Temat: Belarusian - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Корпусная лінгвістыка як перспектыўны напрамак развіцця беларуска-польскіх моўных сувязей
Lingwistyka korpusowa jako perspektywiczny kierunek rozwoju białorusko-polskich związków językowych
Corpus linguistics as a perspective direction for the development of Belarusian-Polish linguistic relations
Autorzy:: Калета, Радаслаў
Капылоў, Ігар
Кошчанка, Уладзімір
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/966700.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: корпус польскай мовы
польска-беларускі паралельны корпус
беларускі n-korpus
corpus albaruthenicum
руска-беларускі паралельны корпус
лексіка-граматычная база беларускай мовы
polski korpus językowy
polsko-białoruski korpus równoległy
białoruski n-korpus
korpus albaruthenicum
rosyjsko-białoruski korpus równoległy
leksykalno-gramatyczna baza danych języka białoruskiego
polish language corpus
polish-belarusian parallel corpus
belarusian n-korpus
russian-belarusian parallel corpus
lexical-grammatical database of the belarusian language
Opis:: Артыкул змяшчае інфармацыю аб развіцці корпуснай лінгвістыкі ў Беларусі і Польшчы. Падкрэсліваецца важнасць стварэння паралельных беларуска-польскага і польска-беларускага корпусаў, пададзены магчымы алгарытм укладання такіх корпусаў
The article provides information on the development of corpus linguistics in Belarus and Poland. The importance of creating parallel Belarusian-Polish and Polish-Belarusian parallel corpora is noted, the possible algorithm for building the corpora is given
Artykuł zawiera informacje na temat rozwoju językoznawstwa korpusowego na Białorusi i w Polsce. Zaakcentowano znaczenie tworzenia korpusów równoległych białorusko-polskich i polsko-białoruskich i podano możliwy algorytm do budowy takich korpusów
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2020, 20; 185-198
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Północna grupa gwar białoruskich jako przykład związków z sąsiednimi grupami etnicznymi i językami
The Northern group of Belarusian subdialects as an example of relations with neighboring ethnic groups and languages
Паўночная група беларускіх гаворак як прыклад сувязей з суседнімі этнасамі і мовамі
Autorzy:: Jankowiak, Mirosław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1932779.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: Belarusian dialectology
Belarusian subdialects
the North subdialectal group
contact between languages
Kryvičy
dialektologia białoruska
gwary białoruskie
grupa północna gwar białoruskich
kontakty międzyjęzykowe
Krywicze
беларуская дыялекталогія
беларускія гаворкі
паўночная група беларускіх гаворак
міжмоўныя сувязі
крывічы
Opis:: The article discusses the Northern subdialect group of the Northeastern Belarusian dialect, which is one of the least studied in terms of its structure and genesis. It is characterized primarily by a number of lexical and lexical-semantic features, typical not only for this area of Belarus, but linking it with Russian dialects and dialects of the Baltic languages. These features were formed in various historical periods: the oldest (from before the writing system appeared) include, among others, the so-called cokan'e and the preservation of the suffix -dl- forming the names of farm tools; the syncretism of noun endings probably dates back to to the general Russian period, while the pronouns íchny, jéjny and the verb forms jadzióm and dadzióm are newer innovations from the period of the formation of Belarusian dialects.
W artykule omówiona została północna grupa gwar północno-wschod¬niego dialektu języka białoruskiego, która należy do najsłabiej zbadanych tak pod względem struktury, jak i samej genezy. Charakteryzuje się przede wszystkim szere¬giem cech leksykalnych i leksykalno-semantycznych, typowych nie tylko dla tego obszaru Białorusi, ale łączących ją z gwarami rosyjskimi a także dialektami języków bałtyckich. Cechy te formowały się w różnych okresach historycznych – do najstarszych (z czasów sprzed piśmiennictwa) należą m. in. tzw. cokan’e oraz zachowanie sufiksu -dl- tworzącego nazwy przyrządów gospodarczych, synkretyzm końcówek rzeczowników odnosi się zapewne do okresu ogólnoruskiego, a z kolei zaimki íchny, jéjny a także formy czasowników jadzióm i dadzióm są no-wotworami językowymi z okresu formowania się dialektów białoruskich.
У артыкуле аналізуюцца гаворкі паўночнай групы паўночна-ўсходняга дыялекту беларускай мовы, якія з’яўляюцца найменш даследаванымі як з пункту гледжання структуры, так і паходжання. Яны характарызуюцца, прынамсі, шэрагам лексічных і лексічна-семантычных рыс, тыповых не толькі для гэтага абшару Беларусі, але і для суседніх рускіх гаворак, а такса-ма для дыялектаў балцкіх моў. Гэтыя рысы фармаваліся ў розныя гістарычныя перыяды – да найстарэйшых (з дапісьмовага перыяду) можам залічыць г. зв. цоканне і захаванне суфікса -дл , пры дапамозе якога ствараюцца назвы гаспадарчых прылад, сынкрэтызм канчаткаў назоўнікаў адносіцца праўдападобна да агульнарускага перыяда, а займеннікі іхны, ейны з’яў-ляюцца пазнейшымі інавацыямі з часоў фармавання беларускіх дыялектаў.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2021, 21; 207-217
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Барбара Квапіш: лодзінская экзафаністка з падляскім сэрцам
Barbara Kwapisz: a Łódź exophonist with a Podlasie heart
Barbara Kwapisz: łódzka egzofonistka o podlaskim sercu
Autorzy:: Espinosa Ruiz, Angela
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1932694.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: Barbara Kwapisz
exophony
Belarusian language
Belarusian literature in Poland
minority literature
national minority literature
egzofonia
język białoruski
literatura białoruska w Polsce
literatura mniejszości narodowych
Барбара Квапіш
экзафанія
беларуская мова
беларуская літаратура ў Польшчы
літаратура нацыянальных меншасцей
Opis:: This article explores the known published lyrical works of Barbara Kwapisz (1949), a Polish-born poet who learnt Belarusian upon moving to Białowieża to work as a teacher and coming into contact with the local Belarusian ethnic minority, their customs and culture. In order to analyse Kwapisz's poetry, we consulted the archive of the weekly magazine "Niva", as well as the 1980 edition of the "Belaveža" literary almanac. We managed to find a total of 11 poems dating from 1976 to 1980 which we analysed from the linguistic and literary point of view. After our study of Barbara Kwapisz's works, we came to the conclusion that her poetry deserves both recognition and scientific attention, since she is both a key representative of the phenomenon of exophony in the Belarusian language and a notable poet.
У артыкуле даследуюцца вядомыя апублікаваныя лірычныя творы Бар¬бары Квапіш (1949г. н.), паэткі польскага паходжання, якая вывучыла бела-рускую мову пасля таго, як пераехала ў Белавежу працаваць настаўніцай і ўступіла ў кантакт з мясцовай беларускай этнічнай меншасцю, яе звычаямі і культурай. Для таго, каб прааналізаваць паэзію Б. Квапіш, мы звярнуліся да штотыднёвіка "Ніва", а таксама да літаратурнага альманаха "Белавежа" за 1980 год. Нам удалося выявіць у агульнай колькасці 11 вершаў за 1976–1980 гг., якія мы прааналізавалі з моўнага і літаратурнага пункту гледжання. Пасля вывучэння твораў Б. Квапіш мы прыйшлі да высновы, што яе паэзія заслугоўвае як прызнання, так і навуковай увагі, бо яна адначасова ёсць ключавою прадстаўнічкай з'явы экзафаніі на беларускай мове і выдатнай паэткай.
W niniejszym artykule analizujemy znane publikowane utwory liryczne Barbary Kwapisz (1949), urodzonej w Polsce poetki, która po przeprowadzce do Białowieży dla pracy nauczycielskiej zetknęła się z lokalną białoruską mniej-szością etniczną, jej obyczajami i kulturą, oraz nauczyła się języka białoruskiego. W celu analizy poezji B. Kwapisza skorzystaliśmy z archiwum tygodnika „Niva” oraz wydania almanachu literackiego „Belaveža” 1980 roku. Udało nam się znaleźć łącznie 11 wierszy z lat 1976–1980, które przeanalizowaliśmy pod względem językowym i literackim. Po przestudiowaniu twórczości B. Kwapisz doszliśmy do wniosku, że jej poezja zasługuje zarówno na uznanie, jak i na uwagę naukową, ponieważ jest ona zarówno kluczowym przedstawicielem zjawiska egzofonii w języku białoruskim, jak i wybitną poetką.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2021, 21; 81-95
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Granice zasięgu gwar białoruskich w świetle badań lingwistów. Część I: pogranicze białorusko-rosyjskie
The limits of the range of Belarusian dialects in the research of linguists. Part I: The Belarusian-Russian borderland
Межы функцыянавання беларускіх гаворак у святле даследаванняў лінгвістаў. Частка І: беларуска-расійскае памежжа
Autorzy:: Jankowiak, Mirosław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/29430746.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: dialectology
Belarusian dialects
Russian dialects
Belarusian-Russian linguistic borderland
transitional sub-dialects
ideology
dialektologia
dialekty białoruskie
dialekty rosyjskie
językowe pogranicze białorusko-rosyjskie
gwary przejściowe
ideologia
дыялекталогія
беларускія дыялекты
рускія дыялекты
беларуска-расійскае моўнае памежжа
пераходныя гаворкі
ідэалогія
Opis:: The article discusses the range of occurrence of Belarusian sub-dialects on the Belarusian-Russian borderland in the light of linguistic research. Selected publications covering the period from the mid-nineteenth century, texts of the interwar period, post-war times of the USSR and the years after the collapse of the Soviet Union were analysed. The focus was on publications by Belarusian, Russian and Polish authors. The approach to the issue of the linguistic borderland changed chronologically, depending on the adopted research methods and understanding of the terms transitional / mixed dialect, the development of linguistic geography, the progressing process of Russification and political and ideological factors.
W artykule omówiono zasięg występowania gwar białoruskich na pograniczu białorusko-rosyjskim w świetle badań lingwistycznych. Analizie poddane zostały wybrane publikacje obejmujące okres od połowy XIX w., teksty okresu międzywojennego, powojenne czasy ZSRR oraz lata po rozpadzie Związku Sowieckiego. Skupiono się na publikacjach autorów białoruskich, rosyjskich i polskich. Podejście do zagadnienia pogranicza językowego zmieniało się chronologicznie w zależności od przyjętych metod badawczych i rozumienia terminów gwara przejściowa / mieszana, rozwoju geografii lingwistycznej, postępującego procesu rusyfikacji oraz czynników polityczno-ideologicznych.
У артыкуле прадстаўлены арэал функцыянавання беларускіх гаворак на беларуска-расійскім памежжы ў святле лінгвістычных даследаванняў. Прааналізаваны выбраныя публікацыі, якія ахопліваюць перыяд ад першай паловы ХІХ ст., тэксты міжваеннага часу, як і пасляваеннага перыяду Савецкага Саюза і надрукаваныя ў апошні час пасля распаду СССР. Для аналізу выбраны публікацыі беларускіх, расійскіх і польскіх даследчыкаў. Падыход да праблемы моўнага памежжа змяняўся храналагічна, у залежнасці ад прынятых метадалогій, разумення тэрмінаў “пераходныя / змешаныя гаворкі”, развіцця лінгвістычнай геаграфіі, працэсу русіфікацыі і палітычна-ідэалагічных фактараў.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2023, 23; 31-61
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: „Czarna skrzynka” białoruskiej kultury – o zbiorach muzealnych w Białoruskiej Bibliotece im. Franciszka Skaryny w Londynie
The "black box" of Belarusian culture – about the museum collections in the Francis Skaryna Belarusian Library in London
“Чорная скрыня” беларускай культуры: пра музейныя зборы ў Беларускай бібліятэцы імя Францішка Скарыны ў Лондане
Autorzy:: Waszczyńska, Katarzyna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/29430806.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: museum
exhibition
Belarusian culture
Francis Skaryna Belarusian Library and Museum in London
muzeum
wystawa
kultura białoruska
Muzeum i Biblioteka im. Franciszka Skaryny w Londynie
музей
выстава
беларуская культура
Беларускай бібліятэцы і музеі Францішка Скарыны ў Лондане
Opis:: The article is dedicated to the museum collections located in the Francis Skaryna Belarusian Library and Museum. The history of the museum was reconstructed and presented, and its collections were characterized. The topic is also the exhibition activity. The last part is a reflection on the meaning of the collected artifacts for Belarusians and their identity.
Artykuł jest poświęcony zbiorom muzealnym, które znajdują się w Bibliotece i Muzeum im. Franciszka Skaryny w Londynie. Została zrekonstruowana i przedstawiona historia muzeum oraz opisane jego zbiory. Podjętym wątkiem jest również prowadzona działalność wystawiennicza. Ostatnią część stanowi refleksja nad znaczeniem zgromadzonych artefaktów dla Białorusinów i ich tożsamości.
Артыкул прысвечаны музейным зборам, якія знаходзяцца ў Беларускай бібліятэцы і музеі Францішка Скарыны ў Лондане (Francis Skaryna Belarusian Library and Museum). Рэканструявана і пададзеная гісторыя музея, ахарактарызаваны яго фонды. Звернутая ўвага таксама і на выставачную дзейнасць. Апошняя частка – разважанні пра значэнне сабраных артэфактаў для беларусаў і іх ідэнтычнасці.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2023, 23; 277-292
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Беларускі тэатр у міжваеннай Латвіі
Belarusian theater in interwar Latvia
Teatr białoruski na Łotwie w okresie międzywojennym
Autorzy:: Grzybowski, Jerzy
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/29430745.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: Latvia
interwar period
Belarusian minority
culture
theatre
okres międzywojenny
mniejszość białoruska
kultura
teatr
Łotwa
Латвія
міжваенны час
беларуская мешнасць
культура
тэатр
Opis:: Interwar Latvia was one of the largest concentrations of the Belarusian population outside Belarus. The majority of Latvian Belarusians were indigenous people who lived in Latgale. Until 1934, the Belarusian minority enjoyed cultural autonomy, which manifested itself in the activities of socio-political, cultural and educational organizations. One of the manifestations of Belarusian activity was theatrical activity. Belarusian activists treated theater as a way to promote Belarusian culture and Belarusian national awareness. The core of the artists were teachers and students of Belarusian schools. Plays by Belarusian authors were played on the stages of theaters, less frequently foreign ones (including Latvian ones). In the first years of Latvian independence, some Belarusian cultural and educational organizations conducted theater activities. In addition, amateur theater groups were established in secondary schools in Daugavpils and Ludza. An important event in the development of the local Belarusian theater was the establishment in 1927 of the Belarusian Theater Society in Latvia, which had two branches – in Riga and Daugavpils. Despite the lack of professionals and experience, Belarusian theater groups enjoyed the interest of the audience.
Międzywojenna Łotwa stanowiła jedno z największych skupisk ludności białoruskiej poza granicami Białorusi. Większość łotewskich Białorusinów to była ludność autochtoniczna, która zamieszkiwała Łatgalię. Do 1934 r. mniejszość białoruska cieszyła się autonomią kulturową, która objawiała się w działalności organizacji społeczno-politycznych i kulturalno-oświatowych. Jednym z przejawów aktywności białoruskiej była działalność teatralna. Działacze białoruscy traktowali teatr jako sposób na krzewienie białoruskiej kultury i świadomości narodowej. Artyści rekrutowali się spośród nauczycieli i uczniów szkół białoruskich. Na deskach teatrów grano sztuki klasyków białoruskich, rzadziej zagranicznych (m.in. łotewskich). W pierwszych latach niepodległości Łotwy działalność teatralną prowadziły niektóre białoruskie organizacje kulturalno-oświatowe. Powstały również amatorskie zespoły teatralne w szkołach średnich w Dyneburgu i Lucynie. Ważnym wydarzeniem w rozwoju miejscowego teatru białoruskiego stało się utworzenie w 1927 r. Towarzystwa Teatru Białoruskiego na Łotwie, które posiadało dwie filie – w Rydze i Deneburgu. Pomimo braku fachowców i doświadczenia białoruskie zespoły teatralne cieszyły się sporym zainteresowaniem publiczności.
Міжваенная Латвія з'яўлялася месцам кампактнага пражывання беларускага насельніцтва па-за межамі Беларусі. Большасць латышскіх беларусаў была аўтахтонным насельніцтвам Латгаліі. Да 1934 г. беларуская меншасць карысталася культурнай аўтаноміяй, дзякуючы чаму ў краіне дзейнічалі беларускія грамадска-палітычныя і культурна-асветніцкія арганізацыі. Адной з праяў беларускай нацыянальнай актыўнасці была тэатральная дзейнасць. Беларускія дзеячы разглядалі тэатр як сродак пашырэння беларускай культуры і беларускай нацыянальнай свядомасці. Ядро артыстаў складалі настаўнікі і вучні беларускіх школ. На сцэнах граліся п'есы айчынных класікаў, радзей замежных (у тым ліку латышскіх). У першыя гады незалежнасці тэатральнай дзейнасцю займаліся ў асноўным культурна-асветныя арганізацыі. Апрача таго, самадзейныя тэатральныя гурткі былі створаны ў сярэдніх школах у Дзвінску і Люцыне. Важнай падзеяй у развіцці мясцовага беларускага тэатра стала стварэнне ў 1927 г. Беларускага тэатральнага таварыства ў Латвіі, якое мела два аддзелы – у Рызе і Дзвінску. Нягледзячы на недахоп прафесіяналаў і досведу, беларускія спектаклі карысталіся значнай цікавасцю з боку гледачоў.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2023, 23; 7-30
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Праблема рэпрэзентацыі жанчыны ў мужчынскай прозе ў асэнсаванні беларускіх даследчыкаў 1960–1980-х гг.
Problem reprezentacji kobiety w prozie męskiej w ocenie białoruskich badaczy w latach 1960–1980
The problem of women representation in men’s prose reflected by Belarusian literary critics between 1960s and 1980s
Autorzy:: Чарнавокая, Аляксандра
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/960094.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: гісторыя беларускага літаратуразнаўства
беларуская проза першай паловы хх ст.
жаночы вобраз
прататып
псіхалагізм
гендарныя стэрэатыпы
historia literaturoznawstwa białoruskiego
proza białoruska pierwszej połowy xx wieku
obraz kobiety
prototyp
psychologizm
stereotypy genderowe
history of belarusian literary criticism
belarusian prose of the first half of the xxth century
female image
prototype
psychologism
gender stereotypes
Opis:: У артыкуле разглядаюцца працы А. Матрунёнка, А. Адамовіча, А. Яскевіча і іншых даследчыкаў, дзе закранаецца праблема рэпрэзентацыі жанчыны ў мужчынскай прозе. Для беларускага літаратуразнаўства 1960–1980-х гг. гэта праблема не мела цэнтральнага значэння, аднак уздымалася пры аналізе твораў Я. Коласа, М. Зарэцкага, К. Чорнага, І. Шамякіна. Над¬звычай важным для тагачасных даследчыкаў было пытанне асабістага досведу творцаў, рэалістычнасці і псіхалагічнай дакладнасці персанажаў. Рознасць гендарнага досведу разглядалася як перашкода для глыбокай псіха¬лагічнай распрацоўкі жаночых вобразаў у мастацкай прозе. У артыкуле акрэс-ліваюцца розныя падыходы пісьменнікаў-мужчын да стварэння жаночых персанажаў.
W artykule przedstawiono analizę prac A. Matrunionka, A. Adamowicza, A. Jaskiewicza i innych badaczy, które dotyczą kwestii reprezentacji kobiet w prozie mężczyzn. W białoruskim literaturoznawstwie z lat 1960–1980 zagad-nienie to nie miało centralnego znaczenia, ale było omawiane w analizie utworów J. Kołasa, M. Zareckiego, K. Czornego i I. Szamiakina. Szczególnie ważny dla ówczesnych badaczy był aspekt własnego doświadczenia twórców, realizmu i wiernego odwzorowania psychologicznego bohaterów. Różnorodność genderowego doświadczenia była postrzegana jako przeszkoda dla stworzenia pogłębionej psychologicznie postaci kobiety w utworach literatury pięknej. Artykuł przedstawia różne podejścia pisarzy-mężczyzn do tworzenia postaci kobiecych.
The works of A. Matrunenak, A. Adamovich, A. Yaskevich and other resear¬chers who addressed the problem of representation of women in men's prose are examined in the article. For Belarusian literary criticism of the 1960s – 1980s period, this problem was not of central importance but was raised in the analysis of the works written by J. Kolas, M. Zaretsky, K. Chorny and I. Shemyakin. The authors' personal experience, as well as the realism and psychological accuracy of the characters were immensely important for the researchers. The difference in gender experience was one of the reasons for creative failures in the development of female images. The article outlines different approaches to the creation of female characters.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2020, 20; 95-109
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Філолагі Варшаўскага ўніверсітэта ХІХ – пачатку ХХ ст. аб пісьмовай традыцыі беларускай мовы
Philologists of the University of Warsaw of the XIX – begining of the XXth centuries about the written tradition of the Belarusian language
Filologowie Uniwersytetu Warszawskiego XIX – początku XX wieku o tradycji pisemnej języka białoruskiego
Autorzy:: Свістунова, Марына
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1932770.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: written tradition
Belarusian studies
Slavic philologists
University of Warsaw
tradycja pisemna
białorusistyka
philologowie-slawiści
Uniwersytet Warszawski
пісьмовая традыцыя
беларусістыка
філолагі-славісты
Вар¬шаўскі ўніверсітэт
Opis:: In the article, the Belarusian interests of Slavists who worked at the University of Warsaw in the ХІХ – early ХХ centuries are described and analyzed (at different times: Royal University of Warsaw, Main School of Warsaw, Imperial University of Warsaw). The writings, which now belong to Belarus, in the beginning ХІХth century attracted the attention of S. Linde and in the end ХІХth century – that of J. Karsky. The first, because of objective reasons, could not consider its gradual development, and the second made a thorough description, noting the cessation of „Western Russian writing” (in Cyrillic and Arabic versions).
W artykule ukazano i przeanalizowano zainteresowanie białorutenistyką filologów-slawistów, którzy w ХІХ i na początku ХІХ wieku pracowali na Uniwersytecie Warszawskim (w różnych okresach był to Królewski Uniwersytet Warszawski, Szkoła Główna Warszawska, Cesarski Uniwersytet Warszawski). Zabytki, które obecnie należy uważać za białoruskie na początku ХІХ wieku przyciągnęły uwagę S. Lindego, a od końca XIX wieku – J. Karskiego. Pierwszy z obiektywnych powodów nie mogł rozważać o stopniowym rozwoju tego piśmiennictwa, drugi dokonał jego dokładnego opisu, odnotowując zanik „pisma zachodnioruskiego” (odnośnie łacińskiego i arabskiego systemu graficznego).
У артыкуле пададзена апісанне і аналіз беларусістычных зацікаўленняў філолагаў-славістаў, якія ў ХІХ – на пачатку ХХ ст. працавалі ў Варшаўскім універсітэце (у розныя часы – Каралеўскі Варшаўскі ўніверсітэт, Галоўная Варшаўская школа, Імператарскі Варшаўскі ўніверсітэт). Пісьменства, якое ў сучаснасці адносіцца да беларускага, на пачатку ХІХ ст. прыцягвала ўвагу С. Ліндэ, а з канца ХIХ ст. – Я. Карскага. Першы па аб’ектыўных прычынах не мог разглядаць яго стадыйнае развіццё, другі зрабіў грунтоўнае апісанне, адзначыўшы заняпад „заходнерускага пісьменства” (у кірылічнай і арабаграфічнай разнавіднасцях).
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2021, 21; 231-247
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: Беларуская мова ў тэкстах XVIII стагоддзя (погляды на праблему лексічнай пераемнасці)
The Belarusian language in the 18th century texts (a view on the problem of lexical continuity)
Język białoruski w tekstach XVIII wieku (poglądy na problem ciągłości leksykalnej)
Autorzy:: Караткевіч, Ірына
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1932777.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: Belarusian writing
confessional situation
texts of the ХVIII century
pismo białoruskie
sytuacja wyznaniowa
teksty ХVIII wieku
беларускае пісьменства
канфесійная сітуацыя
тэксты ХVIII стагоддзя
Opis:: The period of the middle of the ХVIII century is considered a break in the development of the Belarusian culture, language and literature. The historical, cultural and literary processes in Belarus in the middle of the ХVIII century, the state of the Belarusian language and the peculiarity of the works of Belarusian literature, the peculiarities of the confessional situation are evaluated differently by domestic scientists, writers, and publicists of the first half of the twentieth century. The researchers analyze the Belarusian-language confessional texts of the middle of the ХVIII century and Belarusian-language worship and assert the use of the Belarusian language, although not always frequent, in the then national script, which casts doubt on the thesis of a break in the development between the periods of the old Belarusian language and the new Belarusian literary language. The bias and subjectivity in the interpretation of historical facts on the part of some researchers is explained by the political beliefs of the scientists, their commitment to a specific political view of the historical process in the country and its future fate.
Okres połowy ХVIII wieku uważany jest za okres przerwy w rozwoju białoruskiej kultury, języka i literatury. Proces historyczno-kulturalny i literacki na Białorusi w połowie ХVIII wieku, stan języka białoruskiego i osobliwość dzieł literatury białoruskiej, cechy sytuacji wyznaniowej są różnie oceniane przez krajowych naukowców, literatów, publicystów pierwszej połowy ХХ wieku. Badacze analizują białoruskojęzyczne teksty wyznaniowe z połowy ХVIII wieku i białoruskojęzyczne nabożeństwa i twierdzą, że użycie języka białoruskiego, choć nie zawsze częste, w ówczesnym piśmie narodowym podważa tezę o przerwie w rozwoju między okresami języka starobiałoruskiego i nowego białoruskiego języka literackiego. Tendencja i podmiotowość w interpretacji faktów historycznych ze strony niektórych badaczy wynika z przekonań politycznych naukowców, ich zaangażowania w konkretny polityczny pogląd na proces historyczny w kraju i jego dalsze losy.
Сярэдзіны ХVIII стагоддзя лічыцца перыядам перапынку ў развіцці беларускай культуры, мовы і літаратуры. Гісторыка-культурны і літаратур-ны працэс на Беларусі сярэдзіны ХVIII стагоддзя, стан беларускай мовы і адметнасць твораў беларускай літаратуры, асаблівасці канфесійнай сітуацыі па-рознаму ацэньваюць айчынныя навукоўцы, літаратары, публіцысты першай паловы ХХ стагоддзя. Даследчыкі аналізуюць беларускамоўныя канфесійныя тэксты сярэдзіны ХVIII стагоддзя ды беларускамоўнае набажэнства і сцвярджаюць выкарыстанне беларускай мовы, хоць і не заўсёды частае, у тагачасным нацыянальным пісьменстве, што ставіць пад сумнеў тэзіс пра перапынак у развіцці паміж перыядамі старабеларускай мовы і новай беларускай літаратурнай мовы. Тэндэнцыйнасць і суб’ектыўнасць у інтэрпрэтацыі гістарычных фактаў з боку асобных даследчыкаў тлумачыцца палітычнымі перакананнямі навукоўцаў, іх прыхільнасцю да пэўнага палітычнага погляду на гістарычны працэс у краіне і яе далейшы лёс.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2021, 21; 219-229
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Да праблемы пераемнасці беларускай літаратурнай мовы: лацінаграфічныя тэксты XVIII стагоддзя
Do problemu ciągłości białoruskiego języka literackiego: teksty XVIII wieku napisane alfabetem łacińskim
XVIII стагоддзя On the problem of continuity of the Belarusian literary language: Latin graphic texts of the XVIII century
Autorzy:: Свістунова, Марына
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/966698.pdf
Data publikacji:: 2020
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: беларуская мова
перыядызацыя
пераемнасць
лацінская графіка
xviii стагоддзе
język białoruski
periodyzacja
ciągłość
alfabet łaciński
xviii wiek
belarusian language
periodization
continuity
latin alphabet
18th century
Opis:: Артыкул прысвечаны праблеме пераемнасці паміж старабеларускай і новай беларускай літаратурнай мовай, а таксама лацінаграфічным тэкстам XVIII ст. Пашыранае меркаванне аб існаванні перарыву пісьмовай традыцыі ў развіцці беларускай літаратурнай мовы не было адзіным і раней, а ў сучаснасці падлягае крытычнаму аналізу. У артыкуле разглядаецца сувязь праблемы пераемнасці беларускай літаратурнай мовы з праблемай яе перыядызацыі, канцэпцыі гісторыі беларускай мовы і гісторыі беларускай літаратуры. Робіцца спроба абвергнуць стэрэатыпнае меркаванне пра ма-лалікасць помнікаў беларускага пісьменства XVIII ст. праз апеляцыю да малавядомых і нядаўна адшуканых лацінаграфічных тэкстаў. Прыводзяцца высновы аб прычынах і мэтах выкарыстання ў XVIII ст. лацінскай графічнай сістэмы для пісьма па-беларуску, а таксама выказваюцца меркаванні адносна такіх напрамкаў для пошуку тагачасных беларускамоўных тэкстаў, як мемуарыстыка, канфесійнае і афіцыйна-справавое пісьменства.
Artykuł jest poświęcony problemowi ciągłości między okresem starobiałoruskim a okresem nowego białoruskiego języka literackiego. Szeroko rozpowszechniony pogląd o istnieniu przerwy w tradycji pisemnej w rozwoju białoruskiego języka literackiego nie był jedyny wcześniej, a teraz jest poddawany analizie krytycznej. Artykuł omawia związek między ciągłością białoruskiego języka literackiego a problemem jego periodyzacji, koncepcją historii języka białoruskiego i historii literatury białoruskiej. Podjęto próbę obalenia stereotypowej opinii o niewielkiej liczbie zabytków literatury białoruskiej XVIII wieku przez odwołanie do mało znanych i niedawno odnalezionych tekstów napisanych alfabetem łacińskim. Sformułowano wnioski na temat przyczyn i celów stosowania w języku białoruskim w XVIII wieku łacińskiego systemu graficznego, zwrócono również uwagę na potrzeby eksploracji ówczesnych tekstów białoruskich w takich obszarach, jak pamiętnikarstwo, piśmiennictwo religijne i urzędowe.
The article is devoted to the problem of continuity between the old Belarusian period and the period of the new Belarusian literary language, as well as to Latin graphic texts of the 18th century. The most widespread opinion about the existence of a break in the written tradition of the Belarusian literary language was not the only one before, but now it is being critically analyzed. The article considers the linkages between the continuity of the Belarusian literary language and the problem of its periodization, the concept of Belarusian language history and the history of Belarusian literature. An attempt has been made to refute the stereotypical opinion about the small number of texts of the 18th century Belarusian literature by addressing the little known and recently discovered Latin graphic texts. Conclusions have been made concerning the reasons and aims of using the Latin graphic system for writing in the Belarusian language in the 18th century. An opinion concerning such research directions of the Belarusian texts of that time as memoirs, confessional and official writings has been given as well.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2020, 20; 239-253
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: Фонавыя веды ў беларускамоўным навукова-гуманітарным дыскурсе (аргументалагічны аспект)
Background Knowledge in the Belarusian Scientific and Humanitarian Discourse (Argumentological Aspect)
Podstawowa wiedza w białoruskim dyskursie naukowym i humanitarnym (aspekt argumentologiczny)
Autorzy:: Savtchouk, Tatiana
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/29430755.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: background knowledge
humanitarian discourse
scientific communication
argumentation
Belarusian language
wiedza ogólna
dyskurs humanistyczny
komunikacja naukowa
argumentacja
język białoruski
фонавыя веды
гуманітарны дыскурс
навуковая камунікацыя
аргументацыя
беларуская мова
Opis:: The article represents the results of the linguistic-argumentological (descriptive-normative) analysis of the appeal to background knowledge in the Belarusian-language discourse of the humanities. It is noted that the strategic goal of including background knowledge in humanitarian scientific argumentation is to promote emotional rapprochement with the addressee, based on common life experiences, a common system of assessments, beliefs, and values. Three groups of background knowledge are distinguished: 1) information about the facts of modern life, 2) retrospective information, 3) cultural knowledge. Verbalization techniques are systematized for each group, pragmatic potential is determined, conditions of effective application in scientific and humanitarian argumentative practice are explained. The role of contextual and situational factors (social, historical, cultural background; current model of the addressee) in the interpretation and reconstruction of implicit knowledge and assessments contained in the background information is emphasized.
W artykule przedstawiono wyniki językowej analizy argumentacyjnej (opisowo-normatywnej) odwołującej się do wiedzy ogólnej w białoruskojęzycznym dyskursie humanistycznym. Zauważa się, że strategicznym celem włączenia wiedzy podstawowej do humanistycznej argumentacji naukowej jest promowanie zbliżenia emocjonalnego z adresatem, opartego na wspólnym doświadczeniu życiowym, wspólnym systemie ocen, przekonań i wartości. Wyróżnia się trzy grupy wiedzy ogólnej: 1) informacje o faktach współczesnego życia, 2) informacje retrospektywne, 3) wiedza kulturowa. Dla każdej grupy systematyzowane są techniki werbalizacji, określany jest potencjał pragmatyczny, wyjaśniane są warunki skutecznego zastosowania w naukowo-humanistycznej praktyce argumentacyjnej. Podkreślono rolę czynników kontekstowych i sytuacyjnych (tło społeczne, historyczne, kulturowe; aktualny model adresata) w interpretacji i rekonstrukcji wiedzy Implicytnej i ocen zawartych w informacjach ogólnych.
Прадстаўлены вынікі лінгвааргументалагічнага (дэскрыптыўна-нарматыўнага) аналізу апеляцыі да фонавых ведаў у беларускамоўным дыскурсе гуманітарных навук. Адзначаецца, што стратэгічная мэта ўключэння фонавых ведаў у гуманітарную навуковую аргументацыю – спрыяць эмацыйнаму збліжэнню з адрасатам, абапіраючыся на агульны жыццёвы досвед, агульную сістэму ацэнак, перакананняў, каштоўнасцей. Вылучаюцца тры групы фонавых ведаў: 1) звесткі аб фактах сучаснага жыцця, 2) рэтраспектыўная інфармацыя, 3) культуралагічныя веды. Для кожнай групы сістэматызуюцца прыёмы вербалізацыі, вызначаецца прагматычны патэнцыял, эксплікуюцца ўмовы эфектыўнага прымянення ў навукова-гуманітарнай аргументатыўнай практыцы. Падкрэсліваецца роля кантэкстуальна-сітуацыйных фактараў (сацыяльны, гістарычны, культурны фон; актуальная мадэль адрасата) у інтэрпрэтацыі і рэканструкцыі імпліцытных ведаў і ацэнак, якія ўтрымліваюцца ў фонавай інфармацыі.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2023, 23; 73-94
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:: Między ideologią a wyobraźnią literacką: spór o jednostkę i jej miejsce w historii (na przykładzie noweli Łaska Księcia Hieronima Uładzimira Arłoua)
Between ideology and literary imagination: the disputes about the individual and his place in history (based on the novella PRINCE HIERONIMS GRACE by Uładzimir Arłou)
Паміж ідэалогіяй і літаратурнаю фантазіяй: спрэчка пра асобу і яе месца ў гісторыі (на прыкладзе аповесці МІЛАСЦЬ КНЯЗЯ ГЕРАНІМА Уладзіміра Арлова)
Autorzy:: Kliabanau, Dzmitry
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/29430772.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: Belarusian literature
Uladzimir Arloŭ
ideology
historical memory
individual
imagology
literatura białoruska
Uładzimir Arłoŭ
ideologia
pamięć historyczna
jednostka
imagologia
беларуская літаратура
Уладзімір Арлоў
ідэалогія
гістарычная памяць
асоба
імагалогія
Opis:: Belarusian authorities have a very specific perception of historical memory and have made a number of attempts trying to verify national history and to question the value of some parts of the national heritage. Official propaganda looks at the history of Belarus through the prism of West Russianism and the idea of the trinity of the Russian nation. Uładzimir Arłoŭ in his literary works focuses on creating an image of history through the prism of human behavior, moral principles and choices which were made in specific circumstances – both by direct participants and eyewitnesses of history. In the novel Prince Hieronim's Grace (1987), the main theme is the clash between the individual and the authorities. It forces the individual to make a choice in the face of pressure and the desire to maintain one's own identity – belonging to "our own people" represented in the novel by Ivan Karpač and clearly contrasted in terms of their values with "outsiders", represented by prince Hieronim Radziwiłł.
Władze Białorusi demonstrują bardzo specyficzne podejście do kwestii pamięci historycznej oraz podejmują próby weryfikacji historii i wartościowania dziedzictwa narodowego. Oficjalna propaganda patrzy na historię Białorusi przez pryzmat zachodniorusizmu i idei trójjedności narodu rosyjskiego. Uładzimir Arłoŭ w swoich utworach koncentruje się na tworzeniu obrazu historii przez pryzmat ludzkich zachowań, zasad moralności oraz wyborów dokonywanych w określonych okolicznościach – zarówno przez bezpośrednich uczestników, jak i naoczynych świadków wydarzeń. W opowiadaniu Łaska księcia Hieronima (1987) centralną staje się kwestia zderzenia człowieka z władzą, konieczność dokonania wyboru w obliczu presji i zachowaniu własnej tożsamości – przynależności do „swoich” reprezentowanych przez Iwana Karpacza i wyraźnie przeciwstawionych pod kątem wyznawanych wartości „obcym” reprezentowanych przez księcia Hieronima Radziwiłła.
Беларускія ўлады дэманструюць спецыфічны падыход да праблематыкі гістарычнай памяці і актыўна спрабуюць змяніць вобраз нацыянальнай гісторыі і культурнай спадчыны. Афіцыйная прапаганда разглядае айчынную гісторыю праз прызму ідэалогіі заходнерусізму і ідэі трыадзінага рускага народа. Уладзімір Арлоў у сваіх літаратурных творах канцэнтруецца на стварэнні вобразу гістарычных падзей праз прызму паводзінаў людзей – непасрэдных удзельнікаў і сведкаў здарэнняў, іх маральна-этычных прынцыпаў, выбару, які яны робяць у тых ці іншых акалічнасцях. У аповесці Мілась княза Гераніма (1987) цэнтральнаю тэмаю з’яўляецца праблема сутыкнення чалавека з уладаю, неабходнасць выбару ў сітуацыі ціску з боку ўлады і захавання чалавечага аблічча – прыналежнасці да “сваіх”, якіх прадстаўляе ў аповесці Іван Карпач, і выразнае супрацьстаянне з пункту гледжання маральных каштоўнасцяў “чужым”, якіх сімвалізуе вобраз Гераніма Радзівіла.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2023, 23; 177-192
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:: Канты XVIII стагоддзя як помнікі беларускага пісьменства
Kants of the XVIIIth century as monuments of Belarusian writing
Kanty XVIII wieku jako zabytkі piśmiennictwa białoruskiego
Autorzy:: Svistunova, Maryna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/29430805.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: kant
psalm
Кuranty
history of the Belarusian literary language
18th century
historia białoruskiego języka literackiego
XVIII w.
кант
псалма
Куранты
гісторыя беларускай літаратурнай мовы
XVIII ст.
Opis:: The article is dedicated to the identification of the problems that arise during the linguistic study of poems-songs known as kants. Kants and psalms, as one of their varieties, were widespread in Belarusian lands in the XVIIth–XVIIIth centuries and are known in modern times as part of various manuscript collections. The article states that scientific attention to kants is manifested primarily by musicologists and literary scholars, and the linguistic study of kants is very limited. A comparison of the publication of the texts of individual kants from the Kouranty collection of 1733 is made, some observations on the language of these kants are given, on the basis of which the main problems of the linguistic study of such works are outlined. It is claimed that Belarusian-language kants as popular original author's works of the XVIIIth century are a striking example of the use of the Belarusian language in written form and violate the stereotyped opinion about its decline during this period.
Artykuł poświęcony jest wykrywaniu problemów, pojawiających się podczas językoznawczych badań pieśni wierszowanych, znanych jako kanty. Kanty, a także psalmy, będące jedną z form kantów, były szeroko rozpowszechnione na terenach białoruskich w XVII–XVIII w. i obecnie znane są z występowania w składzie zbiorów rękopiśmiennych. W artykule konstatuje się, że zainteresowanie naukowe kantami ma miejsce przede wszystkim wśród badaczy muzyki i literatury, językoznawcze zaś badania są mocno ograniczone. Porównano publikacje tekstów poszczególnych kantów ze zbioru Кuranty 1733 r., podano niektóre obserwacje nad ich językiem i w oparciu o to określono główne problemy językoznawczego badania takich utworów. Ponadto stwierdzono, że białoruskojęzyczne kanty jako popularne oryginalne utwory autorskie XVIII w. są przykładem stosowania języka białoruskiego w formie pisemnej i zmieniają stereotypowy pogląd o jego upadku w tym okresie.
Артыкул прысвечаны выяўленню праблем, што ўзнікаюць пры мовазнаўчым вывучэнні вершаў-песняў, вядомых пад назвай канты. Канты і псалмы, як адна з іх разнавіднасцей, шырока бытавалі на беларускіх землях у XVII–XVIII стст. і вядомыя сёння ў складзе розных рукапісных зборнікаў. У артыкуле канстатуецца, што навуковая ўвага да кантаў праяўляецца найперш з боку музыказнаўцаў і літаратуразнаўцаў, мовазнаўчае вывучэнне кантаў вельмі абмежаванае. Зроблена параўнанне публікацыі тэкстаў асобных кантаў са зборніка Куранты 1733 г., пададзены некаторыя назіранні над мовай гэтых кантаў, на падставе чаго акрэсліваюцца асноўныя праблемы мовазнаўчага вывучэння такіх твораў. Сцвярджаецца, што беларускамоўныя канты як папулярныя арыгінальныя аўтарскія творы XVIII ст. з’яўляюцца яркім прыкладам ужывання беларускай мовы ў пісьмовай форме і парушаюць стэрэатыпнае меркаванне пра яе заняпад у гэты перыяд.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2023, 23; 259-275
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:: The fate of the Belarusian literary language over half a century
Losy białoruskiego języka literackiego na przestrzeni pół wieku
Лёс беларускай літаратурнай мовы на працягу паўстагоддзя
Autorzy:: McMillin, Arnold
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/31341086.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: Belarusian literary language
origins
repression
assimilation
protests
word-creation
experiment
białoruski język literacki
geneza
represje
asymilacja
protesty
słowotwórstwo
eksperymenty
беларуская літаратурная мова
вытокі
рэпрэсіі
асіміляцыя
пратэсты
словатворчасць
эксперыменты
Opis:: This article aims to outline the development of the Belarusian literary language from its beginnings before the period of the Grand Duchy of Lithuania, through its rebirth in the 19th century, and its flourishing in the period from 1905 to 1916, and in the 1920s, as well as immediately after the collapse of the Soviet Union. Most of this work concerns the various attempts of Russian leaders (and in time Lukašenka) to demean and assimilate the language, and the poets who vigorously resist this process. It asserts that by using the language they all help to keep this element of national consciousness alive, including those who with word-creation and experiment seek to advance the language’s further progress.
Artykuł ma na celu zarysowanie rozwoju białoruskiego języka literackiego od jego genezy przed okresem Wielkiego Księstwa Litewskiego, poprzez jego odrodzenie w XIX w., rozkwit w latach 1905–1916 oraz latach 20. XX w., a także bezpośrednio po upadku Związku Radzieckiego. Większość tej pracy dotyczy różnych prób rosyjskich przywódców (a z czasem Łukaszenki) poniżenia i asymilacji języka oraz pracy poetów, którzy stanowczo przeciwstawiają się temu procesowi. Stwierdzono, że białoruscy pisarze używając języka, pomagają utrzymać przy życiu ten element świadomości narodowej, łącznie z tymi poetami, którzy poprzez słowotwórstwo i eksperymenty starają się przyspieszyć dalszy rozwój języka białoruskiego.
Мэта гэтага артыкула – акрэсліць шляхі развіцця беларускай літаратурнай мовы ад яе пачаткаў да перыяду Вялікага Княства Літоўскага, у эпоху адраджэння ў ХІХ ст., падчас яе росквіту ў перыяд з 1905 па 1916 г. і ў 1920-я гг., а таксама адразу пасля распаду СССР. Большая частка гэтай працы прысвячаецца розным спробам расейскіх лідэраў (а таксама і А. Лукашэнкі) прынізіць і асіміляваць мову, а таксама працы паэтаў, якія рашуча супраціўляюцца гэтаму працэсу. У артыкуле сцвярджаецца, што праз выкарыстанне мовы ўсе яны дапамагаюць падтрымліваць гэты элемент нацыянальнай свядомасці, у тым ліку і тыя, хто словатворчасцю і эксперыментамі імкнецца паспрыяць далейшаму развіццю мовы.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2023, 23; 63-72
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:: Ідэя беларускага ўніянізму ў творчасці Казіміра Сваяка
The idea of Belarusian unionism in the works of Kazimir Svoyak
Idea białoruskiego unionizmu w twórczości Kazimierza Swojaka
Autorzy:: Каліціньскі, Мар'юш
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1932709.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:: Belarusian national idea
church union
catholicism
orthodoxy
Kazimir Svoyak
białoruska idea narodowa
religijna unia
katolicyzm
prawosławie
Kazimierz Swajak
беларуская нацыянальная ідэя
рэлігійная унія
каталіцтва
праваслаўе
Казімір Сваяк
Opis:: The religious divide in Belarus between the Catholic and Orthodox churches was an important issue for many Belarusian national activists at the beginning of the 20th century. One of them was a Roman Catholic priest and writer Kazimir Svoyak (Konstantin Stepovich) who paid close attention to this topic in his writings. This article presents the concept of church union in Belarus by K. Svoyak as a part of Belarusian national idea. In his vision there is one Christian faith with one creed under the authority of the Pope of Rome but with different rituals and traditions: The Western (Roman) Christian Tradition and The Eastern (Greek) Christian Tradition. The author tries to prove that the historical mission of Belarusians is to bring Catholics and Orthodox back to unity, which will contribute to restoring national independence and bringing peaceful coexistence with the neighbouring countries. Similarities of the Belarusian unionism to the nineteenth-century ideas of messianism provide a foundation for further comparative research.
Podział religijny Białorusinów wyznania chrześcijańskiego na katolików i prawosławnych oraz wynikające z niego problemy były tematem rozważań wielu działaczy białoruskiego ruchu narodowego początku ХХ wieku. Jednym z nich był ksiądz rzymskokatolicki i pisarz Kazimir Swajak (Konstanty Stepowicz), dla którego ww. tematyka była ważnym zagadnieniem w twórczości literackiej. W artykule została przedstawiona koncepcja religijnej unii na Białorusi według K. Swajaka na podstawie przeanalizowanych tekstów publicystycznych i poetyckich. Jedna wiara chrześcijańska pod względem dogmatycznym, różniąca się pod względem liturgii i tradycji na zachodnią (rzymską) i wschodnią (grecką), będąca pod pieczą Stolicy Apostolskiej, była częścią konceptu białoruskiej idei narodowej, nad którą pracował K. Swajak. Autor stara się udowodnić, że misją dziejową Białorusinów jest doprowadzenie do zjednoczenia katolicyzmu i prawosławia, co przyczyni się do odzyskania niepodległości Białorusi oraz zgody z sąsiednimi państwami. Podobieństwa ww. koncepcji z ХІХ–wiecznymi ideami mesjanizmu otwierają pole do dalszych badań porównawczych.
Праблема канфесійнага падзелу беларускіх хрысціян на каталікоў і пра-васлаўных з'яўлялася прадметам разваг шматлікіх дзеячаў беларускага нацыянальнага руху пачатку ХХ ст. Адным з іх быў рымска-каталіцкі святар і літаратар Казімір Сваяк (Канстанцін Стаповіч), які ў сваёй творчасці звяртаў асаблівую ўвагу на гэтую тэму. У артыкуле прадстаўлена канцэпцыя рэлігійнай уніі на Беларусі, сфармаваная К. Сваяком, на аснове прааналізаваных публіцыстычных і паэтычных тэкстаў. Аўтар уключыў у свой канцэпт беларускай нацыянальнай ідэалогіі праект адной хрысціянскай веры паводле веравучэння пад уладай Папскага Трону, якая ахоплівае дзве розныя літургічныя традыцыі: заходнюю (рымскую) і ўсходнюю (грэцкую). К. Сваяк хоча давесці, што гістарычнай місіяй беларускай нацыі з'яўляецца аб'яднанне каталіцтва і праваслаўя, а гэта прывядзе да атрымання незалежнасці Беларуссю і да прымірэння з суседнімі дзяржавамі. Падабенства беларускага ўніянізму да ідэй месіянізму ХІХ ст. стварае прастору для далейшых параўнальных даследаванняў.
Źródło:: Acta Albaruthenica; 2021, 21; 279-289
1898-8091
Pojawia się w:: Acta Albaruthenica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "Belarusian" wg kryterium: Temat

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język