of terminology; (2) the ethnolinguistic situation on the territory of the GDL; (3) the functional distribution of the languages and dialects used therein; (4) examples of inter-lingual transpositions; and (5) the linguistic community of the GDL.Языковые контакты и конфликты на территории Великого княжества Литовского (ВКЛ)Виленский уроженец, профессор Уриел Вейнраих, в своей знаменитой книге о языковых контактах (1953/1970), кроме заметок о славянском влиянии на северо-восточный вариант диалекта идиш, не упоминает о языковых контактах на землях бывшего ВКЛ, но справедливо указывает, что особо понимаемая языковая лояльность может привести к агрессии и конфликтам, причём не только языковым. В качестве примера учёный приводит запрет на использование в польскоязычной советской прессе, издаваемой после 1939 года, слов pan / ‘господин’ и żyd / ‘еврей’. Несмотря на инспирируемые внешними силами языковые конфликты в девятнадцатом и двадцатом веках, жители бывшего ВКЛ всегда находились во взаимных языковых контактах, образуя с древних времён до наших дней многоязычную общность, напоминающую по своей структуре балканскую языковую лигу.В статье рассматриваются: 1) вопросы терминологии, 2) этнолингвистическая ситуация на территории ВКЛ, 3) функциональное распределение используемых языков и диалектов, 4) примеры языковых транспозиций между ними, и 5) коммуникативное сообщество ВКЛ.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2013, 37
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Hybrid identities in the era of ethno-nationalism: The case of the "krajowcy" in Lithuania
Autorzy:
Staliūnas, Darius
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676466.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
krajowcy
nationalism
Lithuania
Belarus
hybrid identification
civic nationalism
personal autonomy model
identity ideology
Opis:
Hybrid identities in the era of ethno-nationalism: The case of the krajowcy in LithuaniaThis article deals with the identification of the so-called krajowcy – a relatively small group of Polish-speaking activists in Lithuania and Belarus in the late nineteenth and early twentieth century who promoted an idea of the re-establishement of the Grand Duchy of Lithuania. This article claims that the krajowcy democrats (Michał Römer, Tadeusz Wróblewski, Konstancja Skirmuntt and others) were not nationally indifferent. On the contrary, they promoted a clearly formulated national identity ideology, different to the dominant (ethno-linguistic) one. First of all, the krajowcy were nationalists in a civic sense: they were Lithuanians, citizens of Lithuania within its historical boundaries. In addition, some of them, for example Wróblewski, suggested strengthening ethno-linguistic nationalism as well, otherwise his national personal autonomy concept would simply not have worked. Others, such as Konstancja Skirmuntt, Juozapas Albinas Herbačiauskas and Michał Römer, expressed a hybrid identification with several national cultures, and sometimes their self-identification was even reminiscent of identity ideologies that had dominated in earlier historical periods. Tożsamości hybrydowe w erze etnonacjonalizmu – „krajowcy” na LitwieArtykuł jest poświęcony identyfikacji tak zwanych krajowców, stosunkowo nielicznej grupy polskojęzycznych aktywistów działających na Litwie i Białorusi pod koniec XIX i na początku XX wieku, promujących ideę odtworzenia Wielkiego Księstwa Litewskiego. Artykuł wykazuje, że reprezentanci demokratycznego skrzydła tego ruchu (Michał Römer, Tadeusz Wróblewski, Konstancja Skirmuntt i inni) nie byli narodowo obojętni. Wręcz przeciwnie, promowali jasno sformułowaną ideologię tożsamości, odmienną od dominującej wówczas narracji etnolingwistycznej. Byli przede wszystkim narodowcami w sensie obywatelskim – Litwinami, obywatelami Litwy w jej historycznych granicach. Co więcej, niektórzy z nich, na przykład T. Wróblewski, postulowali także wzmocnienie nacjonalizmu etnolingwistycznego, w przeciwnym bowiem razie proponowana koncepcja autonomii osobistej nie miałaby szans na zaistnienie. Inni działacze, tacy jak Konstancja Skirmuntt, Juozapas Albinas Herbačiauskas (Józef Albin Herbaczewski) i Michał Römer, identyfikowali się z wieloma kulturami narodowymi, a ich samoidentyfikacja przywodzi czasem na myśl ideologie tożsamości, dominujące we wcześniejszych epokach historycznych.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2018, 42
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Пра традыцыі Вялікага Княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай, „Kresy Wschodnie” і ролю Польшчы і палякаў у гісторыі беларусаў і літоўцаў
Autorzy:
Смалянчук [Smalianchuk], Аляксандр [Aliaksandr]
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676446.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
traditions of the Grand Duchy of Lithuania
history
political history
Polska
Lithuania
Belarus
Opis:
About the tradition of the Grand Duchy of Lithuania, the Polish‑Lithuanian Commonwealth, “Kresy Wschodnie” and the role of Poland and Poles in the history of Belarusians and LithuaniansSeveral prominent historians and researchers of historical memory from Poland, Lithuania and Belarus have focused on some questions concerning traditions of the Grand Duchy of Lithuania and the Polish-Lithuanian Commonwealth, as well as the role of the close neighbors in the history of Poles, Lithuanians, and Belarusians. This insight give us an idea about the main directions of historical research in these countries for which the history of the Grand Duchy of Lithuania and the Polish‑Lithuanian Commonwealth is a common heritage. This also allows us to understand the level of public and political interest in this problem, and reveal important trends in the historical memory of these three countries. O tradycjach Wielkiego Księstwa Litewskiego i Rzeczypospolitej, „Kresach Wschodnich” oraz roli Polski i Polaków w historii Białorusinów i LitwinówZnani historycy i badacze problematyki pamięci z Polski, Litwy oraz Białorusi odpowiedzieli na pytania dotyczące tradycji Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz Rzeczypospolitej, a także roli bliskich sąsiadów w historii Polaków, Litwinów i Białorusinów. Odpowiedzi pokazują, jakie są podstawowe kierunki badań historycznych w krajach, dla których historia Wielkiego Księstwa Litewskiego i Rzeczypospolitej stanowi wspólne dziedzictwo, pozwalają zrozumieć, jaki jest poziom społecznego oraz politycznego zainteresowania tą problematyką, oraz ujawniają ważne tendencje związane z pamięcią historyczną tych trzech państw.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2017, 41
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O rozbieżnych etymologiach nazwisk polskich i litewskich
Autorzy:
Walkowiak, Justyna Barbara
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676444.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
onomastics
surnames
Polska
Lithuania
etymology
homonymy
Opis:
On divergent etymologies of Polish and Lithuanian surnamesThe conflict of national Polish and Lithuanian historiographies typically involves divergent interpretations of the shared history, but it is seldom noticed that linguistic interpretations (including the onomastic ones) may be divergent too. These linguistic interpretations can also become a tool of language policy, especially of the policy focused on personal names. The present article analyses selected examples of genetically Lithuanian surnames currently in use in Poland which in some Polish linguistic sources are etymologised as genetically Polish, as well as – conversely – those of Polish origin which in some Lithuanian research are interpreted as genetically Lithuanian. Although inadvertent and accidental mistakes cannot be ruled out, in the case of homonymic surnames there is a visible tendency to give priority to native etymologies. It may be assumed that for the society at large, the origin of a surname somehow implies the nationality of its bearer; in the case when the researchers’ attitudes are nationalistic, this fact may be used as an argument in public debates whose scope far exceeds that of onomastics. O rozbieżnych etymologiach nazwisk polskich i litewskichKonflikt narodowych historiografii polskiej i litewskiej zazwyczaj wiąże się z rozbieżnymi interpretacjami wspólnej historii, ale rzadziej się zauważa, że podobnie rozbieżne są też interpretacje językoznawcze, w tym onomastyczne. One także mogą stać się narzędziem polityki językowej, a w szczególności polityki, której przedmiotem są nazwy osobowe. Niniejszy artykuł przedstawia i analizuje wybrane przypadki używanych współcześnie w Polsce nazwisk pochodzenia litewskiego, które w niektórych polskich pracach językoznawczych są etymologizowane jako genetycznie polskie, a także – odwrotnie – tych nazwisk polskiego pochodzenia, które w niektórych źródłach litewskich interpretowane są jako etymologicznie litewskie. Choć nie można oczywiście wykluczyć niezamierzonych i przypadkowych omyłek, w przypadku nazwisk homonimicznych wyraźnie zauważalna jest tendencja do oddawania pierwszeństwa etymologii rodzimej. Wolno przypuszczać, że w odbiorze społecznym geneza nazwiska w jakimś stopniu implikuje narodowość jego nosiciela; przy nacjonalistycznym nastawieniu badaczy fakt ten może być używany jako argument w publicznych debatach, których zasięg dalece wykracza poza onomastykę.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2017, 41
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O języku, dawnych czasach i obrzędach w okolicach Mejkszt na Litwie
The language, history and ceremonies in the area of Meikštai in Lithuania
Autorzy:
Rutkowska, Krystyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/967547.pdf
Data publikacji:
2015-12-31
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Smalvos
Polish in Lithuania
historical narratives
folklore
język polski na litwie
narracje historyczne
podania ludowe
Smołwy
Opis:
This publication is a report of the field studies carried out in July 2000 in the Smalvos area in Lithuania. This area is characterized by historically shaped multilingualism, where Lithuanian, Polish and Russian Old Believers’ villages are adjacent. Also frequent are contacts between local residents with family or friends who live in Belarus. As a result, the inhabitants of these villages are familiar with four languages: Polish, Lithuanian, Russian, and Belarusian dialect. The Polish villages preserved the basic Polish language which is used by all three generations as a home language, while in the external contacts other language varieties can be used. The ongoing research was not only aimed at examination of the language of these areas but also at documentation of very diverse cultural layers, therefore rites, customs and folk songs were recorded. Many different questionnaires were used in the study – linguistic, ethno-linguistic and social-linguistic. The source text in the book consists of stories kept in historical and ethnographic character, basic features of the informer, who represents a Smalvos variety of the Polish language in Lithuania, have been preserved in the phonetic record.
W publikacji przedstawione są teksty nagrane w lipcu 2000 r. podczas badań terenowych na obszarze smołwieńskim polszczyzny północnokresowej. Pochodzą one od informatorki ze wsi Mejkszty (lit. Meikštai). Wieś jest położona w rejonie ignalińskim (lit. Ignalinos rajonas), na samej granicy z Białorusią. Teren ten charakteryzuje się historycznie ukształtowaną wielojęzycznością, gdzie sąsiadują ze sobą wsie litewskie, polskie i staroobrzędowców. Częste są też kontakty miejscowych mieszkańców z rodziną lub znajomymi, mieszkającymi na Białorusi. Mieszkańcy tych miejscowości znają cztery języki: polski, litewski, rosyjski i gwarę białoruską. W zachowanych wsiach polskich kodem podstawowym pozostaje dotychczas polszczyzna, której używa się we wszystkich trzech pokoleniach jako języka domowego, natomiast w kontaktach zewnętrznych mogą być używane pozostałe odmiany językowe. Badania miały na celu nie tylko odnotowanie języka używanego w tych miejscowości, lecz też udokumentowanie bardzo zróżnicowanej warstwy kulturowej, dlatego też nagrywano opowieści o obrzędach, zwyczajach, a także pieśni ludowe. W trakcie badań stosowano różnorodne kwestionariusze – językowe, socjolingwistyczne i etnolingwistyczne. Przedstawiony tekst składa się z opowiadań o charakterze historycznym i etnograficznym. W zapisie półfonetycznym zachowano podstawowe cechy języka informatorki, który reprezentuje odmianę smołwieńską polszczyzny na Litwie.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2015, 39; 198-218
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polska młodzież na Litwie: o Pulakach i Wilniukach
Autorzy:
Ackermann, Ines
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676893.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
minority
regional language
Lithuania
Pole
social network (Facebook)
youth
Opis:
Young Poles in Lithuania: about Pulaki and WilniukiThe article analyses the blog and the corresponding Facebook group: Pulaki z Wilni. The members of the group are mostly young people from Vilnius area in Lithuania, who consider themselves Poles. The group’s main aim is to use their regional variety of Polish, also in a written form.Since the members of the group also call themselves Wilniuki, the presentation of the Pulaki starts with this term and the way how Wilniuki characterize themselves. Furthermore, the article presents the self-description of the group Pulaki z Wilni on Facebook and continues with an analysis of the users’ language in numerous online discussions. We can note that the cited posts use much (self-)irony and over-use not only of regional attributes of Polish, but also Russian words and grammar. The users play with the language and communicate with a variety of Polish different from the generally recognised standard – they even sometimes create entirely novel words or expressions. The texts show a clear demarcation between Poland and the Polish language used there and the Polish language spoken by Wilniuki. They raise the value of regionalisms, but also of mixed languages and cultures. Yet, most of all it shows that many young Poles in Lithuania use Polish in a creative way, and that their language is a living language. Польская молодёжь в Литве: о пуляках и вильнюкахВ статье рассматривается блог и соответствующая группа на Фейсбуке под названием Pulaki z Wilni. Участниками группы в основном являются молодые люди из Вильнюсского района Литвы, которые считают себя поляками. Основной целью группы является употребление регионального варианта польского языка, также в письменной форме. Поскольку участники группы называют себя вильнюками (Wilniuki), презентация поляков (Pulaki) начинается именно с этого термина и того, как вильнюки себя описывают. Кроме того, статья представляет вопросы самоидентификации группы Pulaki z Wilni на Фейсбуке, анализ языка пользователей в разных обсуждениях онлайн. Легко заметить, что цитируемые посты полны (само-) иронии и чрезмерного употребления региональных элементов польского языка, а также русских заимствований и грамматики. Пользователи играют с польской речью и пишут – иногда даже создавая – свой вариант, который отличается от литературного польского языка. Тексты показывают чёткую разницу между разговорным польским языком в Польше и тем, который употребляют вильнюки. Pассматривается также вопрос ценности регионализмов и смешивания языков и культур. В то же время, показано, что многие молодые поляки из Литвы творчески употребляют польский язык и тем самым поддерживают его жизнеспособность.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2013, 37
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Uwagi o leksyce polszczyzny na Litwie na pograniczu litewsko‑łotewsko‑białoruskim
Autorzy:
Karaś, Halina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676851.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Lithuania
borderland
languages contacts
lexical Borderland elements
Opis:
Observations on the Polish lexis in Lithuania on the borderland of Lithuania, Latvia and BelarusThe paper comments on the lexicon of Polish on the borderland of Lithuania, Latvia and Belarus (in the Zarasai district and the Ignalina district in Lithuania). The remarks, illustrated with selected examples, have been formulated on the basis of data gathered during field research in 2000–2001 and 2010–2011. The paper aims primarily at discussing the extent to which the collected material contributes to the state-of-the-art knowledge on the vocabulary of the North-Eastern Borderlands; the author analyzes the types of words present in the collected material in order to specify whether they are generally attested and well documented, or conversely – less known and only occasionally considered in literature.A large part of the collected material consists of vocabulary well known in Lithuania, and often in the whole area of the North-Eastern Borderlands. These include old expressions of various origin typical of the Eastern Borderlands, richly documented in works devoted to the Polish language of the North-Eastern Borderlands; loans from Lithuanian and Belorussian; or Polish archaic forms, e.g. asystentka ‘maid of honour’, budni ‘usual, ordinary’, fest ‘church fair’, gadzina ‘viper’, hurba ‘snowbank’, karszun ‘hawk’. Another numerous group are newer loanwords from Russian and Lithuanian, popularised in the post-war period, as well as in the recent years along with the changing role of the Lithuanian language, e.g. elektra ‘electric light, electricity’, awtoławka ‘travelling shop’, balnica ‘hospital’.A small, yet extremely interesting for researchers, part of the lexis is composed of vocabulary not so well known in the North-Eastern Borderlands or in Lithuania, regionally bound (exhibited solely in the examined areas or in two former tightly-knit Polish-speaking areas), with limited frequency (rare words, appearing in various regions, yet seldom recognized), or restricted as far as the chronology is concerned (not attested presently, until now known only from older, pre-war sources, mainly from the works of Halina Turska), e.g. bracienik ‘cousin’, ciuszka ‘blowhole’, czeladź ‘children, offspring’, lun ‘marsh, swamp’, babaczka ‘bow tie’, murawiejnik ‘anthill’, ciełuszutka ‘heiferdim’, światleć ‘to shine’.A separate group encompasses words previously undocumented in literature, e.g. wieczuruszkować ‘to go to soirees, parties in the evening’, including the unknown word-formation variants, e.g. walaniantówka ‘epilepsy’ vs. walentaczka/walantaczka, or the regionally-bound diminutive forms with typical suffixes, today rare, e.g. buteleniatka ‘bottledim’, chustalutka ‘handkerchiefdim’.It is worth emphasizing that certain parts of the described vocabulary might still be commonly used, however the scarcity of extensive lexical research, as well as the lack of a full dictionary of Polish of the North-Eastern Borderlands render it impossible to resolve this question. Заметки о лексике польского языка в Литве на литовско-латышско-белорусском пограничьеВ статье изложены заметки о лексике польского языка, функционирующего в Литве на литовско-латышско-белорусском пограничье (в районах Зарасай и Игналина), составленные по материалам, собранным во время полевых исследований в 2000–2001 и 2010–2011 годы и проиллюстрированные отобранными примерами. Цель статьи состоит, прежде всего, в том, чтобы обратить внимание на то, какие новшества в польской лексике северовосточных районов отражает собранный материал, какого типа лексику он подтверждает – распространённую и хорошо закрепившуюся либо представленную словами менее знакомыми, реже обнаруживаемыми в литературе. Основная часть собранной лексики – это слова хорошо известные в Литве и на всей территории „польщизны кресовой”, слова различного происхождения из давнего словарного состава, хорошо описанные в научной литературе – литовско-белорусские генетические заимствования или польские архаизмы, напр. asystentka ‘подруга невесты’, budni ‘будничный’, fest ‘храмовый праздник’, gadzina ‘гадюка’, hurba ‘сугроб’, karszun ‘ястреб’. Значительную группу составляют более поздние заимствования из русского и литовского языков, вошедшие в обиход в послевоенный период и в последние годы в связи с новой функцией литовского языка, напр. elektra ‘электричество’, awtoławka ‘автолавка’, balnica ‘больница’. Малочисленную группу лексики, однако наиболее интересную, по мнению исследователей, составляют слова менее распространённые на бывшей польской северовосточной территории или же по всей Литве. Они ограничены территориально (лишь исследованными районами или двумя компактными польскоязычными ареалами), по частотности (редко появляются в отдельных местах), хронологически (в настоящее время не засвидетельствованны или известны лишь по довоенным работам Г. Турской и по записям речи переселенцев из Виленщины в Польшу), напр. bracienik ‘двоюродный брат, кузен’, ciuszka ‘прорубь’, chromina ‘хозяйственная постройка’, czeladź ‘дети, потомки’, lun ‘трясина, топь’, babaczka ‘бабочка, вид галстука’, murawiejnik ‘муравейник’, ciełuszutka ‘тёлка’, światleć ‘светлеть’. Отдельную группу составляют слова, не упоминавшиеся до сих пор в ли- тературе, напр. wieczuruszkować ‘танцевать на вечеринках’, в том числе неизвестные до сих пор словообразовательные варианты, напр. walaniantówka ‘эпилепсия’ перед walentaczka/walantaczka ‘эпилепсия’, или, редкие сегодня, региональные деминутивы с характерными суффиксами, напр. buteleniatka ‘бутылочка’, chustalutka ‘платочек’. Следует оговориться, что часть вышеуказанной лексики возможно известна шире, однако отсутствие широкозапланированных лексических исследований и большого полного словаря польского северовосточного региолекта препятствует решению этого вопроса.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2013, 37
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Językowo-kulturowa wizja dworu na Litwie
Autorzy:
Rutkowska, Krystyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676493.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Smalvos district
dialectal narratives
manor in Lithuania
mental map of the borderland
Opis:
A linguistic and cultural image of the manor in LithuaniaThe aim of this article is to provide a description of the linguistic-cultural vision of the manor on the Baltic-Slavic border. The object of the analysis is autobiographical narratives of the oldest residents of Polish villages in the districts of Meikštai and Smalvos in north-eastern Lithuania, on the border with Belarus. The people living there have perfectly retained the memory of old manors and estates, local nobility, and the relations between the peasants and the manor. The article aims to present their memories about the manor, the impact of the manor on the formation of their personalities and attitudes towards the surrounding world, and to characterise the places important for the formation of a multi-ethnic, multicultural borderland and its unique character.The analysis of the conceptualisation of the manor and the landlord by the residents of Smalvos district is based on the general assumptions of oral history, especially those concerning the narrator’s position, his/her worldview and his/her relation with the described reality. The reconstructed vision of the manor, based on the autobiographical narratives, is clearly positive. The described behaviour of the landlord to the peasants dispels the established stereotype of the landlord as a ruthless exploiter and the myth of relations with the peasants based on exploitation. Although cognitive definitions of the concepts under consideration describe the manor as a place distinct from the countryside, at the same time, however, it was a place where peasant children were welcome, taught prayers and the basics of reading and writing. The landlord is described as an educated, tolerant and understanding person who took care about his peasants and supported them. Językowo-kulturowa wizja dworu na LitwieCelem niniejszego artykułu jest opis językowo-kulturowej wizji dworu na pograniczu bałtycko-słowiańskim. Przedmiotem analizy są narracje autobiograficzne pozyskane od najstarszych mieszkańców polskich wsi położonych na terenie północo-wschodniej Litwy, przy samej granicy z Białorusią, w okolicach Mejkszt (lit. Meikštai) i Smołw (lit. Smalvos) w latach 2000–2001 i 2010. Są to miejsca, gdzie w pamięci ludzi bardzo dobrze zachowały się do dziś wspomnienia o dawnych dworach i majątkach, miejscowej szlachcie, relacjach łączących dwór i chłopa udającego się tam do pracy. W artykule została podjęta próba przekazania tego, co ludzie pamiętają o dworze, pokazania, jaki wpływ miał dwór na kształtowanie się ich osobowości, na wypracowanie określonej postawy wobec otaczającego ich świata, i niemniej ważne zagadnienie – przedstawienie znaczących dla wieloetnicznego i wielokulturowego pogranicza miejsc, które przyczyniły się do jego ukształtowania i świadczą o jego wyjątkowości.Analiza sposobu konceptualizacji dworu i pana przez mieszańców Smołwieńszczyzny została oparta na ogólnych założeniach historii mówionej (ang. oral history), ze szczególnym uwzględnieniem postawy narratora, jego wizji świata, stosunku do opisywanej rzeczywistości. Zrekonstruowana na podstawie narracji autobiograficznych wizja dworu jest wyraźnie pozytywna, a zachowanie pana wobec chłopów burzy utrwalone dotychczas w społeczeństwie stereotypy – obala mit osoby wyzyskującej, bezwzględnej i łamie wizję stosunków opartych na wyzysku. Przedstawione w artykule definicje kognitywne badanych pojęć określają dwór jako miejsce odrębne od wsi, gdzie jednak przyjmowano chłopskie dzieci, uczono je pacierza i podstaw pisania i czytania. Pan natomiast jest ukazany jako osoba wykształcona, tolerancyjna i wyrozumiała, troszcząca się o chłopów i okazująca im wsparcie.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2018, 42
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Najnowsze badania nad językiem i tożsamością emigrantów litewskich
Autorzy:
Rutkowska, Krystyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676864.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
emigration
Lithuania
Lithuanian language
ethnic identity
cultural identity
sociolinguistics
anthropology
Opis:
The latest research on language and identity of Lithuanian emigrantsReviewEmigrantai: kalba ir tapatybė (Emigrants: Language and identity), collective monograph, academic editor Meilutė Ramonienė, Vilnius: Vilniaus universiteto leidykla, 2015.This review discusses the collective monograph Emigrantai: kalba ir tapatybė (Emigrants: Language and identity), authored by a team of Lithuanian Studies scholars led by Vilnius University professor Meilutė Ramonienė and published in Vilnius in 2015. The volume brings the results of studies on the functioning of the Lithuanian language among emigrants conducted in 2011–2013, and presents its situation in North and South America, Australia, Africa and different European countries (Great Britain, Germany, Norway, Denmark, Spain, France, Luxembourg, Italy and others). The study only excludes Lithuanian diaspora in Eastern European countries. The volume is based on a vast empirical base consisting of 20,206 sociolinguistic questionnaires (including 66 questions each) and 177 interviews (conducted in person or via Skype).The authors set out to study the linguistic behaviour and identity background of Lithuanian emigrants, and pursue a number of particular objectives: to define the scope of Lithuanian language use in various countries of the world, to acquire the data about its functioning in different spheres, to identify factors which decide about its preservation, to describe the relations between language, identity and a sense of cultural belonging. All these issues are discussed in different chapters of the book. In their studies, Lithuanian researchers applied very modern approaches, inspired by various theoretical concepts of Western sociolinguistics. Najnowsze badania nad językiem i tożsamością emigrantów litewskichRecenzjaEmigrantai: kalba ir tapatybė (Emigranci: język i tożsamość), monografia zbiorowa, redaktor naukowy Meilutė Ramonienė, Vilnius: Vilniaus universiteto leidykla, 2015.W recenzji przedstawiono monografię zbiorową Emigranci: język i tożsamość, opracowaną przez zespół lituanistów pod kierunkiem profesor Uniwersytetu Wileńskiego, Meilutė Ramonienė. Monografia, wydana w Wilnie w 2015 roku, przedstawia wyniki badań prowadzonych w latach 2011–2013 nad sposobem funkcjonowania języka litewskiego na emigracji i ukazuje jego sytuację w wielu krajach w Ameryce Północnej, Ameryce Południowej, Australii czy Afryce, oraz w różnych krajach Europy Zachodniej (Wielkiej Brytanii, Niemczech, Norwegii, Danii, Hiszpanii, Francji, Luksemburgu, Włoszech in.). Badaniem nie została objęta tylko diaspora litewska, zamieszkująca kraje Europy Wschodniej. Podstawą opracowania jest ogromna baza empiryczna, którą stanowi 20 206 ankiet socjolingwistycznych (zawierających 66 pytań) oraz 177 wywiadów (bezpośrednich lub uzyskanych przy pomocy programu Skype).Autorzy postawili sobie za cel zbadanie zachowań językowych oraz postaw tożsamościowych litewskich emigrantów, wytypowali też do analizy szereg zadań szczegółowych: ustalenie zakresu użycia języka litewskiego w różnych krajach świata, zgromadzenie danych o zasięgu jego funkcjonowania w poszczególnych sferach (domenach), rozpoznanie czynników decydujących o zachowaniu języka, opis związków pomiędzy językiem, tożsamością a walencją kulturową. Wszystkim tym zagadnieniom zostały poświęcone poszczególne części tej książki. Badacze litewscy wykorzystali bardzo nowoczesne ujęcia, inspirując się różnymi koncepcjami teoretycznymi zachodnich socjolingwistów.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2019, 43
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Internet jako podstawa do badań nad tożsamością etniczną. Polskie blogi na Litwie
The Internet as a Basis for Research on Ethnic Identity: Polish Blogs in Lithuania
Autorzy:
Rutkowska, Krystyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38583346.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
polskie blogi na Litwie
tożsamość etniczna w Internecie
gatunki wypowiedzi internetowych
slang polski na Litwie
Polish blogs in Lithuania
ethnic identity on the internet
online genres
Polish slang in Lithuania
Opis:
This article discusses an important type of public communication taking place in Lithuania – internet blogs written in Polish. The study presents how they function, outlines the reasons behind their creation, and analyses the topics which they concern. As this is a sphere of uncontrolled communication, the author makes an attempt to present various social attitudes and to analyse subjective opinions on cultural and identity issues. The linguistic ways of expressing them are also an equally important issue. In this study, we assume that the sphere of the internet, although so far little explored, can be a very good basis for research on the way ethnic identities are shaped. The analysis of the genres of texts posted on blogs or social networking sites indicates that they are characterised by rhetorical coherence, enter into various relationships with each other, creating a blogosphere, and have a dialogical nature. They are usually written in a general language with regional accretions. A frequent phenomenon is using these features as the hallmark of a group, a factor integrating the internet community. Due to the fact that the authors of these websites are usually young people, a common phenomenon is the colloquial linguistic marking of statements, striving to exaggerate certain events, using stylistically marked lexis. We are dealing here with the colloquial style preserved in the written version.
Celem niniejszego artykułu jest próba zbadania jednego z typów komunikacji publicznej na Litwie, jakimi są blogi internetowe, a także określenia sposobu ich funkcjonowania, omówienie przyczyn ich powstania i analiza ich tematyki. Ponieważ jest to sfera komunikacji niekontrolowanej, jednocześnie została podjęta próba przedstawienia różnorodnych postaw społecznych, analiza subiektywnych zdań dotyczących tematów kulturowych i tożsamościowych. Zagadnieniem nie mniej ważnym są też językowe sposoby ich wyrażania. W opracowaniu przyjęto założenie, że mało dotychczas zbadana sfera Internetu może być bardzo dobrą podstawą do badań nad sposobem kształtowania się tożsamości etnicznych. Jak wynika z analizy gatunków tekstów, zamieszczanych na stronach blogów lub portali społecznościowych, charakteryzują się one spójnością retoryczną, wchodzą ze sobą w różne relacje, tworząc blogosferę, i są ustawione na dialogowość. Zazwyczaj pisane są językiem ogólnym, w którym występują naleciałości regionalne. Częstym zjawiskiem jest wykorzystywanie tych cech regionalnych jako znaku rozpoznawczego grupy, czynnika integrującego społeczność internetową. W wyniku tego, że autorami portali internetowych są zazwyczaj osoby młode, częstym zjawiskiem jest potoczne nacechowanie wypowiedzi, wyrażające się na różnych poziomach języka, a dążenie do przejaskrawienia niektórych wydarzeń szczególnie widoczne jest poprzez użycie leksyki nacechowanej stylistycznie. Mamy tu do czynienia ze stylem potocznym utrwalonym w wersji pisanej.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2022, 46
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zapożyczenia litewskie dotyczące charakteru i zachowań człowieka (na materiale gwar polskich na Litwie)
Autorzy:
Rutkowska, Krystyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676373.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Polish dialects in Lithuania
lexis
borrowings
Lithuanisms
Opis:
Lithuanian loanwords describing human character and behaviour (based on the material of Polish dialects in Lithuania) The aim of the present article is to describe the vocabulary of Lithuanian origin that correlates with an individual’s psychology. The major attention in the article is given to the function of this lexical group in the present-day Polish dialects, as well as to the changes, which took place in the semantic structure of the borrowings in comparison to the original expressions. In this connection, the area of the usage of corresponding lexemes in Lithuanian dialects has been established, their semantic structure analysed, and stylistic marking regarded. Most of the analyzed material has been chosen from my personal collection of Lithuanisms, and it contains vocabulary used in various dialect regions of Lithuania. The Lithuanisms discussed in the article correlate to such individual’s qualities as loquacity, proneness to complain, moan, wail, frivolity, slowness, negligence, slyness and foolishness. Заимствования из литовского языка обозначающие черты характера человека и типичные для него способы поведения (на материале польских говоров в Литве)В статье рассматривается группа лексики литовского происхождения связанная с психической сферой жизни человека. Основное внимание обращено на способ функционирования заимствованных лексических единиц в польских говорах и на те семантические сдвиги, которые произошли в смысловой структуре заимствований по сравнению со словами-источниками. В связи с этим определена сфера употребления соответсвующих лексем-прототипов в литовских говорах, пpoанализирован их семантический объем, учтена стилистическая окраска. Основой исследования является диалектная лексика, собранная автором на различных польскоязычных ареалах Литвы. Анализируемая в статье заимствования касаются таких характерных для человека черт, как: болтливость, сварливость, плаксивость, легкомыслие, медлительность, нерасторопность, хитрость и смекалистость.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2010, 34
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dziedzictwo Wielkiego Księstwa Litewskiego i Kresów północno-wschodnich w świetle ustaleń językoznawstwa erudycyjnego
Heritage of the Grand Duchy of Lithuania and the Polish Northeastern Borderlands in the light of erudite linguistics
Autorzy:
Węgorowska, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676413.pdf
Data publikacji:
2014-12-31
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
erudite linguistics
extralinguistic facts
Grand Duchy of Lithuania
Polish Northeastern Borderlands
językoznawstwo erudycyjne
fakty pozajęzykowe
Wielkie Księstwo Litewskie
Kresy północno-wschodnie
Opis:
The essay contains reflections on the ways of using erudite linguistics, a young discipline created by me, in the study of the Grand Duchy of Lithuania and the Polish Northeastern Borderlands. Correlation of linguistic and extralinguistic conclusions (culture, history, art, gemology) permits us to look in a new way at many facts of the Polish Northeastern Borderlands that linguists had not been interested in before, such as old Polish Northeastern Borderlands museum artifacts, jewelry of Grand Duchy of Lithuania, icon of Our Lady of the Gate of Dawn, cult of the dead in the Polish Northeastern Borderlands, architecture of the old Vilnius, manor house in Czombrów – the prototype of Soplicowo (the village in Pan Tadeusz epic poem), descriptions of Henryk Poddębski’s daguerreotype images, Vilnius identity of Henryk Szylkin or symbolic-figurative nicknames of Vilnius.
Szkic jest refleksją o sposobach wykorzystywania stworzonego przeze mnie, kilkunastoletniego zaledwie, językoznawstwa erudycyjnego w badaniach nad problematyką wielkoksiążęcą i północnokresową. Korelacja ustaleń językoznawczych z ustaleniami pozajęzykowymi (kultura, historia, sztuka, gemmologia…) pozwoliła na nowe odczytanie wielu kresowych faktów, które nie były dotąd przedmiotem zainteresowania językoznawców, jak np.: artefakty dawnych północnokresowych muzeów, wielkoksiążęce precjoza, Ikona Ostrobramska, północnokresowy kult zmarłych, architektura dawnego Wilna, prototyp Soplicowa – dwór w Czombrowie, opisy dagerotypów Henryka Poddębskiego, wileńska tożsamość Henryka Szylkina czy symboliczno-metaforyczne nazwy Wilna.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2014, 38; 244-262
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Antropologiczna orientacja słowa 'prawo' w twórczości Adama Mickiewicza
Autorzy:
Lizisowa, Maria Teresa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676720.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Adam Mickiewicz
Grand Duchy of Lithuania
legal culture
romantic understanding of law
anthropology of law
Opis:
The anthropological orientation of the word law in Adam Mickiewicz’s writingsThis article discusses the anthropological orientation of the word law in Adam Mickiewicz’s writings. The author claims that this word is essential for the interpretation of the poet’s historiosophical thought, in the context of legal culture of the Grand Duchy of Lithuania. The citizens of Lithuanian territories recognized the 16th century Statutes as a distinctive feature of the state’s cultural identity, because they were still effective in the judicature under the Russian Partition, and in social awareness they remained a semblance of the independence from the foreign rule. The Romantic understanding of law, state and morality resulted in perceiving these values as “the spirit of the world” of which the image of virtue was born. In the dimension of legal discourse, law as an idea takes a real shape in its definition, in poetic tropes, and in scholarly discussions, but most of all in the actions of literary characters. The metaphorical and symbolic meanings of law manifest themselves in the topos of the court of law, judging what is right and what is wrong; good and bad faith; in family, social and political relations. The analysis of the texts has shown that the poet, by depicting the way of perceiving and understanding the organisation of political life in analogy to family life, enclosed his own personal vision of law and order in the structures of language. Антропологическая ориентация слова право в творчестве Адама МицкевичаСтатья посвящена антропологической ориентации слова право в текстах Адама Мицкевича. Автор утверждает, что слово является ключом к интерпрета ции главной историософической мысли поэта в контексте юридической культуры Великого княжества Литовского. Культурообразующим знаком государства для жителей литовских земель были статуты XVI века, которые были обязательны еще на территории аннексированной Россией, а в общественном сознании oни были символом зависимости от чужой власти. Понимание права, государства и моральности в Романтизме отражают ценности, олицетворяющие «дух мира», который рождает представление о добродетели. В юридическом дискурсе право как идея добра принимает реальную форму в определении, в поэтических тропах и в ученых выводах, а прежде всего в действиях литературных героев. Метафорическое и символическое значение права выражается в теме суда, устанавливающего правых и виноватых, выносящего решение о добрых и злых намерениях в семейных, общественных и политических отношениях. Анализ текстов показывает, что поэт, проводя аналогию между политической и семейной жизнью, в структурах языка реализует собственное представление о законности.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2013, 37
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 34

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies