Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Krzysztof Radziwiłł" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-15 z 15
    Tytuł:
    Koszty wystawienia regimentu piechoty cudzoziemskiej w Wielkim Księstwie Litewskim w pierwszej połowie XVII wieku
    Autorzy:
    Gawron, Przemysław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/690127.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    piechota cudzoziemska
    Krzysztof Radziwiłł
    Janusz Radziwiłł
    wojna smoleńska 1632–1634
    foreign infantry
    Smolensk War 1632–1634
    Opis:
    Artykuł porusza zagadnienie kosztów wystawienia przez hetmana polnego litewskiego Krzysztofa Radziwiłła oraz podkomorzego litewskiego Janusza Radziwiłła regimentu piechoty cudzoziemskiej dla potrzeb wojny smoleńskiej. Autor zajął się kwestią kosztów tego przedsięwzięcia oraz przyczyn, dla których Radziwiłłowie podjęli się tego zadania.
    The article brings up the issue of the costs of setting up the foreign infantry regiment for the 1632–1634 Smolensk War by Lithuanian Field Hetman Krzysztof Radziwiłł and Lithuanian Chamberlain Janusz Radziwiłł. The author decided to analyse problems of the costs of this undertaking and the reasons why Radziwiłłs undertook the task.
    Źródło:
    Rocznik Lituanistyczny; 2019, 5
    2450-8454
    2450-8446
    Pojawia się w:
    Rocznik Lituanistyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Obraz Egiptu w "Peregrynacyi Arabskiej" Berharda von Breydenbacha w przekładzie Andrzeja Wargockiego i w "Peregrynacyi" Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła Sierotki – analiza porównawcza
    Autorzy:
    Kuran, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2097246.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Orientalistyczne
    Tematy:
    Bernhard von Breydenbach
    Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Sierotka
    Andrzej Wargocki
    Egypt
    Arabia
    travel
    Opis:
    The article shows similarities and differences in the picture of Arabian world in Egypt. It was sketched in two relations from journeys including Egypt. They are connected by the person of translator, Andrzej Wargocki, who translated them from Latin into Polish. Here is to mention the Arabian Peregrination of Bernhard von Breydenbach (1440–1497) and Peregrination or Pilgrimage to the Holy Land of Mikołaj „Orphan” Krzysztof Radziwiłł (1549–1616). Their literary shape was influenced by travel route, length of stay in Egypt, material status of a pilgrim, mean of transport, political and religious circumstances, writings read before expedition, testimonies of encountered people. In the article is characterized: the word of nature (fauna and flora), image of the route, fortifications and infrastructure of cities, pyramids, customs of inhabitants, traffic, religious issues and human trafficking.
    Źródło:
    Przegląd Orientalistyczny; 2020, 2-3 (274-275) "Świat islamu w perspektywie badań arabistycznych i politologicznych Historia i współczesność"; 187-201
    0033-2283
    Pojawia się w:
    Przegląd Orientalistyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dokument fundacyjny Jerzego Ilinicza z 1520 roku dla kościoła w Białej Podlaskiej
    Autorzy:
    Buczyło, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/690093.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Biała Podlaska
    Biała
    fundacja kościoła
    lokacja miasta
    Jerzy Iwanowicz Ilinicz
    Mikołaj Krzysztof Radziwiłł „Sierotka”
    ziemia brzeska
    church foundation
    town’s charter
    Mikołaj Krzysztof “the Orphan” Radziwiłł
    Brest land
    Opis:
    Artykuł zawiera omówienie i edycję przywileju fundacyjnego kościoła w Białej Podlaskiej wystawionego przez Jerzego Iwanowicza Ilinicza. Zawarte w nim informacje pozwalają na ustalenie m.in. nowej daty powstania parafii czy listy wezwań. W przywileju znajduje się także najstarsza wzmianka o Białej Podlaskiej jako mieście.
    The article presents a description and edition of a foundation charter issued by Jerzy Iwanowicz Ilinicz for a church in Biała Podlaska. The information contained makes it possible to determine, among other things, a new date of the establishment of the parish or lists of patron saints. The charter also includes the oldest mention of Biała Podlaska as a town.
    Źródło:
    Rocznik Lituanistyczny; 2019, 5
    2450-8454
    2450-8446
    Pojawia się w:
    Rocznik Lituanistyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Lepiej byś był w domu siedział...” − analiza śladów lektury z wybranych egzemplarzy „Peregrynacji do Ziemi Świętej” Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła „Sierotki” jako przyczynek do badań nad dawną recepcją dzieła
    ‘You should have stayed home...’ − an Analysis of Readers’ Notes Included in Some of the Copies of “Peregrination to the Holy Land” by Mikołaj Krzysztof ‘The Orphan’ Radziwiłł as a Trigger to a Study on the Old-Time Reception of the Work
    Autorzy:
    Osuch, Martyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1193992.pdf
    Data publikacji:
    2021-06-20
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
    Tematy:
    peregrynacja
    podróże
    stare druki
    badania proweniencyjne
    Mikołaj Krzysztof Radziwiłł
    peregrination
    travels
    old print books
    provenance research
    Opis:
    Peregrynacja do Ziemi Świętej autorstwa Mikołaja „Sierotki” Radziwiłła została po raz pierwszy opublikowana w 1601 r., a na przestrzeni kolejnych 200 lat ukazało się 14 jej wznowień w różnych językach. Relacja z pielgrzymki do Jerozolimy jest nie tylko dowodem wszechstronnego wykształcenia i oczytania Radziwiłła, ale też prezentuje autora jako zdolnego szesnastowiecznego dokumentalistę, który doskonale wie, w jaki sposób przyciągnąć uwagę odbiorcy. Peregrynacja zyskała ogromną popularność, czego dowodzą liczne ślady lektury (noty rękopiśmienne, podkreślenia) pozostawione przez czytelników w zachowanych egzemplarzach. Celem artykułu jest określenie recepcji czytelniczej wspomnianego dzieła na podstawie wyników badań proweniencyjnych przeprowadzonych na 20 egzemplarzach Peregrynacji przechowywanych w Gabinecie Starych Druków Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie.
    Peregrynacja do Ziemi Świętej [Peregrination to the Holy Land] by Mikołaj Krzysztof ‘The Orphan’ Radziwiłł was first published in 1601 and within next two hundred years there were fourteen other re-releases of the publication in different languages. The account of the pilgrimage to Jerusalem not only proves Radziwiłł’s comprehensive education and being well read but also presents him as a skilled sixteenth-century documentalist who knows precisely how to attract reader’s attention. The fact that the readers have left a number of underlines, notes, and comments in the preserved copies proves Peregrynacja do Ziemi Świętej to have been a great literary success of those times. This article aims at determining readers’ response to Radziwiłł’s work on the grounds of the results of the provenance research conducted on twenty copies of Peregrynacja do Ziemi Świętej deposited in the Early Printed Books Department of University of Warsaw Library.
    Źródło:
    Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo; 2021, 11 (14); 295-313
    2084-6045
    2658-2503
    Pojawia się w:
    Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Jak Krzysztof Radziwiłł (1585–1640) dwory i zbory budował. Uwagi do organizacji prac budowlanych w dobrach magnackich na Litwie w 1. połowie XVII wieku. Część I
    How Krzysztof Radziwiłł (1585–1640) built manors and churches. Notes on the organization of construction works on magnate estates in Lithuania in the first half of the 17th century. Part I
    Autorzy:
    Zawadzki, Jarosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/26469663.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Krzysztof Radziwiłł
    wojewoda wileński
    hetman wielki litewski
    Wielkie Księstwo Litewskie
    majątek magnacki
    rezydencje
    budownictwo
    finansowanie prac budowlanych
    Krzysztof Radziwill
    Voivode of Vilnius
    Great Hetman of Lithuania
    Grand Duchy of Lithuania
    magnate estate
    residences
    construction
    financing of construction works
    Opis:
    Tekst stanowi pierwszą z dwóch części opracowania dotyczącego prowadzenia prac budowlanych w majątku jednego z najważniejszych litewskich magnatów pierwszej połowy XVII w., Krzysztofa Radziwiłła (1585–1640), wojewody wileńskiego i hetmana wielkiego litewskiego. Omówiono w nim postać inwestora, spróbowano ocenić zakres prac budowlanych w jego dobrach prywatnych i w mniejszym zakresie także w majątkach królewskich, którymi zarządzał. Wyróżniono trzy odmienne okresy aktywności budowlanej Radziwiłła. Zmiany intensywności prac w większym stopniu spowodowane były celowymi zamierzeniami inwestora niż czynnikami finansowymi lub innymi. Autor starał się także przedstawić zmieniające się możliwości finansowe magnata, których szczyt przypada na jego ostatnie lata życia. Przedstawiony został także proces planowania inwestycji, często ulegający zmianom w czasie ich trwania. Zwrócono uwagę na bardzo ważną rolę odgrywaną w tym zakresie przez inwestora, który decydował o każdym etapie inwestycji. Chociaż decyzje swoje konsultował ze swym zaufanym otoczeniem, przede wszystkim z zarządcami dóbr, to jednak sobie pozostawiał ostateczną decyzję. Miało to konsekwencje w postaci daleko idącego ubezwłasnowolnienia urzędników pańskich oraz często niepotrzebnego przeciągania inwestycji. To ostatnie powodowane było znacznym rozproszeniem majątków ziemskich i trudnościami komunikacyjnymi.
    The text is the first of two parts of the study on the construction works on the property of one of the most important Lithuanian magnates of the first half of the 17th century, Krzysztof Radziwiłł (1585–1640), the Vilnius voivode and the Grand Hetman of Lithuania. It discusses the figure of the investor, attempts to assess the scope of construction works on his private estates and, to a lesser extent, also on royal estates managed by him. Three different periods of Radziwiłł’s construction activity were distinguished. Changes in the intensity of work were caused to a greater extent by the intentional decisions of the investor than by financial or other factors. The author also tried to present the changing financial possibilities of the magnate, which peaked in the last years of his life. The process of investment planning is also presented, which often changes over time. Attention was drawn to the very important role played in this respect by the investor who decided about each stage of the investment. Although he consulted his decisions with his trusted entourage, primarily with property managers, he left the final decision for himself. This had consequences in the form of far-reaching incapacitation of state officials and often unnecessary prolongation of investments. The latter was caused by a significant dispersion of land estates and communication difficulties.
    Źródło:
    TECHNE. Seria Nowa; 2022, 9; 41-78
    2084-851X
    Pojawia się w:
    TECHNE. Seria Nowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Epidemie dalekie i bliskie: mór pod piramidami i w wiejskiej chacie w XVI wieku – Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła Peregrynacyja do Ziemi Świętej… i Victoria deorum Sebastiana Fabiana Klonowica – konwencje opisu na tle literatury klasycznej
    Autorzy:
    Kuran, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2029735.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-14
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    plague in literature
    Sebastian Fabian Klonowic
    Mikołaj Krzysztof Radziwiłł
    literary conventions
    ancient literature
    dżuma w literaturze
    konwencje literackie
    literatura antyczna
    Opis:
    Artykuł ma na celu ukazanie swoistości spojrzenia na temat przebiegu epidemii podjęty w dwu dziełach staropolskich Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła Peregrynacyi do Ziemi Świętej… i Victoria deorum  Sebastiana Fabiana Klonowica na tle opisów Tukidydesa, Lukrecjusza, Owidiusza i Boccacia. Jako kontekst przywołane zostały relacje Homera i Wergiliusza. Elementy składające się na konwencję to np.: opis objawów, próby leczenia, bezsilność medyków, masowa śmierć ludności, konsekwencje rozwarstwienia społecznego w czasie zarazy, wzmożenie kultu religijnego lub ucieczka w hedonistyczne użycie życia, rozluźnienie zasad moralnych, migracje ludności, upadek rodów, zanik szacunku dla zwłok i zbiorowe pochówki. Radziwiłł opisuje z odległej perspektywy kilkuletnią dynamikę rozwoju epidemii w znacznej mierze pomijając konwencje, Klonowic koncentruje się na jej przebiegu wśród warstw uboższych, częściowo tylko podejmując znane wątki. Nawiązując do tradycji literackiej wprowadza nowe.
    The aim of the article is to present outlook specificity to the topic of epidemics process described in two works Mikołaj Krzysztof Radziwiłł’s Peregrination to the Holy Land and Victoria deorum of Sebastian Fabian Klonowic on the background of Thucydides, Lucretius, Ovid and Boccacio. As the contexts are summoned relations of Homer and Virgil. Elements creating convention are following: description of symptoms, treatment attempts, medics’ hopelessness, mass death of population, consequences of social stratification during the plague, an increase of religious worship or escape into hedonistic use of life, loosening moral principles, population migrations, families’ fall, lack of respect for bodies and mass burials. Radziwiłł describes, from a distant perspective, a several-year dynamics of the epidemic’s development largely omitting conventions, Klonowic focuses on its process among the poorer classes, only partially taking up well known plots. Referring to literary tradition, he introduces new ones.
    Źródło:
    Tematy i Konteksty; 2021, 16, 11; 128-152
    2299-8365
    Pojawia się w:
    Tematy i Konteksty
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Jak Krzysztof Radziwiłł (1585–1640) dwory i zbory budował. Uwagi do organizacji prac budowlanych w dobrach magnackich na Litwie w pierwszej połowie XVII wieku. Część II
    How Krzysztof Radziwiłł (1585–1640) built mansions and churches. Notes on the organization of construction works in magnate estates in Lithuania in the first half of the 17th century. Part II
    Autorzy:
    Zawadzki, Jarosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29519232.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Krzysztof Radziwiłł
    wojewoda wileński
    hetman wielki litewski
    Wielkie Księstwo Litewskie
    majątek magnacki
    rezydencje
    budownictwo
    organizacja prac budowlanych
    czas trwania inwestycji budowlanych
    Krzysztof Radziwill
    voivode of Vilnius
    Grand Hetman of Lithuania
    Grand Duchy of Lithuania
    magnate estate
    residences
    construction
    organization of construction works
    duration of construction investments
    Opis:
    Tekst stanowi drugą część opracowania dotyczącego prowadzenia prac budowlanych w majątku jednego z najważniejszych litewskich magnatów pierwszej połowy XVII w., Krzysztofa Radziwiłła (1585–1640), wojewody wileńskiego i hetmana wielkiego litewskiego. Przedstawiono w nim pracowników zatrudnionych przy wznoszeniu budowli, od najmniej wykwalifikowanych po architektów i rzeźbiarzy. Uwagę poświęcono także produkcji lub nabywaniu materiałów budowlanych, ich transportowi i gromadzeniu. Następnie przedstawiono sam proces budowania lub remontowania budynków, jego przebieg i czas trwania. W podsumowaniu autor starał się uzasadnić, że na przebieg procesu inwestycyjnego w dobrach Krzysztofa Radziwiłła wpływały jego cechy osobowe i systemu pracy jaki przyjął (ścisła kontrola, monopol podejmowania decyzji, nawet w drobnych sprawach przez księcia, oszczędność). Decydujące jednak znaczenie, według autora, miał system społeczny i gospodarczy panujący w tym czasie w Wielkim Księstwie Litewskim. Duży udział gospodarki naturalnej oraz wąski rynek usług i handlu towarami budowlanymi, powodował nieustanne problemy z utrzymaniem ciągłości i efektywności prac. Skutkowało to nieustannie ponawianymi próbami organizowania prac możliwie w największym stopniu rękami własnych poddanych pańszczyźnianych i za pomocą wytwarzanych we własnych majątkach produktów. Efektem tych zabiegów była zarówno niska jakość produktów, jak i wykonywanej pracy. Mniejsze, lecz ważne, znaczenie miały negatywne zjawiska naturalne, przede wszystkim liczne w latach 20. XVII wieku epidemie, lecz także pożary, wichury i powodzie. Negatywne znaczenie miały też procesy ogólnoeuropejskie, skutkujące, w wyniku zmiany struktury cen, spadkiem dochodowości majątków magnackich. W przypadku Krzysztofa Radziwiłła zjawisko to zostało znacznie osłabione w wyniku przypadających na ostatnie lata jego życia nadań bogatych królewszczyzn, przede wszystkim ekonomii mohylewskiej, w efekcie w latach 30. XVII wieku osiągał on najwyższe dochody.
    The text is the second part of the study on the construction works in the estate of one of the most important Lithuanian magnates of the first half of the 17th century, Krzysztof Radziwiłł (1585–1640), Vilnius Voivode and Grand Hetman of Lithuania. It presents the workers employed in the construction of the building, from the least qualified to architects and sculptors. Attention was also paid to the production or purchase of building materials, their transport and collection. Then, the process of building or renovating buildings, its course and duration were presented. In conclusion, the author tried to justify that the course of the investment process in Krzysztof Radziwiłł’s estate was influenced by his personal characteristics and the work system he adopted (strict control, monopoly of decision-making, even in minor matters by the prince, thrift). However, according to the author, the social and economic system prevailing in the Grand Duchy of Lithuania at that time was of decisive importance. A large share of natural economy and a narrow market of services and trade in construction goods caused constant problems with maintaining the continuity and efficiency of works. This resulted in repeated attempts to organize work as much as possible with the hands of the serfs’ (prince’s own subjects) and with the help of products manufactured on their own estates. The effect of these treatments was both the low quality of the materials and the work performed. Lesser, but important, were the negative natural phenomena, especially numerous epidemics in the 1720s, but also fires, storms and floods. Pan-European processes also had a negative impact, resulting in a decrease in the profitability of aristocratic estates as a result of a change in the price structure. In the case of Krzysztof Radziwiłł, this phenomenon was significantly weakened as a result of the endowments of rich royal estates, mainly the economy of Mogilev, in the last years of his life. As a result, in the 1730s he achieved the highest income.
    Źródło:
    TECHNE. Seria Nowa; 2022, 10; 11-68
    2084-851X
    Pojawia się w:
    TECHNE. Seria Nowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przygotowania Rzeczypospolitej do wojny z Moskwą w latach 1632–1633
    Preparations of the Republic of Poland for the war with Moscow in the years 1632–1633
    Autorzy:
    Nagielski, Mirosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/46176650.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    kampania smoleńska
    Władysław IV Waza
    Michaił Borysowicz Szein
    Krzysztof Radziwiłł
    autorament cudzoziemski
    Smolensk campaign
    Władysław IV Vasa
    Mikhail Borisovich Shein
    foreign author
    Opis:
    Kampania smoleńska 1632–1634 rozpoczynała panowanie nowego władcy Rzeczypospolitej, Władysława IV. Wykorzystując śmierć Zygmunta III, Moskwa już jesienią 1632 r. rozpoczęła działania na teatrze wschodnim, stawiając sobie za cel odzyskanie utraconego w 1611 r. Smoleńska. Do wojny strona polsko-litewska była nieprzygotowana, a na temat celowości zaciągów trwały spory między hetmanami Lwem Sapiehą i Krzysztofem Radziwiłłem. Dzięki temu ostatniemu wzmocniono załogi twierdz pogranicza oraz założono obóz pod Krasnym, który blokował siły moskiewskie oblegające Smoleńsk. Wobec trwania wojny trzydziestoletniej Rzeczpospolita musiała prowadzić zaciągi w oparciu o własnego rekruta, korzystając z pomocy werbowanych z zagranicy oficerów cudzoziemców. Przygotowania mające na celu wystawienie armii odsieczowej trwały długo i wymagały dużych nakładów finansowych. Ich rezultatem było wystawienie kilkunastotysięcznej armii, która pod dowództwem Władysława IV we wrześniu 1633 r. dotarła pod Smoleńsk, odblokowując obleganą twierdzę przez siły moskiewskie M. B. Szeina.
    The Smolensk campaign of 1632–1634 began the reign of the new ruler of the Polish-Lithuanian Commonwealth, Władysław IV Vasa. Taking advantage of the death of Sigismund III Vasa, Moscow began operations in the eastern theater in the fall of 1632, with the goal of regaining the Smolensk lost in 1611. The Polish-Lithuanian side was unprepared for the war, and disputes between Hetmans Lew Sapieha and Krzysztof Radziwiłł continued about the purposefulness of the hauls. Thanks to the latter, the crews of the border fortresses were strengthened and a camp was established near Krasny, which blocked the Moscow forces besieging Smolensk. In view of the Thirty Years’ War, the Republic of Poland had to carry out hauls based on its own recruit, with the help of foreign officers recruited from abroad. Preparations to deploy a relief army took a long time and required a lot of money. As a result, an army of several thousand was raised, which under the command of Władysław IV in September 1633 reached Smolensk, unblocking the besieged fortress by the Moscow forces of M. B. Sheina.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica; 2022, 111; 87-111
    0208-6050
    2450-6990
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Tragedia i dwór: Stan faktyczny oraz polemiczne użycie stereotypu w historii polskich przekładów Corneille’a i Racine’a
    Tragedy and the Court: The Actual State of Affairs and Polemic Use of the Stereotype in the History of Polish Translations of Corneille’s and Racine’s Work
    Autorzy:
    Bajer, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/30103104.pdf
    Data publikacji:
    2018-12-18
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    kultura polska XVIIIw.
    dramat polski XVIIIw.
    literatura polska XVIIIw.
    teatr dworski w Polsce
    Seweryn Rzewuski
    Stanisław Wincenty Jabłonowski
    Udalryk Krzysztof Radziwiłł
    historia dramatu
    Polish culture of the 18th century
    18th-century Polish drama
    Polish literature of 18th cenury
    Polish court theatre
    Stanisław Wincenty Jablonowski
    Udalryk Krzysztof Radziwill
    drama history
    Opis:
    Począwszy od XVII w., przełomem w historii polskiej tragedii była recepcja utworów Pierre’a Corneille’a i Jeana Racine’a przez przekład. Już w czasach Jana Andrzeja i Stanisława Morsztynów uprzywilejowanym kręgiem odbioru francuskiego modelu dramatu poważnego stał się dwór królewski. Wiek osiemnasty przynosi kontynuację tego zjawiska, przy czym zainteresowanie tłumaczy twórczością dwóch tragików rozlewa się na dwory arystokratyczne, później szlacheckie. W czasach saskich na szczególną uwagę zasługuje pochodzący z 1715 roku fragment przekładu La mort de Pompée Corneille’a obecny w sylwie autorstwa Stanisława Wincentego Jabłonowskiego. Twórczość Racine’a inspiruje w kolei innych tłumaczy magnackich, takich jak Udalryk Krzysztof Radziwiłł czy Seweryn Rzewuski. Związki z teatrem dworski wykazuje także pijarska praktyka przedstawień szkolnych, organizowanych przez Stanisława Konarskiego. Czasy stanisławowskie przynoszą kontynuację wcześniejszych inicjatyw. W tej epoce prężnie rozwija się ponadto tradycja francuskojęzycznych teatrów de société. W sferach dworskich przekład francuskiej tragedii klasycystycznej wciąż pojawia się w obiegu rękopiśmiennym (Stanisław Wodzicki) i w druku (Wojciech Turski). W czasach postanisławowskich tradycja teatru dworskich odciska swoje piętno na recepcji francuskich tragedii w sposób nieco bardziej pośredni a czasem zaskakujący: wobec trudnej sytuacji gatunku w repertuarze sceny komercyjnej, wystawiając Horacjuszy Corneille’a (1802), Osiński posługuje się inscenizacją amatorską jako formą promocji gatunku walczącego o popularność. Nakierowana na propagowanie tragedii działalność Iksów wykazuje związki z dworem za sprawą statusu społecznego członków Towarzystwa oraz zakulisowych działań, do których się uciekają. W ostatnim z omawianych okresów - w pewnej mierze za sprawą Iksów, których postępowanie nieświadomie ilustruje pewne tezy krytyki europejskiej, np. Schlegla - wytwarza się negatywny obraz asocjacji francuskiej tragedii i dworu, jako miejsca zepsucia, nadmiernej rytualizacji zachowań i niewrażliwości na problemy ogółu. Nie wyczerpuje to jednak w całości stereotypu dworskości przypisywanej dziełom Corneille’a i Racine’a. W odróżnieniu od Europy zachodniej w Polsce tego okresu wyróżnić można dwa inne warianty zestawienia tragedii z dworem. W twórczości Kopystyńskiego tłumaczenie Racine’a jawi się jako idealne otium wykształconego szlachcica, spędzającego życie w rodzinnym dworze prowincjonalnym. W okresie porozbiorowym kształtuje się też (oparta na błędnych przesłankach) legenda inscenizacji Cyda na dworze Jana Kazimierza. Tragedia francuska ukazana jest jako jeden z ważnych elementów kształtowania się narodowej tradycji.
    The reception of the plays by Pierre Corneille and Jean Racine through translation, which began in the 17th century, was a breakthrough moment in the history of Polish tragedy. By the time of Jan Andrzej and Stanisław Morsztyns, the royal court had become a privileged circle of receiving the French model of serious drama. The trend continued in the 18th century, but the interest of translators in the output of the two tragedians spread into first aristocratic and then nobility courts as well. A notable example from the Saxon times is a fragment of a 1715 translation of Corneille’s Le mort de Pompée that can be found in a silva by Stanisław Wincenty Jabłonowski. Racine’s work, on the other hand, inspired magnate translators, such as Udalryk Krzysztof Radziwiłł or Seweryn Rzewuski. The ties with the court theatre could also be found in the way Piarists, and Stanisław Konarski most notably, put on school theatre spectacles. The trend lived on under the reign of Stanisław August Poniatowski as well. Additionally, there was a surge of interest in French théâtres de société. At courts, the translations of French classical tragedies continued to appear either in manuscript (Stanisław Wodzicki) or in print (Wojciech Turski). After the reign of Stanisław August, the tradition of court theatres still influenced the reception of French tragedies, but in more indirect, and sometimes surprising, ways: confronted with the difficult situation of the genre in the repertories of commercial theatres, for example, Osiński produced Corneille’s Horace (1802) as an amateur play in order to popularise it. Theatre criticism of the Towarzystwo Iksów [the Exes’ Society], intent on promoting tragedy, was connected with the court through the social status of its members and their actions behind the scenes. In the last of the abovementioned periods—to some extent due to the Towarzystwo Iksów whose actions inadvertently exemplified some criticisms levelled by European critics of the time, like Schlegel—negative associations surrounding French tragedy and the court as a place of moral decay, overly ritualistic behaviours and insensitivity towards problems of society as a whole came to the fore. This, however, does not fully define the stereotype of courtliness ascribed to the work of Corneille and Racine. In Kopystyński’s life, translating Racine appears to be a perfect otium for an educated nobleman living in his family mansion in the country. In the post-partitioning period, a legend about the staging of Le Cid at the court of King Jan Kazimierz emerged, although it was based on false premises. French tragedy is presented as an important factor shaping the national tradition.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2018, 67, 4; 55-86
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Morowe powietrze w Orli, na Podlasiu i w Rzeczpospolitej w listach urzędników podlaskich Krzysztofa II Radziwiłła – Macieja Berzeńskiego i Stanisława Kurosza
    Mala aria in Orla, Podlasie and the Republic of Poland in the letters written by Podlasie clerks of Krzysztof Radziwiłł II – Maciej Berzeński and Stanisław Kurosz
    «Моровое поветрие» в Орле, на Подлясье и во всей Польше в письмах подлясских служащих Криштофа II Радзивилла – Матея Беженьского и Станислава Куроша
    Autorzy:
    Sierba, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/952227.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    история Подлясья
    Орля
    история XVII века
    әпидемия
    чума
    Криштоф II Радзивилл
    historia podlasia
    orla
    historia xvii wieku
    dżuma
    epidemia
    krzysztof ii radziwiłł
    podlasie history
    the history of the 17th century
    plague
    epidemic
    Opis:
    Статья посвящена вопросу так называемого «морового поветрия» или чумы на территории радзивилловских поместий в Орле на Подлясье, а также всей корреспонденции Матея Беженьского и Станислава Куроша, которые были важными подлясскими служащими Криштофа Радзивилла по биржаньской линии. Были они старостами Орлянскими. Их корреспонденция относится к 1614–1640 годам. В своих письмах они сообщали о начинающейся в разных населенных пунктах әпидемии. В статье автор описывает шесть лет чумы: 1621, 1624–1625, 1629–1631, о которой вспоминают Беженьский и Курош. На основе их писем создана сеть местностей, в которых бушевала әпидемия. Важными в статье являются перечисление и характеристика способов профилактики и борьбы с чумой, которые также появлялись в письмах служащих. В результате автор статьи делает вывод, что әпидемии распространялись не только в больших городах, они занимали также малые населенные пункты, села и деревни. Әтот аспект обычно не учитывался в литературе, посвященной әпидемиям чумы.
    The article discusses the issue of the so called “mala aria” (the miasma theory) within the territory of the Radziwiłł’s estate in Orla and Podlasie as well as in the entire Republic of Poland on the basis of the letters written by Maciej Berzeński and Stanisław Kurosz. Both men were important Podlasie clerks of Krzysztof Radziwiłł of Birże kinship. They were, among others, Orla Starosts (District Heads). Altogether their correspondence embraces the period between 1614 and 1640. In their letters they wrote about epidemics, anywhere they occurred. The article describes six years of plagues: 1621, 1624–1625 and 1629–1631, which are mentioned by Berzeński and Kurosz. On the basis of their letters a network of towns where epidemics spread has been reconstructed. What is important, the article enumerates and specifies ways of preventing and fighting plague, which were included in the clerks’ correspondence too. A final conclusion ensuing from the text is the fact that epidemics did not solely occur in big cities. They also appeared (if not to a greater degree) in small cities, towns and villages. This aspect has generally been ignored in the subject literature devoted to plagues.
    Źródło:
    Studia Podlaskie; 2016, 24
    0867-1370
    Pojawia się w:
    Studia Podlaskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-15 z 15

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies