Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "gramatykalizacja" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 20
Tytuł:
Głupi / idiotyczny / nieszczęsny długopis, czyli o nie tylko ekspresywnym znaczeniu pewnego typu przymiotników
Głupi/idiotyczny/nieszczęsny długopis (a stupid/ridiculous/wretched pen) or not only expressive meanings of certain types of adjectives
Autorzy:
Doboszyńska-Markiewicz, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28763655.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Towarzystwo Kultury Języka
Tematy:
przymiotnik
metatekst
gramatykalizacja
asercja
adjective
metatext
grammaticalisation
assertion
Opis:
Artykuł ukazuje leksemy typu głupi (gwóźdź), debilne (zebranie), idiotyczny (ząb), nieszczęsne (dokumenty) jako podgrupę przymiotników metapredykatywnych o nacechowaniu ekspresywnym i potocznym. Przechodząc na poziom mówienia o mówieniu, utraciły one niektóre cechy formalne typowych przymiotników (m.in. są niekontrastywne, nienegowalne, nie stopniują się), a znaczenia upośledzenia umysłowego, choroby i innych nieszczęść zmieniły się w nośnik oceny ‘nie warto o tym mówić’. Proces ten wpisuje się w badania nad gramatykalizacją. Artykuł zawiera przegląd haseł słownikowych analizowanych wyrażeń, a także wstępną hipotezę autorki o ich zdolności do wzmacniania asercji. 
This article shows lexemes such as głupi (gwóźdź), debilne (zebranie), idiotyczny (ząb), nieszczęsne (dokumenty) (a stupid/foolish/ridiculous/wretched (nail/meeting/tooth/document)) as a subgroup of metapredicative adjectives with expressive and colloquial markedness. When they moved to the level of speaking about speaking, they lost some of the formal characteristics of typical adjectives (they are non-contrastive, non-negatable, nod-gradable among other features) and the meanings associated with mental impairment, illness, and other misfortunes have changed into the carrier of the evaluation ‘it’s not worth talking about’. This process falls into the research on grammaticalisation. This article provides an overview of dictionary entries of the analysed expressions and the author’s preliminary hypothesis on their capability to reinforce assertion.
Źródło:
Poradnik Językowy; 2023, 807, 8; 48-59
0551-5343
Pojawia się w:
Poradnik Językowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Reflections on some universal processes leading to changes in languages round the world
Autorzy:
Kida, Ireneusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2083167.pdf
Data publikacji:
2022-01-26
Wydawca:
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
Tematy:
zmiany językowe
umlaut (przegłos)
harmonia samogłoskowa
lenicja
gramatykalizacja
Opis:
Zmiana jest naturalnym procesem doświadczanym praktycznie przez wszystko, co istnieje w fizycznym świecie. Zatem spostrzeżenie to dotyczy również wszystkich języków, które bez wyjątku nieustannie podlegają uniwersalnym procesom zmian, często prowadzących do różnego rodzaju nieregularności. Niektórymi z tych procesów są umlaut (przegłos), harmonia samogłoskowa, lenicja i gramatykalizacja. Jeśli chodzi o ten pierwszy, nazywany również mu-tacją samogłoskową, występuje on zwłaszcza w językach germańskich, takich jak: angielski, szwedzki i niemiecki. Odwrotnym procesem jest harmonia samogłoskowa, którą można znaleźć w języku fińskim, tureckim czy suahili. Jeśli chodzi o lenicję, nazywaną również osłabieniem, spotkać możemy ją chociażby w polskim, niemieckim i irlandzkim. Wydaje się, że takim najpopularniejszym procesem zmiany językowej jest gramatykalizacja, prowadząca do rozwoju gramatyki, bowiem dotyczy ona w zasadzie wszystkich języków naturalnych, w tym bałkańskich. W niniejszym artykule omówieniu podlegają wybrane aspekty następujących języ-ków: angielskiego, niemieckiego, szwedzkiego, łaciny, hiszpańskiego, francuskiego, arabskiego, polskiego, serbskiego, macedońskiego, rumuńskiego, greckiego, fińskiego i tok pisin.
Źródło:
Conversatoria Linguistica; 2021, 13; 57-63
1897-1415
Pojawia się w:
Conversatoria Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
A Discussion of Some Possible Stages in the Evolution of Syntax
Dyskusja nad kilkoma możliwymi etapami ewolucji syntaksy
Autorzy:
Krzek, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1892205.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
ewolucja języka
gramatykalizacja
protojęzyk
language evolution
grammaticalization
fossils
protolanguage
Opis:
Niniejszy artykuł zawiera przegląd możliwych etapów w ewolucji syntaksy. Autorka twierdzi, opierając się m.in. na badaniach takich uczonych, jak: Heine & Kuteva (2007), Jackendoff (1999), Johansson (2005) i Burling (2002), że syntaksa rozwijała się stopniowo, a nie jak utrzymuje Bickerton (1990) za jednym zamachem.
This paper provides an overview of some possible stages in the evolution of syntax. It is argued, following Heine & Kuteva (2007), Jackendoff (1999), Johansson (2005), and Burling (2002), that syntax developed gradually through clearly identifiable developmental stages, not as maintained by Bickerton (1990) in one fell swoop.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2013, 61, 6; 41-56
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Partykuły werbalne – ich miejsce i rola w systemie języka
Autorzy:
Topolińska, Zuzanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2049963.pdf
Data publikacji:
2022-01-25
Wydawca:
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
Tematy:
grammaticalization
preposition
postposition
categorial marker
gramatykalizacja
prepozycja
postpozycja
marker kategorialny
Opis:
Autorka wyjaśnia potrzebę uznania partykuł werbalnych za osobną klasę tzw. części mowy, której główną funkcją jest kontrolowanie propozycji modalnych oraz sygnalizowanie różnych trybów.
The author explains the need of recognizing the existence of verbal particles as a distinct class of the so-called partes orationis, whose main function is controlling modal propositions and signalizing different moods.
Źródło:
Linguistica Copernicana; 2022, 18; 213-219
2080-1068
2391-7768
Pojawia się w:
Linguistica Copernicana
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Organizacja treści w gramatyce pisanej wg formuły „treść > forma” (perspektywa słowiańska)1
Contents structure of a grammar written after the formula: meaning > form
Autorzy:
Topoińska, Zuzanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1375755.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
grammaticalization
semantic paradigm
formal paradigm
paradygmat formalny
lexicalization.
gramatykalizacja
paradygmat semantyczny
leksykalizacja
Opis:
The author states that there are in our vocabulary three, and only three, classes of semantic units: a) predicates, i.e. generic concepts – the result of our conceptualization of the world; they represent more than 90% of the vocabulary; b) operators of reference – a small, almost closed set bounding predicates to their concrete denotates; c) proper names, which are by definition referentially bound and are object of research of a specialized linguistic discipline. Thus, the main tasks of our grammar are (1) to define and to describe the scope of the grammaticalization in the language in question and (2) to present the semantic classification of predicates, the description of their – bound and/or free – functioning in the text included.
Źródło:
Rocznik Slawistyczny; 2018, 67; 119-127
0080-3588
Pojawia się w:
Rocznik Slawistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
"Ponad" – "około" – "gdzieś" – "dobry", czyli o aproksymatorach na różnych piętrach nieprzedmiotowego poziomu języka
"Ponad" – "około" – "gdzieś" – "dobry" (‘over’ – ‘about’ – ‘somewhere’ – ‘good’), or about the approximators on different floors of the non-objective level of language
Autorzy:
Doboszyńska-Markiewicz, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29431832.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
Tematy:
aproksymatory
operatory adnumeratywne
metatekst
discourse markers
gramatykalizacja
approximators
adnumerative operators
metatext
grammaticalization
Opis:
Artykuł ukazuje polskie aproksymatory o różnych właściwościach formalnych jako ilustrację teorii klasyfikacji wyrażeń metatekstowych Jadwigi Wajszczuk. Są to dawne przyimki, zaimki i przymiotniki jakościowe, które przeszły z przedmiotowego na nieprzedmiotowy poziom języka (proces gramatykalizacji), zmieniając swoje cechy gramatyczne i znaczeniowe. Chociaż w klasyfikacji Wajszczuk aproksymatory zaliczone zostały do operatorów metapredykatywnych, część z nich wykazuje cechy metaoperatorów, a inne plasują się na pograniczu metatekstu i słownictwa przedmiotowego.
The article presents Polish approximators with different formal properties as an illustration of Jadwiga Wajszczuk’s theory of metatextual expression classification. These are former prepositions, pronouns, and qualitative adjectives, which have passed from the object to the non-object level of language (the process of grammaticalization), changing their grammatical and semantic features. Although in Wajszczuk’s classification approximators are classified as metapredicative operators, some of them show features of meta-operators, whereas others are classified somewhere between metatext and object vocabulary.
Źródło:
Linguistica Copernicana; 2023, 19; 71-87
2080-1068
2391-7768
Pojawia się w:
Linguistica Copernicana
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Gramatykalizacja i leksykalizacja pojęć a językowy obraz świata. Szkic o ekwiwalencji kognitywnej
Autorzy:
Filar, Dorota Elżbieta
Łozowski, Przemysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611760.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
grammaticalization
lexicalization
cognitive equivalence
linguistic worldview
gramatykalizacja
leksykalizacja
ekwiwalencja kognitywna
językowy obraz świata
Opis:
The aim of the study is to highlight the role and place of those language elements that, in the overall scheme of the linguistic worldview, are traditionally referred to as grammatical. We, thus, side with those linguistic conceptions that assume that grammar and lexicon constitute a continuum of symbolic structures. The key operational tool/notion is that of cognitive equivalence, with grammatical conceptualization (grammaticalization) and lexical conceptualization (lexicalization) being the two equivalent ways, or two complementary cognitive tasks, of expressing conceptualizations in language. In the analytical part of the article, the paradigm of the linguistic worldview comes to the fore, and it is within its premises that the research question of how futurity happens to be conceptualized in selected languages is attempted. The examples come from English, Polish, and several other European languages.
Celem artykułu jest ukazanie roli elementów tradycyjnie określanych jako gramatyczne w badaniach nad językowym obrazem świata. Nawiązujemy przy tym do koncepcji lingwistycznych, które uznają gramatykę i leksykę języka za kontinuum struktur symbolicznych. Co istotne, przyjmujemy założenie o kluczowej roli ekwiwalencji kognitywnej, a w konsekwencji uznajemy konceptualizację gramatyczną (gramatykalizację) i konceptualizację leksykalną (leksykalizację) za dwa ekwiwalentne sposoby konceptualizacji językowej, czy też – dwa uzupełniające się zadania poznawcze. W części analitycznej artykułu próbujemy odnieść powyższe założenia bezpośrednio do paradygmatu JOS i zapytać o ten fragment językowego obrazu świata, który wyłania się z analizy różnych sposobów wyrażania zdarzeń przyszłych w języku angielskim, polskim oraz w kilku innych językach używanych na terenie Europy.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2018, 30
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Gramatykalizacja francuskich i bułgarskich konstrukcji kauzatywnych. Niektóre aspekty diachroniczne i rozwojowe
Autorzy:
Bezinska, Yanka
Novakova, Iva
Chevrot, Jean-Pierre
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/607936.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
grammaticalization
language history
acquisition
causative constructions
gramatykalizacja
historia języka
nabywanie języka
konstrukcje kauzatywne
Opis:
The present article deals with the processes of grammaticalization from a diachronic and developmental point of view. To compare grammatical changes in history and acquisition, we focus on the French and Bulgarian causative constructions (e.g. Fr. faire travailler qn vs. Blg. karam njakogo da raboti – ‘to make someone work’). A total of 113 French speakers (71 children and 42 adults) and 96 Bulgarian speakers (56 children and 40 adults) took part in this cross-linguistic study. Children were aged 3 to 6 years at the time of the study. Results show that historically, the French causative construction evolves from analytic devices to synthetic forms. As a compact structure, the faire + Vinf complex predicate requires argument rearrangement and clitic raising. These specificities explain why its acquisition is difficult and occurs at a late stage in French-speaking children. The Bulgarian causative construction evolves in the opposite direction, from synthetic devices to less grammaticalized structures. As an analytic form including two predicates followed by their own arguments, the karam NP da + Vpres periphrastic causative seems easier to acquire and its full command by children is achieved earlier. Finally, we suggest that there are some similarities between language history and language acquisition with regard to the stages of competition between two causative mechanisms and the stabilization of the new construction.
Niniejszy artykuł zajmuje się procesami gramatykalizacji z diachronicznego i rozwojowego punktu widzenia. Aby porównać zmiany gramatyczne w historii i nabywaniu języka, koncentrujemy się na francuskich i bułgarskich strukturach kauzatywnych (np. fr. faire travailler qn vs błg. karam njakogo da raboti – ‘aby ktoś pracował’). W tym międzyjęzykowym badaniu wzięło udział 113 mówiących po francusku (71 dzieci i 42 dorosłych) i 96 mówiących po bułgarsku (56 dzieci i 40 dorosłych). Dzieci były w wieku od 3 do 6 lat w momencie badania. Wyniki badań pokazują, że historycznie francuskie konstrukcje przyczynowe ewoluują od struktur analitycznych do syntetycznych form. Złożony predykat fr. faire + Vinf wymaga przestawienia argumentów i powstania klityk. To wyjaśnia, dlaczego jego przyswojenie jest trudne i występuje na późnym etapie u dzieci francuskojęzycznych. Bułgarska konstrukcja kauzatywna ewoluuje w przeciwnym kierunku, od form syntetycznych do struktur mniej gramatycznych. Jako forma analityczna zawierająca dwa predykaty, którym towarzyszą ich własne argumenty, peryfrastyczna konstrukcja kauzatywna błg. karam NP da + Vpres wydaje się łatwiejsza do nauczenia, a jej pełne opanowanie przez dzieci osiągane jest wcześniej. Na koniec sugerujemy, że istnieją pewne podobieństwa między historią języka a nabywaniem języka w związku z okresem konkurowania między dwoma mechanizmami kauzatywnymi i stabilizacją nowej konstrukcji.
Źródło:
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia; 2018, 36, 1
0239-426X
Pojawia się w:
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kategoria czasu przyszłego w językach słowiańskich – stan obecny i perspektywy rozwoju
Autorzy:
Savova, Dimka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/681481.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
slavic languages, future tense, grammaticalization, Dojcil Vojvodic
Dojcil Vojvodic, języki słowiańskie, czas przyszły, gramatykalizacja
Opis:
A review of: Vojvodic, Dojcil. Issues of Future Tense Development and Its Grammaticalization in Slavic Languages (with Special Overview of Its Status in Serbian, Russian and Polish). Second, revised and expanded edition. Ruse: Leni-An, 2014, 196 pp. ISBN 978-619-7058-31-4. [In Serbian: Војводић, Доjчил. Проблематика развоја футура и његове граматикализације у словенским језицима (с посебним освртом на ситуациjу у српском, руском и пољском). Второ, ревизирано и допълнено издание. Русе: Лени-Ан, 2014, 196 стр.]
Recenzja książki: Vojvodic, Dojcil. Issues of Future Tense Development and Its Grammaticalization in Slavic Languages (with Special Overview of Its Status in Serbian, Russian and Polish). Second, revised and expanded edition. Ruse: Leni-An, 2014, 196 pp. ISBN 978-619-7058-31-4. [In Serbian: Војводић, Доjчил. Проблематика развоја футура и његове граматикализације у словенским језицима (с посебним освртом на ситуациjу у српском, руском и пољском). Русе: Лени-Ан, 2014, 196 стр.]
Źródło:
Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie; 2018, 7
2449-8297
Pojawia się w:
Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
A history of conjunctions introducing negative clauses in English: The case of 'for dread that'
Autorzy:
Łęcki, Andrzej M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2084002.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
subordination
negative purpose
grammaticalisation
analogy
historical linguistics
zdania podrzędnie złożone
negatywny cel
gramatykalizacja
analogia
językoznawstwo historyczne
Opis:
This paper addresses the issue of the development of FOR DREAD THAT – a negative purpose subordinator in the history of the English language. The theoretical foundation of this work are the mechanisms of grammaticalisation suggested by Heine and Kuteva in many works of theirs. The gathered material shows that the development of this relatively rarely used subordinator constitutes a case of a typical grammaticalisation whose rise might have been the result of analogy with FOR FEAR THAT.
Celem artykułu jest analiza powstania oraz zmian zachodzących w spójniku wprowadzającym zdania podrzędne wyrażające negatywny cel FOR DREAD THAT w historii języka angielskiego. Fundamentem teoretycznym badania są mechanizmy gramatykalizacji zaproponowane przez Heinego i Kutevę w wielu ich pracach. Zebrany materiał pokazuje, iż rozwój tego stosunkowo rzadko występującego spójnika jest przypadkiem typowej gramatykalizacji, a jego powstanie mogło być wynikiem analogii do FOR FEAR THAT.
Źródło:
Kwartalnik Neofilologiczny; 2020, 4; 553-561
0023-5911
Pojawia się w:
Kwartalnik Neofilologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
'Dla odmiany' – fraza przysłówkowa i komentarz metatekstowy (na tle konstrukcji dla + NP)
Autorzy:
Żabowska, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/567900.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
Tematy:
preposition
dla [for]
metatextual comment
grammaticalization
semantic derivation
intentionality
przyimek
dla
metakomentarz
gramatykalizacja
derywacja semantyczna
intencjonalność
Opis:
The main aim of the article is to establish the status of expression dla odmiany in Polish; attention focuses both on the conceptual level of language analyzed in the syntactic-semantic perspective and also on the metatextual level described in functional terms. The expressions like dla zdrowia, dla zabawy and also dla przykładu, dla przypomnienia serve as a background for this analysis. The obtained results demonstrate that the uses of dla odmiany represent: 1) syntactical construction, which realizes two patterns: a) zrobić coś [dla _ {np. odmiany (od czegoś)}], b) [(zrobić coś1)] dla _ {np. odmiany} (zrobić coś2) and 2) metatextual language unit dla odmiany.
Celem artykułu jest określenie statusu wyrażenia dla odmiany w języku polskim, zarówno na poziomie przedmiotowym języka (analizowanym w perspektywie semantyczno-składniowej), jak i na poziomie metatekstu (opisywanym w terminach funkcjonalnych). Tłem dla przeprowadzanych analiz są wyrażenia typu dla zdrowia, dla zabawy oraz dla przykładu, dla przypomnienia. Uzyskane wyniki potwierdzają, że użycia dla odmiany reprezentują: 1) połączenie syntaktyczne, stanowiące realizację dwóch schematów: a) zrobić coś [dla _ {np. odmiany (od czegoś)}], b) [(zrobić coś1)] dla _ {np. odmiany} (zrobić coś2) i 2) metatekstową jednostkę języka dla odmiany.
Źródło:
Linguistica Copernicana; 2019, 16
2080-1068
2391-7768
Pojawia się w:
Linguistica Copernicana
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Textual Origins of the Indefinite Article in Swedish
Autorzy:
Skrzypek, Dominika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1165218.pdf
Data publikacji:
2013-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
indefiniteness
indefinite article
grammaticalization
language change
Swedish
nieokreśloność
rodzajnik nieokreślony
gramatykalizacja
zmiana językowa
język szwedzki
Opis:
The present paper studies the earliest stages of the grammaticalization of indefinite article in Old Swedish. The study is based on a corpus of Old Swedish texts and uses the model of grammaticalization as proposed by Heine 1997. The article en, etymologically related to the numeral ‘one’, is first used to mark new and salient discourse-referents and its primary function is cataphoric. However, en only fulfills this function when ocurring in a sentenceinitial subject NP. In the course of the grammaticalization, neither the sentence-initial position nor the subject function of the NP are required to present new and salient discourse referents.
Źródło:
Folia Scandinavica Posnaniensia; 2013, 15
1230-4786
2299-6885
Pojawia się w:
Folia Scandinavica Posnaniensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Odimiesłowowe wyrażenia metatekstowe z segmentem 'nie' w języku polskim – status językowy i funkcje
Autorzy:
Stępień, Marzena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/567902.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
Tematy:
lexicalization
grammaticalization
discourse markers
participle
generalized conversational implicature
leksykalizacja
gramatykalizacja
wyrażenia metatekstowe
imiesłowy przysłówkowe
uogólniona implikatura konwersacyjna
Opis:
The subject-matter of the analysis presented in the paper are Polish discourse and pragmatic markers homographic with adverbial participle forms, such as e.g. nie mówiąc o_(to say nothing of_, let alone_), nie wspominając o_ (not to mention_), nie wytykając_ (not to mention names), nie licząc (besides), nie ukrywając (not denying). The objective of the research was to determine semantic-syntactic changes accompanying the process of lexicalizalization / delexicalization and grammaticalization of expressions in question along with indicating semantic features of the verbs which participle forms are subject to this process. The role of the generalized conversational implicature in the process of interpreting the utterances with expressions in question was also taken into consideration.
Przedmiotem analiz w artykule są wyrażenia metatekstowe homograficzne z formami imiesłowów przysłówkowych wybranych czasowników, takie jak np. nie mówiąc o_, nie wspominając o_, nie wytykając_, nie wdając się w_, nie schlebiając_, nie licząc_. Celem badań było ustalenie, jakie zmiany semantyczno-składniowe towarzyszą procesowi leksykalizacji/deleksykalizacji oraz gramatykalizacji tych wyrażeń, a także czy można wskazać klasy czasowników, których formy imiesłowowe są predystynowane do uczestniczenia w tym procesie. Uwzględniona została także rola wnioskowania opartego na uogólnionej implikaturze konwersacyjnej w interpretacji wypowiedzeń z tymi wyrażeniami.
Źródło:
Linguistica Copernicana; 2019, 16
2080-1068
2391-7768
Pojawia się w:
Linguistica Copernicana
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Uwagi o żeby-zdaniach w języku polskim w kontekście pochodzenia i dziejów operatora "żeby"
Remarks on Polish żeby-phrases in the context of the origin and historical development of the operator "żeby" ‘to’
Autorzy:
Sobotka, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29431837.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
Tematy:
non-declarative device
discourse marker
semantic motivation
grammaticalization
etymology
modyfikator deklaratywności
komentarz metatekstowy
motywacja semantyczna
gramatykalizacja
etymologia
Opis:
Przedmiotem artykułu jest próba uogólnionej charakterystyki funkcjonalnej polskich żeby-zdań oraz odpowiedź na pytanie o ich motywację semantyczną. W szczególny sposób podejmuje on refleksję nad relacją między znaczeniem etymologicznym operatora żeby i sensów z niego derywowanych a znaczeniami utrwalonymi we współczesnych przykładach zdań rozpoczynających się od zgramatykalizowanego wyrażenia żeby.
This paper aims at generalized functional characteristic of the so-called żeby-phrases and an answer to the question of their semantic motivation. It discusses the relation between the etymological meaning of the operator żeby, its functional and semantic reflexes, and the present-day grammaticalized uses in the sentences starting with the expression żeby.
Źródło:
Linguistica Copernicana; 2023, 19; 185-200
2080-1068
2391-7768
Pojawia się w:
Linguistica Copernicana
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Gramatykalizacja podmiotu mówiącego w emigracyjnych tomikach poetyckich Jana Lechonia
Grammaticalisation of the speaking subject in the volumes of verse written by Jan Lechoń in Exile
Autorzy:
Dyszak, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1591338.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
Lechoń’s poetry
stylistic grammar
speaking subject
grammaticalization
stylistic substitution
poezja Lechonia
gramatyka stylistyczna
podmiot mówiący
gramatykalizacja
substytucja stylistyczna
Opis:
W niniejszym artykule swoje zainteresowanie skupiam na sposobach gramatykalizacji podmiotu mówiącego („ja” lirycznego) w wierszach Jana Lechonia z dwóch ostatnich zbiorów jego poezji (Aria z kurantem 1945 oraz Marmur i róża 1954). Przedmiotem opisu są te utwory, w których można utożsamić podmiot mówiący z samym ich autorem (np. Naśladowanie Or-Ota, Wieczór w Salamance, Cytata). Chcąc wyrazić swoje uczucia, doznania, przeżycia, poeta wypowiada się albo w formach pierwszoosobowych, do których zaliczam do nich zarówno formy czasownikowe, np. wiem, tęsknie, jak i zaimkowe, np. mi (por. „Wiem, czego mi potrzeba: tęsknię do ojczyzny”), które są jednoznacznie nacechowane, albo w innych formach, jak formy czasownikowe 2. os. lm, np. mógłbyś, zaimki drugoosobowe, np. ci (por. „Te same mógłbyś kwiaty oglądać stokrotnie / I zieleń, co wciąż bardziej zda ci się głęboką.”), dokonując wówczas substytucji stylistycznej, w wyniku której pewne formy gramatyczne stają się nośnikami innej wartości niż wartość, która jest im przypisana systemowo (inaczej rzecz ujmując, wykładniki podmiotu mówiącego występują w funkcji niezgodnej z ich cechami systemowymi, pełniąc funkcję pierwszej osoby, por. mógłbyś = mógłbym, ci = mi). Przedstawione procesy o charakterze gramatycznym są przykładem akomodacji stylistycznej i spełniają różnorodne funkcje w tekście poetyckim. Wprowadzanie w miejsce form pierwszoosobowych innych form służyć może np. generalizacji (funkcja ogarniająca, por. „Nieraz potop nas zalewał”) czy uniwersalizacji (funkcja uogólniająca, por. „Trzeba z tym się zgodzić”) wskazywanych za ich pomocą zjawisk.
In the article the attention is focused on the ways of grammaticalisation of the speaking subject (the lyric subject) in the poetry by Jan Lechoń in his last two collections (Aria z kurantem [‘Aria with Carillon’], 1945, and Marmur i róża [‘Marble and a Rose’], 1954). Only the pieces in which the speaking subject may be equated with the author himself have been chosen for examination (e.g. Naśladowanie Or-Ota [‘Imitating Or-Ot’], Wieczór w Salamance [‘An Evening i n Salamanca’], and Cytata [‘Quotation’]). In order to present his feelings, sensations, and experiences the poet expresses himself either in first person singular or in other forms. The former include both verbal forms, e.g. wiem [I know], tęsknię [I miss] and pronominal forms, e.g. mi [me] (compare: ‘Wiem, czego mi potrzeba: tęsknię do ojczyzny’ [‘I know what is necessary for me to live: my home country’]), which are unambiguously marked. The latter may be the verbal forms such as second person singular, e.g. ‘mógłbyś’ [‘you might’], or pronouns of second person, e.g. ‘ci’ [‘thee’] (compare: ‘Te same mógłbyś kwiaty oglądać stokrotnie / I zieleń, co wciąż bardziej zdaci się głęboką’ [‘The same flowers you might look at a hundred times’ / And at the verdancy that seems deeper and deeper’]. What takes place then is a stylistic substitution, as a result of which certain grammatical forms become carriers of other value than the one that is ascribed to them normally; in other words, the exponents of the speaking subject perform the function of first person (compare: ‘mógłbyś = mógłbym’ [‘you could = I could’], ‘ci = mi’ [‘thee = me’]), which is incompatible with their systematic characteristics. The grammatical processes presented in the article are examples of stylistic accommodation and perform diverse functions in a poetic text. Introducing other forms instead of the first-person ones may serve as a generalisation (the embracing function, compare: ‘Nieraz potop nas zalewał’ [‘Many a time had we been inundated with a deluge’]) or universalisation (the generalising function, compare: ‘Trzeba z tym się zgodzić’ [‘It is necessary to agree with that’]) of the phenomena indicated by them.
Źródło:
Studia Językoznawcze; 2018, 17; 81-103
1730-4180
2353-3161
Pojawia się w:
Studia Językoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 20

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies