Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "białoruska" wg kryterium: Temat


Wyświetlanie 1-12 z 12
Tytuł:
Беларускі тэатр у міжваеннай Латвіі
Belarusian theater in interwar Latvia
Teatr białoruski na Łotwie w okresie międzywojennym
Autorzy:
Grzybowski, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29430745.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
Latvia
interwar period
Belarusian minority
culture
theatre
okres międzywojenny
mniejszość białoruska
kultura
teatr
Łotwa
Латвія
міжваенны час
беларуская мешнасць
культура
тэатр
Opis:
Interwar Latvia was one of the largest concentrations of the Belarusian population outside Belarus. The majority of Latvian Belarusians were indigenous people who lived in Latgale. Until 1934, the Belarusian minority enjoyed cultural autonomy, which manifested itself in the activities of socio-political, cultural and educational organizations. One of the manifestations of Belarusian activity was theatrical activity. Belarusian activists treated theater as a way to promote Belarusian culture and Belarusian national awareness. The core of the artists were teachers and students of Belarusian schools. Plays by Belarusian authors were played on the stages of theaters, less frequently foreign ones (including Latvian ones). In the first years of Latvian independence, some Belarusian cultural and educational organizations conducted theater activities. In addition, amateur theater groups were established in secondary schools in Daugavpils and Ludza. An important event in the development of the local Belarusian theater was the establishment in 1927 of the Belarusian Theater Society in Latvia, which had two branches – in Riga and Daugavpils. Despite the lack of professionals and experience, Belarusian theater groups enjoyed the interest of the audience.
Międzywojenna Łotwa stanowiła jedno z największych skupisk ludności białoruskiej poza granicami Białorusi. Większość łotewskich Białorusinów to była ludność autochtoniczna, która zamieszkiwała Łatgalię. Do 1934 r. mniejszość białoruska cieszyła się autonomią kulturową, która objawiała się w działalności organizacji społeczno-politycznych i kulturalno-oświatowych. Jednym z przejawów aktywności białoruskiej była działalność teatralna. Działacze białoruscy traktowali teatr jako sposób na krzewienie białoruskiej kultury i świadomości narodowej. Artyści rekrutowali się spośród nauczycieli i uczniów szkół białoruskich. Na deskach teatrów grano sztuki klasyków białoruskich, rzadziej zagranicznych (m.in. łotewskich). W pierwszych latach niepodległości Łotwy działalność teatralną prowadziły niektóre białoruskie organizacje kulturalno-oświatowe. Powstały również amatorskie zespoły teatralne w szkołach średnich w Dyneburgu i Lucynie. Ważnym wydarzeniem w rozwoju miejscowego teatru białoruskiego stało się utworzenie w 1927 r. Towarzystwa Teatru Białoruskiego na Łotwie, które posiadało dwie filie – w Rydze i Deneburgu. Pomimo braku fachowców i doświadczenia białoruskie zespoły teatralne cieszyły się sporym zainteresowaniem publiczności.
Міжваенная Латвія з'яўлялася месцам кампактнага пражывання беларускага насельніцтва па-за межамі Беларусі. Большасць латышскіх беларусаў была аўтахтонным насельніцтвам Латгаліі. Да 1934 г. беларуская меншасць карысталася культурнай аўтаноміяй, дзякуючы чаму ў краіне дзейнічалі беларускія грамадска-палітычныя і культурна-асветніцкія арганізацыі. Адной з праяў беларускай нацыянальнай актыўнасці была тэатральная дзейнасць. Беларускія дзеячы разглядалі тэатр як сродак пашырэння беларускай культуры і беларускай нацыянальнай свядомасці. Ядро артыстаў складалі настаўнікі і вучні беларускіх школ. На сцэнах граліся п'есы айчынных класікаў, радзей замежных (у тым ліку латышскіх). У першыя гады незалежнасці тэатральнай дзейнасцю займаліся ў асноўным культурна-асветныя арганізацыі. Апрача таго, самадзейныя тэатральныя гурткі былі створаны ў сярэдніх школах у Дзвінску і Люцыне. Важнай падзеяй у развіцці мясцовага беларускага тэатра стала стварэнне ў 1927 г. Беларускага тэатральнага таварыства ў Латвіі, якое мела два аддзелы – у Рызе і Дзвінску. Нягледзячы на недахоп прафесіяналаў і досведу, беларускія спектаклі карысталіся значнай цікавасцю з боку гледачоў.
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2023, 23; 7-30
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Między ideologią a wyobraźnią literacką: spór o jednostkę i jej miejsce w historii (na przykładzie noweli Łaska Księcia Hieronima Uładzimira Arłoua)
Between ideology and literary imagination: the disputes about the individual and his place in history (based on the novella PRINCE HIERONIMS GRACE by Uładzimir Arłou)
Паміж ідэалогіяй і літаратурнаю фантазіяй: спрэчка пра асобу і яе месца ў гісторыі (на прыкладзе аповесці МІЛАСЦЬ КНЯЗЯ ГЕРАНІМА Уладзіміра Арлова)
Autorzy:
Kliabanau, Dzmitry
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29430772.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
Belarusian literature
Uladzimir Arloŭ
ideology
historical memory
individual
imagology
literatura białoruska
Uładzimir Arłoŭ
ideologia
pamięć historyczna
jednostka
imagologia
беларуская літаратура
Уладзімір Арлоў
ідэалогія
гістарычная памяць
асоба
імагалогія
Opis:
Belarusian authorities have a very specific perception of historical memory and have made a number of attempts trying to verify national history and to question the value of some parts of the national heritage. Official propaganda looks at the history of Belarus through the prism of West Russianism and the idea of the trinity of the Russian nation. Uładzimir Arłoŭ in his literary works focuses on creating an image of history through the prism of human behavior, moral principles and choices which were made in specific circumstances – both by direct participants and eyewitnesses of history. In the novel Prince Hieronim's Grace (1987), the main theme is the clash between the individual and the authorities. It forces the individual to make a choice in the face of pressure and the desire to maintain one's own identity – belonging to "our own people" represented in the novel by Ivan Karpač and clearly contrasted in terms of their values with "outsiders", represented by prince Hieronim Radziwiłł.
Władze Białorusi demonstrują bardzo specyficzne podejście do kwestii pamięci historycznej oraz podejmują próby weryfikacji historii i wartościowania dziedzictwa narodowego. Oficjalna propaganda patrzy na historię Białorusi przez pryzmat zachodniorusizmu i idei trójjedności narodu rosyjskiego. Uładzimir Arłoŭ w swoich utworach koncentruje się na tworzeniu obrazu historii przez pryzmat ludzkich zachowań, zasad moralności oraz wyborów dokonywanych w określonych okolicznościach – zarówno przez bezpośrednich uczestników, jak i naoczynych świadków wydarzeń. W opowiadaniu Łaska księcia Hieronima (1987) centralną staje się kwestia zderzenia człowieka z władzą, konieczność dokonania wyboru w obliczu presji i zachowaniu własnej tożsamości – przynależności do „swoich” reprezentowanych przez Iwana Karpacza i wyraźnie przeciwstawionych pod kątem wyznawanych wartości „obcym” reprezentowanych przez księcia Hieronima Radziwiłła.
Беларускія ўлады дэманструюць спецыфічны падыход да праблематыкі гістарычнай памяці і актыўна спрабуюць змяніць вобраз нацыянальнай гісторыі і культурнай спадчыны. Афіцыйная прапаганда разглядае айчынную гісторыю праз прызму ідэалогіі заходнерусізму і ідэі трыадзінага рускага народа. Уладзімір Арлоў у сваіх літаратурных творах канцэнтруецца на стварэнні вобразу гістарычных падзей праз прызму паводзінаў людзей – непасрэдных удзельнікаў і сведкаў здарэнняў, іх маральна-этычных прынцыпаў, выбару, які яны робяць у тых ці іншых акалічнасцях. У аповесці Мілась княза Гераніма (1987) цэнтральнаю тэмаю з’яўляецца праблема сутыкнення чалавека з уладаю, неабходнасць выбару ў сітуацыі ціску з боку ўлады і захавання чалавечага аблічча – прыналежнасці да “сваіх”, якіх прадстаўляе ў аповесці Іван Карпач, і выразнае супрацьстаянне з пункту гледжання маральных каштоўнасцяў “чужым”, якіх сімвалізуе вобраз Гераніма Радзівіла.
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2023, 23; 177-192
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ідэя беларускага ўніянізму ў творчасці Казіміра Сваяка
The idea of Belarusian unionism in the works of Kazimir Svoyak
Idea białoruskiego unionizmu w twórczości Kazimierza Swojaka
Autorzy:
Каліціньскі, Мар'юш
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1932709.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
Belarusian national idea
church union
catholicism
orthodoxy
Kazimir Svoyak
białoruska idea narodowa
religijna unia
katolicyzm
prawosławie
Kazimierz Swajak
беларуская нацыянальная ідэя
рэлігійная унія
каталіцтва
праваслаўе
Казімір Сваяк
Opis:
The religious divide in Belarus between the Catholic and Orthodox churches was an important issue for many Belarusian national activists at the beginning of the 20th century. One of them was a Roman Catholic priest and writer Kazimir Svoyak (Konstantin Stepovich) who paid close attention to this topic in his writings. This article presents the concept of church union in Belarus by K. Svoyak as a part of Belarusian national idea. In his vision there is one Christian faith with one creed under the authority of the Pope of Rome but with different rituals and traditions: The Western (Roman) Christian Tradition and The Eastern (Greek) Christian Tradition. The author tries to prove that the historical mission of Belarusians is to bring Catholics and Orthodox back to unity, which will contribute to restoring national independence and bringing peaceful coexistence with the neighbouring countries. Similarities of the Belarusian unionism to the nineteenth-century ideas of messianism provide a foundation for further comparative research.
Podział religijny Białorusinów wyznania chrześcijańskiego na katolików i prawosławnych oraz wynikające z niego problemy były tematem rozważań wielu działaczy białoruskiego ruchu narodowego początku ХХ wieku. Jednym z nich był ksiądz rzymskokatolicki i pisarz Kazimir Swajak (Konstanty Stepowicz), dla którego ww. tematyka była ważnym zagadnieniem w twórczości literackiej. W artykule została przedstawiona koncepcja religijnej unii na Białorusi według K. Swajaka na podstawie przeanalizowanych tekstów publicystycznych i poetyckich. Jedna wiara chrześcijańska pod względem dogmatycznym, różniąca się pod względem liturgii i tradycji na zachodnią (rzymską) i wschodnią (grecką), będąca pod pieczą Stolicy Apostolskiej, była częścią konceptu białoruskiej idei narodowej, nad którą pracował K. Swajak. Autor stara się udowodnić, że misją dziejową Białorusinów jest doprowadzenie do zjednoczenia katolicyzmu i prawosławia, co przyczyni się do odzyskania niepodległości Białorusi oraz zgody z sąsiednimi państwami. Podobieństwa ww. koncepcji z ХІХ–wiecznymi ideami mesjanizmu otwierają pole do dalszych badań porównawczych.
Праблема канфесійнага падзелу беларускіх хрысціян на каталікоў і пра-васлаўных з'яўлялася прадметам разваг шматлікіх дзеячаў беларускага нацыянальнага руху пачатку ХХ ст. Адным з іх быў рымска-каталіцкі святар і літаратар Казімір Сваяк (Канстанцін Стаповіч), які ў сваёй творчасці звяртаў асаблівую ўвагу на гэтую тэму. У артыкуле прадстаўлена канцэпцыя рэлігійнай уніі на Беларусі, сфармаваная К. Сваяком, на аснове прааналізаваных публіцыстычных і паэтычных тэкстаў. Аўтар уключыў у свой канцэпт беларускай нацыянальнай ідэалогіі праект адной хрысціянскай веры паводле веравучэння пад уладай Папскага Трону, якая ахоплівае дзве розныя літургічныя традыцыі: заходнюю (рымскую) і ўсходнюю (грэцкую). К. Сваяк хоча давесці, што гістарычнай місіяй беларускай нацыі з'яўляецца аб'яднанне каталіцтва і праваслаўя, а гэта прывядзе да атрымання незалежнасці Беларуссю і да прымірэння з суседнімі дзяржавамі. Падабенства беларускага ўніянізму да ідэй месіянізму ХІХ ст. стварае прастору для далейшых параўнальных даследаванняў.
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2021, 21; 279-289
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Вобраз “іншага” ў беларускай літаратуры XVI–XVIII стагоддзяў
Image of the Other in Belarusian literature of the 16th–18th centuries
Wizerunek „innego” w literaturze białoruskiej XVI–XVIII wieku
Autorzy:
Brazgunou, Alaxandr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520985.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
author
Baroque
Belarusian literature
image of the “otherness”
Renaissance
subjectivity
autor
Barok
literatura białoruska
obraz innego
Renesans
subiektywność
аўтар
Барока
беларуская літаратура
вобраз іншага
Рэнесанс
суб’ектыўнасць
Opis:
In the article, the features of the presentation of the image of the Other in the Belarusian literature of the Renaissance and Baroque epoch are considered based on the example of the most significant written monuments (Pilgrimage by M.K. Radziwiłł, diaries of S. Maskiewicz, E. Pielgrzymowski, T. Billewicz, J. Charkiewicz). It has been established that the medieval understanding of otherness, determined by Christian dogma, in the literature of the 16th – 18th centuries is gradually being replaced by subjective perception, which means that the opinion of a particular person, and not of a collective, becomes important. This testifies to the growth of the author’s principle and the destruction of the poetics of the literature of reflective traditionalism.
W artykule, na przykładzie najważniejszych zabytków pisanych (Peregrynacja М.К. Radziwiłła, diariuszy S. Maskiewicza, E. Pielgrzymowskiego, T. Billewicza, J. Charkiewicza), przeanalizowano cechy prezentacji wizerunku „innego” w literaturze białoruskiej doby Renesansu i Baroku. Ustalono, że średniowieczne rozumienie odmienności, zdeterminowane przez dogmat cheścijański, w literaturze XVI–XVIII wieku jest stopniowo zastępowane subiektywnym postrzeganiem, co oznacza, że decydujące znaczenie ma opinia konkretnej osoby, a nie zbiorowości. Wskazuje to na rosnącą rolę zasady autorskiej i zburzenie poetyki literatury tradycjonalizmu refleksyjnego.
У артыкуле на прыкладзе найбольш значных помнікаў пісьменства (Пэрэгрынацыя М.К. Радзівіла, дыярыушы С. Маскевіча, Г. Пельгрымоўскага, Т. Білевіча, Ю. Харкевіча) разгледжаны асаблівасці прэзентацыі вобраза “іншага” ў беларускай літаратуры Адраджэння і Барока. Вызначана, што сярэднявечнае, дэтэрмінаванае хрысціянскай дагматыкай разуменне іншасці ў літаратуры XVI–XVIII стст. паступова змяняецца суб’ектыўным успрыняццем, г. зн., вырашальнае значэнне набывае меркаванне канкрэтнага чалавека, а не калектыву. Гэта сведчыць пра ўзрастанне аўтарскага пачатку і разбурэнне паэтыкі літаратуры рэфлексійнага традыцыяналізму.
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2022, 22; 185-199
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Беларуская пародыя другой паловы ХХ стагоддзя: феномен сюжэта з варыяцыямі
Belarusian parody of the second half of the 20th century: the phenomenon of the plot with variations
Białoruska parodia drugiej połowy XX wieku: fenomen fabuły z wariacjami
Autorzy:
Бароўка, Ванда
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520980.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
parody
stylization
plot with variations
style
humor
Belarusian poetry
rhythm
poezja białoruska
parodia
stylizacja
fabuła z wariacjami
styl
rytm
беларуская паэзія
пародыя
стылізацыя
сюжэт з варыя¬цыямі
стыль
гумар
рытм
Opis:
A plot with variations is a special type of parody, where the author is required to create stylistically convincing versions of the texts of several authors through the prism of one precedent text. R. Baradulin and P. Sushko offered original artistic versions of a humorous reassessment of the works of famous Belarusian poets of the 20th century through the plot of the poem "The hare brews beer" by U. Karatkevich and the folk song "Yas mowed clover." The parodies of R. Baradulin and P. Sushko embody two types of parody: in R. Baradulin, the emphasis is generally on parodying the style of a certain author, in P. Sushko – on parodying the author's style by parodying the style of a specific work. In the Belarusian parody of the second half of the 20th century, the plot with variations was a means of humorous reinterpretation of someone else's artistic experience on the basis of certain aesthetic and axiological attitudes and the affirmation of the stylistic versatility of poetry.
Fabuła z wariacjami to szczególny rodzaj parodii, gdzie od autora wymaga się stworzenia przekonujących stylistycznie wersji tekstów kilku autorów przez pryzmat jednego tekstu precedensowego. R. Baradulin i P. Suszko zaproponowali oryginalne artystyczne wersje humorystycznej rewizji twórczości znanych białoruskich poetów XX wieku poprzez fabułę wiersza U. Karatkiewicza Zając warzy piwo i pieśni ludowej Kosił Jaś koniuszynę. Parodie R. Baradulinа i P. Suszko ucieleśniają dwa rodzaje parodii: u R. Baradulinа nacisk kładziony jest na ogół na parodiowanie stylu pewnego autora, u P. Suszko – na parodiowanie stylu autora poprzez parodiowanie stylu konkretnego utworu. W białoruskiej parodii z drugiej połowy XX wieku fabuła z wariacjami była środkiem humorystycznej reinterpretacji cudzego doświadczenia artystycznego w oparciu o pewne postawy estetyczne i aksjologiczne oraz afirmację wszechstronności stylistycznej poezji.
Сюжэт з варыяцыямі – адмысловы від пародыі, дзе ад аўтара патрабуецца стварыць стылёва пераканаўчыя варыянты тэкстаў некалькіх аўтараў праз прызму аднаго прэцэдэнтнага тэксту. Р. Барадулін і П. Сушко прапанавалі арыгінальныя мастацкія варыянты гумарыстычнай пераацэнкі твораў вядомых беларускіх паэтаў ХХ стагоддзя праз сюжэт верша Заяц варыць піва У. Караткевіча і народнай песні Касіў Ясь канюшыну. Пародыі Р. Барадуліна і П. Сушко ўвасабляюць два тыпы парадзіравання: у Р. Барадуліна акцэнт ставіцца ўвогуле на парадзіраванні стылю пэўнага аўтара, у П. Сушко – на парадзіраванні стылю аўтара праз парадзіраванне стылю канкрэтнага твора. У беларускай пародыі другой паловы ХХ стагоддзя сюжэт з варыяцыямі быў сродкам гумарыстычнага пераасэнсавання чужога мастацкага вопыту на аснове пэўных эстэтычна-аксіялагічных установак і артыкуляцыі стылёвай шматграннасці паэзіі.
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2022, 22; 37-52
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Мастацкая канцэптасфера як анталагічная перадумова і экзістэнцыйны праект нацыянальнага прыгожага пісьменства
The Artistic conceptosphere as an ontological precondicion and an existential project of national literature
Koncepcja artystyczna jako warunek ontologiczny i projekt egzystencjalny literatury narodowej
Autorzy:
Shauliakova-Barzenka, Iryna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29521007.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
concept
conceptosphere
national literature
Belarussian literature
metasystem
axiological valence of the concept
koncept
konceptosfera
literatura narodowa
literatura białoruska
wartościowość aksjologiczna
канцэпт
канцэптасфера
нацыянальнае мастацтва слова
беларуская літаратура
метасістэма
аксіялагічная валентнасць канцэпта
Opis:
Literature as an aesthetic “bundle” of culture, a way of pronouncing the worldview in a verbal image fixes its own ontology in the form of a conceptual sphere. One of the fundamental parameters of the literary concept is defined axiological valence as a historically and culturally conditioned ability to be a multidimensional exponent of worldview ideas, components of this worldview, values, etc.; we propose a typology of literary concepts as a hierarchy of universal, national, general literary, and individual units. The basic parameters of the conceptual sphere of national literature are defined historicity, ontology, polyphony, end ethno-cultural marking. The conceptosphere of nationsl literatures consoledates the results of general literary evolution and new artistic phenomena, as well as appearing as a space for the preservation and generation of concepts.
Literatura jako estetyczny „zakrzep” kultury, sposób wymawiania światopoglądu w obrazie werbalnym utrwala własną ontologię w formie sfery pojęciowej. Jednym z podstawowych parametrów pojęcia „koncept literacki” jest wartościowość aksjologiczna jako historycznie i kulturowo uwarunkowana zdolność do bycia wielowymiarowym wykładnikiem idei światopoglądowych, składników światopoglądu, wartości itp.; Autorka proponuje typologię pojęć literackich jako hierarchię powszechnych, narodowych, ogólnych, jednostkowych jednostek literackich. Podstawowymi parametrami sfery pojęciowej literatury narodowej są zdefiniowane historyczność, ontologia, polifonia, znakowanie etno-kulturowe. Konceptosfera literatury narodowej konsoliduje wyniki ogólnej ewolucji literackiej i nowych zjawisk artystycznych, jawi się jako przestrzeń do utrwalania i generowania pojęć.
Мастацкая славеснасць як эстэтычны “згустак” культуры, спосаб прамаўлення светапогляду і светаадчування ў славесным вобразе замацоўвае ўласную анталогію ў выглядзе канцэптасферы. Адным з асноватворных параметраў літаратурна-мастацкага канцэпта вызначана аксіялагічная валентнасць як гістарычна і культурна абумоўленая здольнасць быць шматмерным выразнікам светапоглядных ідэй, кампанентаў светаадчування, каштоўнасцяў і г. д.; прапанавана тыпалогія літаратурных канцэптаў як іерархіі ўніверсальных, агульнанацыянальных, агульналітаратурных, індывідуальна-аўтарскіх адзінак. Базавымі параметрамі канцэптасферы мастацкай літаратуры вызначаны гістарычнасць, анталагічнасць, паліфанічнасць, нацыянальная (этнакультурная) маркіраванасць. Мастацкая канцэптасфера кансалідуе вынікі агульналітаратурнай эвалюцыі і новыя мастацкія феномены, паўстае прасторай захавання і генерыравання канцэптаў.
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2022, 22; 269-283
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Апавяданне аб іконніку і залатару ў станаўленні паэтыкі беларускага літаратурнага сюжэта
Story about the Iconographer and the Goldsmith in the formation of the poetics of the Belarusian literary plot
<i>Opowieść o ikonografie i złotniku</> w kształtowaniu się poetyki białoruskiej fabuły literackiej
Autorzy:
Chukichova, Nadzeya
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520994.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
plot
archetype
fairy tale
narrative
Belarusian literature
Maksim Bahdanovich
historical poetics
fabuła
archetyp
baśń
narracja
literatura białoruska
Maksym Bogdanowicz
poetyka historyczna
сюжэт
архетып
казка
аповед
беларуская літаратура
Максім Багдановіч
гістарычная паэтыка
Opis:
In the article, an attempt has been made to reconstruct the archaic plot structure of Story about the Iconographer and the Goldsmith – one of the most highly artistic of Maksim Bogdanovich’s stories, in which the archetypal tripartite scheme of the cyclical plot has been significantly changed and reinterpreted. The canonical for its “loss” is embodied in the macroplot as an artistic model of an individual and historical situation, the archetypal “search” is represented as dotted lines of possible plot solutions, and for the first time instead of “gain” an open finale appears. The obvious modification of plot universals, which occurs in the process of this kind of secondary playing of artistic codes of expression, hypothetically can mean one chronological point that is fundamentally important for understanding the evolution of Belarusian national artistic thinking - the beginning of the formation of one more historical plot type in Belarusian literature.
W artykule podjęto próbę zrekonstruowania strukturalnych podstaw fabuły Opowiadania o ikonografie i złotniku – jednej z najbardziej artystycznych opowieści Maksima Bogdanowicza, w której archetypiczny trójdzielny schemat wątku cyklicznego, choć zachowany, został znacząco zmieniony i na nowo zinterpretowany. Kanoniczna jego „strata” przejawia się w makrofabule jako model artystyczny sytuacji indywidualnej i konkretno-historycznej, archetypowe „poszukiwanie” przedstawia punktowe linie możliwych rozwiązań fabularnych, a otwarty finał pojawia się po raz pierwszy w miejscu „zysku”. Oczywista modyfikacja uniwersaliów fabularnych, która następuje w toku tego rodzaju wtórnego rozgrywania artystycznych kodów wypowiedzi, może hipotetycznie oznaczać jeden punkt chronologiczny fundamentalnie ważny dla zrozumienia ewolucji białoruskiego narodowego myślenia artystycznego – początek formowania się kolejnego historycznego typu fabuły w literaturze białoruskiej.
У артыкуле здзейснена спроба рэканструявання структурнай праасновы сюжэта Апавядання аб іконніку і залатару – аднаго з самых высокамастацкіх апавяданняў Максіма Багдановіча, у якім хоць і захавана, але істотна перайначана і пераасэнсавана архетыпная трохчленная схема цыклічнага сюжэта. Кананічная для яе “страта” ўвасабляецца ў макрасюжэце як мастацкая мадэль індывідуальнай і канкрэтна-гістарычнай сітуацыі, архетыпны “пошук” уяўляе пункцірныя лініі магчымых сюжэтных рашэнняў, а на месцы “набытка” ўпершыню паўстае адкрыты фінал. Відавочная мадыфікацыя сюжэтных універсалій, якая адбываецца ў ходзе такога кшталту другаснага разыграння мастацкіх кодаў выказвання, гіпатэтычна можа азначаць адзін прынцыпова важны для разумення эвалюцыі беларускага нацыянальнага мастацкага мыслення храналагічны пункт – пачатак фармавання ў беларускай літаратуры яшчэ аднаго гістарычнага тыпу сюжэта.
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2022, 22; 219-227
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Północna grupa gwar białoruskich jako przykład związków z sąsiednimi grupami etnicznymi i językami
The Northern group of Belarusian subdialects as an example of relations with neighboring ethnic groups and languages
Паўночная група беларускіх гаворак як прыклад сувязей з суседнімі этнасамі і мовамі
Autorzy:
Jankowiak, Mirosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1932779.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
Belarusian dialectology
Belarusian subdialects
the North subdialectal group
contact between languages
Kryvičy
dialektologia białoruska
gwary białoruskie
grupa północna gwar białoruskich
kontakty międzyjęzykowe
Krywicze
беларуская дыялекталогія
беларускія гаворкі
паўночная група беларускіх гаворак
міжмоўныя сувязі
крывічы
Opis:
The article discusses the Northern subdialect group of the Northeastern Belarusian dialect, which is one of the least studied in terms of its structure and genesis. It is characterized primarily by a number of lexical and lexical-semantic features, typical not only for this area of Belarus, but linking it with Russian dialects and dialects of the Baltic languages. These features were formed in various historical periods: the oldest (from before the writing system appeared) include, among others, the so-called cokan'e and the preservation of the suffix -dl- forming the names of farm tools; the syncretism of noun endings probably dates back to to the general Russian period, while the pronouns íchny, jéjny and the verb forms jadzióm and dadzióm are newer innovations from the period of the formation of Belarusian dialects.
W artykule omówiona została północna grupa gwar północno-wschod¬niego dialektu języka białoruskiego, która należy do najsłabiej zbadanych tak pod względem struktury, jak i samej genezy. Charakteryzuje się przede wszystkim szere¬giem cech leksykalnych i leksykalno-semantycznych, typowych nie tylko dla tego obszaru Białorusi, ale łączących ją z gwarami rosyjskimi a także dialektami języków bałtyckich. Cechy te formowały się w różnych okresach historycznych – do najstarszych (z czasów sprzed piśmiennictwa) należą m. in. tzw. cokan’e oraz zachowanie sufiksu -dl- tworzącego nazwy przyrządów gospodarczych, synkretyzm końcówek rzeczowników odnosi się zapewne do okresu ogólnoruskiego, a z kolei zaimki íchny, jéjny a także formy czasowników jadzióm i dadzióm są no-wotworami językowymi z okresu formowania się dialektów białoruskich.
У артыкуле аналізуюцца гаворкі паўночнай групы паўночна-ўсходняга дыялекту беларускай мовы, якія з’яўляюцца найменш даследаванымі як з пункту гледжання структуры, так і паходжання. Яны характарызуюцца, прынамсі, шэрагам лексічных і лексічна-семантычных рыс, тыповых не толькі для гэтага абшару Беларусі, але і для суседніх рускіх гаворак, а такса-ма для дыялектаў балцкіх моў. Гэтыя рысы фармаваліся ў розныя гістарычныя перыяды – да найстарэйшых (з дапісьмовага перыяду) можам залічыць г. зв. цоканне і захаванне суфікса -дл , пры дапамозе якога ствараюцца назвы гаспадарчых прылад, сынкрэтызм канчаткаў назоўнікаў адносіцца праўдападобна да агульнарускага перыяда, а займеннікі іхны, ейны з’яў-ляюцца пазнейшымі інавацыямі з часоў фармавання беларускіх дыялектаў.
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2021, 21; 207-217
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Барбара Квапіш: лодзінская экзафаністка з падляскім сэрцам
Barbara Kwapisz: a Łódź exophonist with a Podlasie heart
Barbara Kwapisz: łódzka egzofonistka o podlaskim sercu
Autorzy:
Espinosa Ruiz, Angela
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1932694.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
Barbara Kwapisz
exophony
Belarusian language
Belarusian literature in Poland
minority literature
national minority literature
egzofonia
język białoruski
literatura białoruska w Polsce
literatura mniejszości narodowych
Барбара Квапіш
экзафанія
беларуская мова
беларуская літаратура ў Польшчы
літаратура нацыянальных меншасцей
Opis:
This article explores the known published lyrical works of Barbara Kwapisz (1949), a Polish-born poet who learnt Belarusian upon moving to Białowieża to work as a teacher and coming into contact with the local Belarusian ethnic minority, their customs and culture. In order to analyse Kwapisz's poetry, we consulted the archive of the weekly magazine "Niva", as well as the 1980 edition of the "Belaveža" literary almanac. We managed to find a total of 11 poems dating from 1976 to 1980 which we analysed from the linguistic and literary point of view. After our study of Barbara Kwapisz's works, we came to the conclusion that her poetry deserves both recognition and scientific attention, since she is both a key representative of the phenomenon of exophony in the Belarusian language and a notable poet.
У артыкуле даследуюцца вядомыя апублікаваныя лірычныя творы Бар¬бары Квапіш (1949г. н.), паэткі польскага паходжання, якая вывучыла бела-рускую мову пасля таго, як пераехала ў Белавежу працаваць настаўніцай і ўступіла ў кантакт з мясцовай беларускай этнічнай меншасцю, яе звычаямі і культурай. Для таго, каб прааналізаваць паэзію Б. Квапіш, мы звярнуліся да штотыднёвіка "Ніва", а таксама да літаратурнага альманаха "Белавежа" за 1980 год. Нам удалося выявіць у агульнай колькасці 11 вершаў за 1976–1980 гг., якія мы прааналізавалі з моўнага і літаратурнага пункту гледжання. Пасля вывучэння твораў Б. Квапіш мы прыйшлі да высновы, што яе паэзія заслугоўвае як прызнання, так і навуковай увагі, бо яна адначасова ёсць ключавою прадстаўнічкай з'явы экзафаніі на беларускай мове і выдатнай паэткай.
W niniejszym artykule analizujemy znane publikowane utwory liryczne Barbary Kwapisz (1949), urodzonej w Polsce poetki, która po przeprowadzce do Białowieży dla pracy nauczycielskiej zetknęła się z lokalną białoruską mniej-szością etniczną, jej obyczajami i kulturą, oraz nauczyła się języka białoruskiego. W celu analizy poezji B. Kwapisza skorzystaliśmy z archiwum tygodnika „Niva” oraz wydania almanachu literackiego „Belaveža” 1980 roku. Udało nam się znaleźć łącznie 11 wierszy z lat 1976–1980, które przeanalizowaliśmy pod względem językowym i literackim. Po przestudiowaniu twórczości B. Kwapisz doszliśmy do wniosku, że jej poezja zasługuje zarówno na uznanie, jak i na uwagę naukową, ponieważ jest ona zarówno kluczowym przedstawicielem zjawiska egzofonii w języku białoruskim, jak i wybitną poetką.
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2021, 21; 81-95
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Czarna skrzynka” białoruskiej kultury – o zbiorach muzealnych w Białoruskiej Bibliotece im. Franciszka Skaryny w Londynie
The "black box" of Belarusian culture – about the museum collections in the Francis Skaryna Belarusian Library in London
“Чорная скрыня” беларускай культуры: пра музейныя зборы ў Беларускай бібліятэцы імя Францішка Скарыны ў Лондане
Autorzy:
Waszczyńska, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29430806.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
museum
exhibition
Belarusian culture
Francis Skaryna Belarusian Library and Museum in London
muzeum
wystawa
kultura białoruska
Muzeum i Biblioteka im. Franciszka Skaryny w Londynie
музей
выстава
беларуская культура
Беларускай бібліятэцы і музеі Францішка Скарыны ў Лондане
Opis:
The article is dedicated to the museum collections located in the Francis Skaryna Belarusian Library and Museum. The history of the museum was reconstructed and presented, and its collections were characterized. The topic is also the exhibition activity. The last part is a reflection on the meaning of the collected artifacts for Belarusians and their identity.
Artykuł jest poświęcony zbiorom muzealnym, które znajdują się w Bibliotece i Muzeum im. Franciszka Skaryny w Londynie. Została zrekonstruowana i przedstawiona historia muzeum oraz opisane jego zbiory. Podjętym wątkiem jest również prowadzona działalność wystawiennicza. Ostatnią część stanowi refleksja nad znaczeniem zgromadzonych artefaktów dla Białorusinów i ich tożsamości.
Артыкул прысвечаны музейным зборам, якія знаходзяцца ў Беларускай бібліятэцы і музеі Францішка Скарыны ў Лондане (Francis Skaryna Belarusian Library and Museum). Рэканструявана і пададзеная гісторыя музея, ахарактарызаваны яго фонды. Звернутая ўвага таксама і на выставачную дзейнасць. Апошняя частка – разважанні пра значэнне сабраных артэфактаў для беларусаў і іх ідэнтычнасці.
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2023, 23; 277-292
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Фyнкцыйныя пары “барацьба – перамога”, “задача – рашэнне” ў кнізе Яна Баршчэўскага Шляхціц Завальня, або Беларyсь y фантастычных апавяданнях
Functional pairs “struggle – victory”, “task – decision” in the book Zavalnya, Esqire, or Belarus in Fantastic Stories by Yan Barshcheuski
Pary funkcjonalne “walka – zwycięstwo”, “zadanie – decyzja” w książce Szlachcic Zawalnia, czyli Białoruś w fantastycznych opowiadaniach Jana Barszczewskiego
Autorzy:
Krofta, Hanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520999.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
Belarusian literature of the 19th century
romanticism
plot
morphology of a magical tale
heroic functions
literatura białoruska XIX wieku
romantyzm
fabuła
morfologia baśni magicznej
funkcje heroiczne
беларуская літаратура ХІХ стагоддзя
рамантызм
сюжэт
марфалогія чарадзейнай казкі
геройныя функцыі
Opis:
The article is devoted to the study of the role of functional pairs “struggle – victory” and “problem – solution” in the structure of 14 short stories by Yan Barshcheuski from the book Zavalnya, Esqire, or Belarus in Fantastic Stories. The conclusions are made that in the author's work the canonical structure of a fairy tale in which the presence of one of these pairs is mandatory, is significantly modified: at the level of individual stories, the functional correlation is violated, cases of dual morphological meaning of functions are observed, the author uses a minus technique in which functions are not implemented but their probability is denoted. At the level of the entire work as a whole, the plot balance, however, is achieved, and in the last story Marvelous Staff a romantic myth is built, in which a succession of fairy-tale elements is reproduced with new metaphorical meanings.
Artykuł poświęcony jest badaniu roli par funkcjonalnych “walka – zwycięstwo” i “zadanie – decyzja” w strukturze 14 opowiadań Jana Barszczewskiego z książki Szlachcic Zawalnia, czyli Białoruś w fantastycznych opowiadaniach. Stwierdza się, że w pracy autora struktura kanoniczna baśni magicznej, w której obecność jednej z tych par jest obowiązkowa, ulega znacznej modyfikacji: korelacja funkcjonalna zostaje zerwana na poziomie poszczególnych opowiadań, zdarzają się przypadki podwójnego znaczenia funkcji, autor stosuje technikę minus-odbiór, w której funkcje nie są realizowane, ale wskazane jest ich prawdopodobieństwo. Na poziomie całego dzieła równowaga fabuły została osiągnięta, a w ostatnim opowiadaniu Dziwna kij budowany jest romantyczny mit, w którym elementy baśniowe są sukcesywnie reprodukowane, nasycone nowym, metaforycznym znaczeniem.
Артыкул прысвечаны даследаванню ролі функцыйных пар “барацьба – перамога” і “задача – рашэнне” ў структуры 14 апавяданняў Яна Баршчэўскага з кнігі Шляхціц Завальня, або Беларусь у фантастычных апавяданнях. Робяцца высновы аб тым, што ў аўтарскім творы кананічная структура чарадзейнай казкі, у якой наяўнасць адной з гэтых пар з’яўляецца абавязковай, істотна мадыфікуецца: на ўзроўні асобных апавяданняў парушаецца функцыйная суадноснасць, назіраюцца выпадкі дваістага марфалагічнага значэння функцый, аўтар выкарыстоўвае мінус-прыём, пры якім функцыі не рэалізуюцца, але абазначаецца іх верагоднасць. На ўзроўні ж усяго твора ў цэлым cюжэтны баланс дасягаецца, і ў апошнім апавяданні Дзіўны кій выбудоўваецца рамантычны міф, у якім узнаўляецца паслядоўнасць казкавых элементаў з новым, метафарычным значэннем.
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2022, 22; 241-250
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Праблема рэпрэзентацыі жанчыны ў мужчынскай прозе ў асэнсаванні беларускіх даследчыкаў 1960–1980-х гг.
Problem reprezentacji kobiety w prozie męskiej w ocenie białoruskich badaczy w latach 1960–1980
The problem of women representation in men’s prose reflected by Belarusian literary critics between 1960s and 1980s
Autorzy:
Чарнавокая, Аляксандра
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/960094.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
гісторыя беларускага літаратуразнаўства
беларуская проза першай паловы хх ст.
жаночы вобраз
прататып
псіхалагізм
гендарныя стэрэатыпы
historia literaturoznawstwa białoruskiego
proza białoruska pierwszej połowy xx wieku
obraz kobiety
prototyp
psychologizm
stereotypy genderowe
history of belarusian literary criticism
belarusian prose of the first half of the xxth century
female image
prototype
psychologism
gender stereotypes
Opis:
У артыкуле разглядаюцца працы А. Матрунёнка, А. Адамовіча, А. Яскевіча і іншых даследчыкаў, дзе закранаецца праблема рэпрэзентацыі жанчыны ў мужчынскай прозе. Для беларускага літаратуразнаўства 1960–1980-х гг. гэта праблема не мела цэнтральнага значэння, аднак уздымалася пры аналізе твораў Я. Коласа, М. Зарэцкага, К. Чорнага, І. Шамякіна. Над¬звычай важным для тагачасных даследчыкаў было пытанне асабістага досведу творцаў, рэалістычнасці і псіхалагічнай дакладнасці персанажаў. Рознасць гендарнага досведу разглядалася як перашкода для глыбокай псіха¬лагічнай распрацоўкі жаночых вобразаў у мастацкай прозе. У артыкуле акрэс-ліваюцца розныя падыходы пісьменнікаў-мужчын да стварэння жаночых персанажаў.
W artykule przedstawiono analizę prac A. Matrunionka, A. Adamowicza, A. Jaskiewicza i innych badaczy, które dotyczą kwestii reprezentacji kobiet w prozie mężczyzn. W białoruskim literaturoznawstwie z lat 1960–1980 zagad-nienie to nie miało centralnego znaczenia, ale było omawiane w analizie utworów J. Kołasa, M. Zareckiego, K. Czornego i I. Szamiakina. Szczególnie ważny dla ówczesnych badaczy był aspekt własnego doświadczenia twórców, realizmu i wiernego odwzorowania psychologicznego bohaterów. Różnorodność genderowego doświadczenia była postrzegana jako przeszkoda dla stworzenia pogłębionej psychologicznie postaci kobiety w utworach literatury pięknej. Artykuł przedstawia różne podejścia pisarzy-mężczyzn do tworzenia postaci kobiecych.
The works of A. Matrunenak, A. Adamovich, A. Yaskevich and other resear¬chers who addressed the problem of representation of women in men's prose are examined in the article. For Belarusian literary criticism of the 1960s – 1980s period, this problem was not of central importance but was raised in the analysis of the works written by J. Kolas, M. Zaretsky, K. Chorny and I. Shemyakin. The authors' personal experience, as well as the realism and psychological accuracy of the characters were immensely important for the researchers. The difference in gender experience was one of the reasons for creative failures in the development of female images. The article outlines different approaches to the creation of female characters.
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2020, 20; 95-109
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-12 z 12

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies