Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Grand Duchy of Lithuania" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 166-177 z 177
Tytuł:
About the terms concerning the ruler and the state in the Grand Duchy of Lithuania in the epoch of Mindaugas` reign
О терминах, касающихся правителя и государства в ВКЛ в эпоху правления Миндовга
Autorzy:
Ryier, Yanina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/969587.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Towarzystwo Nauki i Kultury Libra
Tematy:
the Grand Duchy of Lithuania
Mindaugas
state
ruler
land
sovereign
king
power
tradition
Великое Княжество Литовское
Миндовг
государство
правитель
земля
государь
король
власть
традиция
Wielkie Księstwo Litewskie
Mendog
państwo
ziemia
władca
książę
król
władza
tradycja.
Opis:
Artykuł poświęcono problemom terminologii, stosowanej dla określenia władcy i państwa w okresie rządów Mendoga. Podkreśla się w nim złożoność problemu oraz potrzebę interdyscyplinarnych badań nad nim. Przeanalizowana została terminologia, występująca w źródłach narracyjnych dla określenia Mendoga i jego państwa. Przeprowadzono także syntezę sformułowań odnoszący się do władzy i państwa oraz ukazano luki w terminologii wykorzystywanej dla charakterystyki monarchy w Wielkim Księstwie Litewskim na początkowym etapie jego istnienia.
Źródło:
Wschodni Rocznik Humanistyczny; 2020, XVII, 3; 31-44
1731-982X
Pojawia się w:
Wschodni Rocznik Humanistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dwa komputy wojska Wielkiego Księstwa Litewskiego z pierwszej połowy 1615 roku
Two Military Registers of the Grand Duchy of Lithuania Troops from the First Half of 1615
Autorzy:
Przepiórka, Andrzej Grzegorz
Żojdź, Karol
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2131670.pdf
Data publikacji:
2020-09-19
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Polish-Muscovite War (1609–1618)
Grand Duchy of Lithuania
Lithuanian army
Lithuanian hetman
army registers
military organisation
troops
wojna Rzeczypospolitej z Państwem Moskiewskim (1609–1618)
Wielkie Księstwo Litewskie
armia litewska
hetman litewski
komputy
organizacja wojska
żołnierze
Opis:
Edycja źródłowa obejmuje dwa komputy wojska Wielkiego Księstwa Litewskiego z pierwszej połowy 1615 r. Dokumenty stanowią cenny materiał do badań nad organizacją i liczebnością wojska Wielkiego Księstwa Litewskiego w pierwszej połowie XVII w.
The present source edition contains two registers of the military troops of the Grand Duchy of Lithuania from the first half of 1615. The documents make a valuable contribution to the research into the organisation and number of the Lithuanian army in the first half of the seventeenth century.
Źródło:
Rocznik Lituanistyczny; 2020, 6; 267-286
2450-8454
2450-8446
Pojawia się w:
Rocznik Lituanistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Garnizon księcia Bogusława Radziwiłła w Słucku 1654–1668. Struktura i finansowanie
The Sluck garrison of Prince Bogusław Radziwiłł in 1654–1668. Structure and financing
Autorzy:
Kossarzecki, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/22446705.pdf
Data publikacji:
2022-12-13
Wydawca:
Archiwum Główne Akt Dawnych
Tematy:
Słuck
garnizon
Bogusław Radziwiłł
Wielkie Księstwo Litewskie
wojsko litewskie
piechota niemiecka
twierdze prywatne
wojna polsko-rosyjska 1654-1667
potop szwedzki
Sluck
garrison
Grand Duchy of Lithuania
Lithuanian military
rman infantry
private fortresses
Polish-Russian war 1654–1667
Swedish deluge
Opis:
Artykuł omawia dzieje regimentu piechoty niemieckiej księcia Bogusława Radziwiłła. Oddział pełnił funkcję garnizonu w Słucku, prywatnym mieście księcia, w okresie wojen Rzeczypospolitej z Państwem Moskiewskim i Kozakami. Tekst koncentruje się wokół struktury garnizonu i sposobów jego finansowania. Wyjaśniono przyczyny pojawienia się w prywatnym mieście księcia regimentu wojsk koronnych, podano informacje o kadrze oficerskiej, pochodzeniu oficerów, ich doświadczeniu wojskowym, losach i karierze oraz przebiegu służby w Słucku. Poświęcono też uwagę pochodzeniu żołnierzy oraz sprawom związanym ze zmieniającą się liczebnością garnizonu w zależności od rozwoju sytuacji wojennej. Wyjaśniono problem finansowania garnizonu, który wraz z klęską Rzeczypospolitej w 1655 r. i przejściem księcia Bogusława na służbę szwedzką, a potem pruską, przestał być opłacany ze skarbu koronnego czy litewskiego. Tekst naświetla wysiłki księcia zmierzające do zapewnienia finansowania i zaopatrzenia regimentu polegające najpierw (w latach 1655–1658) na obarczeniu tym ciężarem mieszczan słuckich i poddanych ze wsi książęcych w województwie nowogródzkim, a w latach 1659–1668, gdy po uzyskaniu zgody króla i sejmu i wprowadzeniu regimentu do komputu litewskiego, wysiłek swoich poddanych książę starał się wesprzeć pieniędzmi uzyskiwanymi ze skarbu. Losy garnizonu zależały od rozwoju sytuacji militarnej i stopnia bezpieczeństwa Słucka i włości Księstwa Słuckiego oraz stanu finansów książęcych. Wszystko to wpływało na liczebność garnizonu, a po ustaniu wojen, na stopniową jego redukcję z ponad 1000 do 150 żołnierzy. Stopniowo regiment zamieniał się z jednostki w pełni bojowej w prywatny garnizon magnacki pełniący rolę porządkową. Jego oficerowie coraz bardziej upodabniali się do urzędników administracyjnych w służbie magnata.
The article discusses the history of Prince Bogusław Radziwiłł’s German infantry regiment. The unit served as a garrison in Sluck, the prince's private city, during the period of the Commonwealth's wars against the Muscovite State and the Cossacks. The text focuses on two issues, specifically the structure of the garrison and the ways it was financed. The article explains the reasons for a Crown army regiment appearing in the prince's private city, provides information about the officers team, their backgrounds, military experience, history and careers, as well as the course of their service in Sluck. Attention was also given to the background of the soldiers and to fluctuating numbers of the garrison depending on war developments. The problem of financing the garrison, which was no longer paid from the Crown or Lithuanian treasuries after the defeat of the Commonwealth in 1655 and Prince Bogusław's shift to Swedish and subsequently Prussian service, is explained as well. The paper sheds light on the prince's efforts to secure funding and provisions for the regiment. These efforts initially (in 1655–1658) amounted to placing the burden on the townspeople of Sluck and subjects from the prince's villages in the Nowogródek Voivodship. Subsequently (in 1659-1668), after obtaining the consent of the king and the Sejm to incorporate the regiment into the Lithuanian Complement (komput), the prince tried to bolster the efforts of his subjects with money obtained from the treasury. The fate of the garrison depended on military situation developments and the degree of safety of Sluck and the Sluck Duchy domains, as well as the state of the Duke's finances. All this combined had an impact on the size of the garrison, and after the wars had ended, its gradual reduction from more than 1,000 to 150 soldiers. Gradually, the regiment turned from a combat unit into a magnate's private garrison serving as a policing force. In the magnate's service, its officers increasingly came to resemble administrative officials.
Źródło:
Miscellanea Historico-Archivistica; 2022, 29, 29; 7-46
0860-1054
Pojawia się w:
Miscellanea Historico-Archivistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polemika z katolicyzmem i prawosławiem w "Katechizmie nieświeskim" Szymona Budnego
Autorzy:
Kamieniecki, Jan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/624961.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
religious polemics
catechisms in the 16th century
Szymon Budny
Protestantism in the Grand Duchy of Lithuania
polemiki religijne
katechizmy XVI w.
protestantyzm w Wielkim Księstwie Litewskim
религиозная полемика
катехизисы XVI века
Симон Будный
протестантизм в Великом Княжестве Литовском
Opis:
The “Catechism of Nesvizh” refers to a very long tradition of this genre. It is; however, the first catechism published in the old Belarusian language. It contains first of all rules of the Calvinist doctrine presented on the basis of three texts important for all Christians: the Decalogue, Our Father prayer and the Creed.   Catechisms were not used for the purpose of a regular faith-related discussion; however, the analysed text contains parts that are a polemic with teaching in the Roman Catholic Church and in the Orthodox Church. Especially the following theses were discussed in great detail: the Harrowing of Hell, celibacy of the clergy, prayers to saints and iconolatry. In this article, I present methods used by the author of the “Catechism of Nesvizh” (Nesvizh – in Polish „Nieśwież” – a place in Poland) – Szymon Budny, while criticizing formal statements contrary to the Calvinist doctrine. I also pay attention to knowledge of both reality and the literature of the Orthodox Church shown by the author of the discussed work as well as to methodological reliability. This can be seen in the light of the fact that Szymon Budny presents his critical attitude towards theological theses rather than towards religious communities authorizing those statements.
Katechizm nieświeski nawiązuje do bardzo długiej tradycji tego gatunku. Jest on jednak pierwszym katechizmem wydanym w języku starobiałoruskim. Zawiera  przede wszystkim wykład doktryny kalwińskiej, przedstawiony za pomocą trzech ważnych dla wszystkich chrześcijan tekstów: Dekalogu, modlitwy Ojcze nasz i wyznania wiary. Katechizmy nie były używane do prowadzenia systematycznej dyskusji wyznaniowej, jednak analizowany katechizm zawiera  fragmenty, które są polemiką z nauczaniem Kościoła katolickiego oraz prawosławnego.  Szczególnie dokładnie  omówione zostały takie tezy, jak: zstąpienie Chrystusa do otchłani, celibat duchowieństwa, modlitwa do świętych i kult obrazów.  W niniejszym artykule przedstawiam  metody, jakimi posługuje się autor Katechizmu nieświeskiego - Szymon Budny - krytykując twierdzenia niezgodne z doktryną kalwińską. Zwracam również uwagę na znajomość  realiów i literatury prawosławnej, prezentowaną przez  autora omawianego dzieła  oraz na rzetelność metodologiczną, która przejawia się w tym, że Szymon Budny odnosi się krytycznie raczej do określonych tez teologicznych niż do wspólnot wyznaniowych, które te twierdzenia autoryzowały.
Несвижский катехизис восходит к долгой традиции этого жанра. При этом он является первым катехизисом, изданным на старобелорусском языке. Прежде всего он содержит изложение кальвинистской доктрины в виде трех важнейших для всех христиан текстов: Десять заповедей, молитва «Отче наш» и основные постулаты веры. Катехизисы не использовались в религиозных дискуссиях, однако анализируемый текст содержит фрагменты, которые полемизируют с учением католического костела и православной церкви. Особенно подробно они затрагивают такие тезисы, как сошествие Христа в Лимб, безбрачие духовенства, молитвы к святым, культ икон. В данной статье представлены методы, которыми пользовался автор Несвижского катехизиса – Симон Будный, критикуя постулаты, противоречащие кальвинистской доктрине. Обращается также внимание на знание православных реалий и православной литературы, демонстируемое Симоном Будным, и продуктивность его методологии, проявляющуюся в критическом отношении к теологическим тезисам, но не к религиозным общинам, их исповедющим.
Źródło:
Studia Białorutenistyczne; 2015, 9
1898-0457
Pojawia się w:
Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wielkie Księstwo Litewskie w relacjach berlińskich Philipa Plantamoura z lat 1700–1703
Великое Литовское княжество в берлинских отчетах Филипа Плантамура за 1700-1703 гг.
Autorzy:
Sawicki, Mariusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/969517.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Towarzystwo Nauki i Kultury Libra
Tematy:
Philipp Plantamour
dyplomacja brytyjska
wielka wojna północna,
Wielkie Księstwo Litewskie
Sapieha
Ogiński
wojna domowa
George Stepney.
British diplomacy
Great Northern War
Grand Duchy of Lithuania
Civil War
Плантамур
английская дипломатия
Великая северная война
Август II Сильный
Кароль XII
Латвия
Литва
Швеция
Сапега
Огински
Opis:
Важным элементом современных исторических исследований является анализ дипломатических отчетов касающихся Речи Посполитой. Они показывают историю государства, его внутреннюю и внешнюю политику с другой исторической точки зрения. В 1700 году вспыхнула Северная война, и в последующие десятилетия политическая система в Центральной и Восточной Европе изменилась. Дипломаты из иностранных дворов, в том числе Филипп Плантамур, секретарь посла Джорджа Степни в Берлине, заинтересовались войной. Свои отчеты он отправлял на Британию. В них он размещал информации о военных и политических операциях в Литве. Анализ этих дипломатических отчетов дает ответ на вопрос, как этот воспринимался в 1700- 1703 гг. этот конфликт а также Литва и ее социальные элиты. Также будет интересно ответить на вопрос о том, содержали ли отчеты Филиппа Плантамура правдивую и ранее неизвестную информацию.
Źródło:
Wschodni Rocznik Humanistyczny; 2019, XVI, 2; 169-192
1731-982X
Pojawia się w:
Wschodni Rocznik Humanistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rzeczywistość sądowo-prawna jednodworców w świetle dzieła Wincentego Dunin-Marcinkiewicza Pińska szlachta
The Judicial and Legal Reality of Odnodvortsy in the Light of Wincenty Dunin-Marcinkiewicz’s Work The Nobility of Pinsk
Судебно-правовая действительность однодворцев в свете произведения Викентия (Винцента) Дунин-Марцинкевича Пинская шляхта
Autorzy:
Łopatecki, Karol
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2234996.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
jednodworcy
Wincenty Dunin-Marcinkiewicz
sądownictwo rosyjskie w XIX w.
kultura prawna
korupcja
szlachta w XIX w.
tradycja Wielkiego Księstwa Litewskiego
odnodvortsy
Russian judiciary of the 19th c.
legal culture
corruption
nobility in the 19th c.
tradition of the Grand Duchy of Lithuania
Opis:
W artykule dokonano analizy historyczno-prawnej rzeczywistości ukazanej w utworze Wincentego Dunin-Marcinkiewicza Pińska szlachta. W szczególności przedstawiono sytuację jednodworców i kondycję społeczno-prawną tego środowiska. Dzieło powstało w 1866 r. i ukazuje rzeczywistość zdeklasowanej szlachty, która po 1831 r. trafiła do grupy społecznej jednodworców. Miała ona własne prawa i obowiązki, które plasowały ją pomiędzy dworiaństwem a chłopstwem. Według dzieła Dunin-Marcinkiewicza ta grupa społeczna charakteryzuje się bardzo niską kulturą prawną. Są to ludzie w pełni podporządkowani władzy rosyjskiej, dzięki funkcjonowaniu sądów ziemskich, prystawów stanowych oraz administracji gminnej. Zaakcentowany został problem braku jakichkolwiek zasad praworządności stosowanych w organach sądowo-policyjnych oraz daleko posuniętej korupcji.
The article presents an analysis of historical and legal reality depicted in Wincenty Dunin-Marcinkiewicz’s work The Nobility of Pinsk. In particular, the situation of the so-called odnodvortsy is described with the social and legal condition of this social group. The work was written in 1866, and it reflects the situation of the degraded nobility who after 1831 was ranked as the ‘owners of one homestead’. They had their own laws and duties that placed them between the dvorians and the peasantry. According to Dunin-Marcinkiewicz’s work, this social group was characterised by a very low legal culture. They were people fully subordinated to the Russian authority, thanks to the functioning of land courts, court pristavs, and local administration. The text emphasises the problem of the lack of any rules of law applied in judicial and police organs as well as widespread corruption.
В статье был проведен анализ исторически-правовой действительности, представленной в пьесе Викентия Дунин-Марцинкевича Пинская шляхта. Это произведение необыкновенно важное для национальной белорусской культуры и одновременно оно является отличным источником, показывающим правовую культуру эпохи. Пинская шляхта была написана в 1866 г. и представляет действительность деклассированной знати, которая после 1831 г. была причислена к однодворцам. У нее были собственные законы и обязанности, из-за которых ее место в общественной иерархии было между дворянством и крестьянством. Несмотря на комедийную форму, правовая культура этой шляхты предстает в исключительно темном цвете. Согласно Дунин-Марцинкевича, полицейско-судебное всевластие Земского суда и действующих на местах приставов – всемогущественно. В то время как среди однодворцев знание закона и полагающихся им свобод находится на очень низком уровне. Единственный способ разрешить дело стороны видят или в обмане (подкуп свидетелей) или во вездесущем взяточничестве. Нужно обратить внимание на то, что все время они напоминают о 3-м Литовском статуте. Несмотря на то, что он уже 26 лет (с 1840 г.) был недействительным, на него постоянно ссылаются в суде, так как для современников он являлся символом правосудия. Под предлогом цитируемых нормативных актов, которые в действительности не существуют или не действуют, подчеркивались проблемы неприменения правовых норм судебно-полицейскими органами и коррупции в крупном масштабе.
Źródło:
Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej; 2020, 55, 2; 5-31
2353-6403
1230-5057
Pojawia się w:
Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Места памяти Полоцка: на перекрестках культурных традиций
Polotsk’s Sites of Remembrance: at the Crossroads of Cultural Traditions
Autorzy:
Воронин, Василий
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2131669.pdf
Data publikacji:
2020-09-19
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Polotsk
Polochans
Euphrosine of Polotsk
Grand Duchy of Lithuania
Saint Sophia
Occidentalisation
Tale of Polotsk
White Rus’
Połock
połocczanie
Eufrozyna Połocka
Wielkie Księstwo Litewskie
święty Zofiej
okcydentalizacja
Powieść o Połocku
Ruś Biała
полочане
Евфросиния Полоцкая
Великое Княжество Литовское
святой Софей
вестернизация
Повесть о Полоцке
Белая Руc
Opis:
W epoce średniowiecza i wczesnej nowożytności w Połocku istniało wiele rozpoznawalnych miejsc pamięci. Kult książąt i świętych miał metrykę staroruską, a w czasach Wielkiego Księstwa Litewskiego uzupełniony został nie tylko o nowsze odpowiedniki, ale także o symbolikę miejską i ziemską, o nazwę krainy Biała Ruś i inne. Od przełomu XV i XVI w. coraz bardziej zauważalny był wpływ kultury Zachodu na miejsca pamięci Połocka.   В эпоху Средневековья и раннего Нового времени в Полоцке существовал ряд узнаваемых мест памяти. От древнерусской эпохи вели свое происхождение культы князей и святых, во времена Великого княжества Литовского этот ряд был дополнен не только их более новыми аналогами, но также городской и земельной символикой, названием края Белая Русь и прочим. С рубежа XV–XVI веков места памяти Полоцка испытывали на себе все более заметное влияние западной культуры.
In the Middle Ages and the Early Modern era, there was a number of recognisable sites of remembrance in Polotsk. The cult of princes and saints originated in the period of Old Rus’, while in times of the Great Duchy of Lithuania the sites were not only complemented with new analogues, but also with the municipal and land symbols, including the land’s name White Rus’, and others. From the turn of the sixteenth century, the Polotsk memorial places were increasingly influenced by the West European culture.
Źródło:
Rocznik Lituanistyczny; 2020, 6; 235-265
2450-8454
2450-8446
Pojawia się w:
Rocznik Lituanistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Działalność krzyżackiego szpiega o pseudonimie „N.S. Arman” w Królestwie Polskim w połowie XV wieku i jego tożsamość
Activities of a Teutonic Spy Nicknamed “N.S. Arman” in the Kingdom of Poland in the Mid-Fifteenth Century and its Identity
Die Tätigkeit des Spions des Deutschen Ordens mit dem Spitznamen „N.S. Arman“ im Königreich Polen in der Mitte des 15. Jahrhunderts und seine Identität
Autorzy:
Duda, Michalina
Jóźwiak, Sławomir
Szybkowski, Sobiesław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/27268747.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
Königreich Polen
Deutscher Orden in Preußen
Großfürstentum Litauen
Intelligenz
ständisches Leben
Parlamentarismus
politische Kultur
Królestwo Polskie
zakon krzyżacki w Prusach
Wielkie Księstwo Litewskie
wywiad
życie stanowe
parlamentaryzm
kultura polityczna
Kingdom of Poland
Teutonic Order in Prussia
Grand Duchy of Lithuania
intelligence
state life
parliamentarism
political culture
Opis:
W artykule omówiono postać krzyżackiego informatora o pseudonimie „N.S. Arman”, opierając się na raportach kierowanych przez niego do wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego Ludwika von Erlichschausen w latach 1451 i 1453. Podjęto również próbę ustalenia orientacyjnej datacji tych spośród raportów, które nie posiadały dat rocznych. Po przeprowadzeniu analizy zakresu wiadomości zamieszczonych w tych źródłach dokonano identyfikacji szpiega z wywodzącym się z Torunia mieszczaninem rypińskim Niclosem Schararem, klientem i totumfackim wojewody brzeskiego Jana Kretkowskiego, a następnie jego syna Andrzeja. W listach Scharara znajdujemy szeroką panoramę życia stanowego w Polsce, opis relacji pomiędzy Polską a Litwą, szczególnie w aspekcie sporów terytorialnych o Wołyń i Podole, poczynań króla Kazimierza Jagiellończyka, najazdów tatarskich, a także wojen na pograniczu polsko-śląskim. Dane z tych raportów nie zawierały jednak niemal wcale odniesień do trwających już wówczas intensywnych kontaktów opozycji pruskiej z różnymi ośrodkami politycznymi w Polsce. Pozwala to zatem uznać, że ich wartość dla krzyżackich mocodawców Niclosa była niewielka. Raporty Scharara mają wszakże wielkie znaczenie dla współczesnych badaczy w kontekście płynących z nich informacji dotyczących wewnętrznego życia politycznego Królestwa Polskiego na początku lat 50. XV wieku.
Im Artikel wird die Person des Informanten des Deutschen Ordens mit dem Spitznamen „N.S. Arman“ dargestellt. Die Ausführungen stützen sich auf Berichte, die von ihm in den Jahren 1451 und 1453 an den Hochmeister des Deutschen Ordens — Ludwig von Erlichshausen, gerichtet wurden. Dabei wird ein Versuch unternommen, die Datierung der Berichte, die mit keinem Jahresdatum versehen sind, ungefähr zu bestimmen. Die Analyse der darin enthaltenen Informationen ergab, dass es sich bei dem Spion um den aus Thorn stammenden Bürger der Stadt Rippin — Niclos Scharar, handelt, der Klient und Faktotum des Woiwoden von Brieg — Jan Kretkowski, und später auch dessen Sohnes — Andrzej, war. In Scharars Briefen findet man ein breites Panorama des ständischen Lebens in Polen sowie Schilderungen der polnischlitauischen Beziehungen, insbesondere im Hinblick auf Territorialstreitigkeiten um Wolhynien und Podolien, der Leistungen des Königs Kasimir des Jagiellonen, Einfälle von Tataren bzw. Kriege im polnisch-schlesischen Grenzgebiet. Die Berichte enthalten hingegen kaum einen Hinweis auf den damals bereits intensiven Kontaktaustausch zwischen der preußischen Opposition und verschiedenen politischen Zentren in Polen. Dies lässt den Schluss zu, dass der Verkehr für die Auftraggeber von Niclos aus dem Deutschen Orden eine geringe Rolle spielte. Scharars Berichte sind in besonderem Maße für die zeitgenössische Forschung von Bedeutung, da sie Informationen über das innenpolitische Leben des Königreichs Polen zu Beginn der 1550er Jahre liefern.
This authors of this article discuss the figure of the Teutonic informant with the pseudonym “N.S. Arman”, based on reports addressed by him to the Grand Master of the Teutonic Order Ludwig von Erlichschausen in 1451 and 1453. They have attempted to establish an indicative date for those of the reports that did not have annual dates. After analyze the scope of the messages included in these sources, the spy was identified with Niclos Scharar, a Rypin burgher from Toruń, a client and handyman of the Brest voivode Jan Kretkowski, and then his son Andrzej. In Scharar’s letters we find a wide panorama of state life in Poland, a description of relations between Poland and Lithuania, related in particular to territorial disputes over Volhynia and Podolia, the actions of King Kazimierz Jagiellończyk, Tatar invasions, as well as wars on the Polish-Silesian borderland. However, the data from these reports contain almost no references to the intensive contacts of the Prussian opposition with various political centers in Poland, which were already ongoing at that time. This allows the scholars to conclude that their value for the Teutonic principals of Niclos was small. Scharar’s reports, however, are of great importance for contemporary researchers in the context of the information they contain regarding the internal political life of the Kingdom of Poland in the early 1450s.
Źródło:
Średniowiecze Polskie i Powszechne; 2022, 14; 237-274
2080-492X
2353-9720
Pojawia się w:
Średniowiecze Polskie i Powszechne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nazwiska mieszkańców wsi Lewkowo w b. powiecie grodzieńskim w połowie XVIII wieku
The surnames of the inhabitants of the Lewkowo in the former Grodno district in the middle of the 18th century
Прозвішчы жыхароў вёскі Ляўкова былога гродзенскага павета ў сярэдзіне XVIII cтагоддзя
Autorzy:
Sajewicz, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520983.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
Grand Duchy of Lithuania
Grodno district
village of Lewkowo
surnames of the inhabitants of in 1759
etymology of surname
Wielkie Księstwo Litewskie
powiat grodzieński
wieś Lewkowo
nazwiska mieszkańców wsi w 1759 r.
etymologia nazwisk
Вялікае Княства Літоўскае
гродзенскі павет
вёска Ляўкова
прозвішчы жыхароў вёскі ў 1759 г.
этымалогія прозвішчаў
Opis:
The inventories of the Narewka landed estates, made in 1668, 1698 and 1759, provide moderately accurate knowledge about the manor houses and villages in the Narewka estate, situated in the former Grodno district during the pre-Partitions period, as well as about their inhabitants. The inventories contain inter alia complete or fragmentary registers of the owners of peasant farms, listing their first names and surnames, and sometimes also the names of their sons. For that reason, the inventories in question are a valuable, and the sometimes only, source of data concerning the anthroponymy of the inhabitants of the former Narewka estate. The aim of the present study is to analyze the surnames of inhabitants of the village of Lewkowo, situated in the former Narewka estates, in the mid-18th century. The main emphasis in the description will be laid on establishing the origin of surnames. (Tłumaczenie Jerzy Adamko)
Inwentarzom dóbr ziemskich Narewka, sporządzonym w latach 1668, 1698 i 1759 zawdzięczamy w miarę dokładną wiedzę o dworach i wsiach w dobrach Narewka, położonych w okresie przedrozbiorowym w byłym powiecie grodzieńskim, a także o ich mieszkańcach. W inwentarzach odnajdujemy m.in. pełne lub częściowe wykazy właścicieli gospodarstw chłopskich z podaniem ich imion i nazwisk, niekiedy także imion synów. Z tego względu wymienione inwentarze stanowią cenne, a niekiedy jedyne, źródło danych o antroponimii mieszkańców byłych dóbr Narewka. Celem opracowania jest analiza nazwisk mieszkańców wsi Lewkowo, położonej w byłych dobrach Narewka, w połowie XVIII wieku. Główny nacisk w opisie będzie położony na ustalenie pochodzenia nazwisk.
Даволі дакладная інфармацыя на тэму маёнткаў і вёсак маёмасці Нараўка, а таксама пра яе жыхароў, знаходзіцца ў Інвентарах зямельных уладанняў Нараўкі (1668, 1698 i 1759), якая напярэдадні падзелу Польшчы належала да былога Гродзенскага павета. У гэтых інвентарах знаходзяцца, між іншым, суцэльныя або частковыя спісы ўладальнікаў сялянскіх гаспадарак, іх імёны, прозвішчы, а часам таксама імёны іх сыноў. У сувязі з гэтым, згаданыя рэестры з’яўляюцца каштоўнай, нярэдка адзінай крыніцай даных пра антрапанімію жыхароў былых ўладанняў Нараўкі. Мэтай даследавання быў аналіз прозвішчаў з сярэдзіны ХVIII ст. жыхароў вёскі Ляўкова, якая належыла тады да зямельных уладанняў Нараўкі. Перавага аддадзена выяўленню паходжання прозвішчаў. (Tumaczenie Jadwiga Kozłowska-Doda).
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2022, 22; 137-157
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Лацiнаграфiчныя тэксты на старабеларускай мове
Autorzy:
Рудэнка, Алена
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/624820.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
The Grand Duchy of Lithuania, Belarusian Latin alphabet, the East Slavic languages, «prosta mova», graphic system, hybrid texts
Wielkie Księstwo Litewskie, białoruski alfabet łaciński, języki wschodniosłowiańskie, „prosta mowa”, systemy graficzne, teksty hybrydalne
Вялікае княства Літоўскае, беларускі лацінскі алфафіт, усходнеславянскія мовы, „prostaja mowa”, графічныя сістэмы, гібрыдныя тэксты
Opis:
„Prosta mova” was an official East Slavic language of the Grand Duchy of Lithuania. Texts in „prosta mova” were written in  different graphics systems: Cyrillic, Latin and even Arabic letters. The article is devoted to the earliest texts in „prosta mova” written by Latin alphabet. Reasons for such texts, their characteristics and spesific features are analysed. The author considers such texts hybrid ones, and proves that they were not only  transliterated, but original ones, too.
Teksty w języku starobiałoruskim pisane grafiką łacińską„Prosta mowa” pełniła funkcję języka urzędowego w Wielkim Księstwie Litewskim. Teksty w „prostej mowie” zapisywano z wykorzystaniem różnych systemów graficznych: cyrylicy, łacinki, a nawet pisma arabskiego. Artykuł poświęcono najwcześniejszym tekstom napisanym „prostą mową” alfabetem łacińskim. Przedmiotem analizy są osobliwości graficzne tych tekstów  Autor uważa, że tego rodzaju teksty hybrydalne nie powstały wyłącznie w rezultacie zabiegu transliteracji. Noszą one bardzo wyraźne znamiona oryginalności.
„Простая мова” была ўсходнеславянскай афіцыйнай мовай ВКЛ  Тэксты на „простай мове” запісваліся пры дапамозе розных графічных сістэм: кірыліцай, лацінкай і нават арабскім пісьмом. Артыкул прысвечаны тэкстам, напісаным на „простай мове” лацінскім алфавітам. Аналізуюцца асаблівасці характарыстычных рысаў падобных тэкстаў. Аўтар лічыць, што такія гібрыдныя тэксты з’явіліся не толькі як вынік транслітэрацыі паколькі іх характэрызуюць арыгінальныя асаблівасці.
Źródło:
Studia Białorutenistyczne; 2017, 11
1898-0457
Pojawia się w:
Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Features of the Biblical Translations Made on the Territory of the Crown of the Kingdom of Poland and the Grand Duchy of Lithuania in the 16th Century
Osobliwości tłumaczeń biblijnych z terenów Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI wieku
Autorzy:
Kozhynava, Ala
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1837714.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
biblical translations
the 16th century
the Crown of the Kingdom of Poland
the Grand Duchy of Lithuania
the Book of Ecclesiastes
tłumaczenia biblijne
XVI wiek
Rzeczpospolita
Wielkie Księstwo Litewskie
Księga Koheleta
бiблейскiя пераклады
XVI стагодзе
Рэч Паспалiтая
Вялiкае княства Лiтоўскае
Кніга Еклесіяста
Opis:
The article provides an overview of biblical translations created in the 16th century on the territory of the Crown of the Kingdom of Poland and the Grand Duchy of Lithuania. On the example of verses 1.5–7 from the Book of Ecclesiastes a specific translation technique and the reasons for the differences between the original and translated text are considered. The study uses the method of textological analysis. The author comes to the following conclusions. Firstly, it can be a clash of different language systems, since the original language and the language of biblical translation refer not only to different language groups, but also to different language families. Secondly, a strong opposition to the accuracy of the translation is a different understanding of the text, due to differences in religion. By the time of the creation of most Slavic translations, Christian exegetics was fundamentally different both from the ancient understanding of sacred texts and from the interpretation adopted in the rabbinical tradition. Thirdly, intertextual differences may be due to differences in culture that have nothing to do with the religious system. Fourthly, the difference between the original and the translation is due to the fact that not all translators were equally gifted linguists; they didn’t know the original language and the subject in question equally well. Therefore, in the textual structure of the translation, we can meet with various kinds of deviations from the essence and form of the original, up to language and substantial mistakes.
Niniejszy artykuł ma charakter przeglądowy, jest poświęcony tłumaczeniom biblijnym, które powstały w XVI w. na terenie Rzeczpospolitej i Wielkiego Księstwa Litewskiego. W tekście na przykładzie wierszy 1.5–7 z Księgi Koheleta rozpatruje się konkretną technikę translatorską oraz przyczyny różnic między tekstem oryginalnym i przetłumaczonym na inny język. W badaniu zastosowano metodę analizy tekstologicznej. Autor dochodzi do następujących wniosków. Po pierwsze, może to być konflikt różnych systemów językowych, ponieważ język oryginalny i język tłumaczenia biblijnego odnoszą się nie tylko do różnych grup, ale także do różnych rodzin językowych. Po drugie, dokładności tłumaczenia może przeszkadzać odmienne rozumienie tekstu z powodu różnic religijnych. W czasie stworzenia większości słowiańskich tłumaczeń biblijnych chrześcijańska egzegetyka zasadniczo różniła się zarówno od starożytnego rozumienia świętych tekstów, jak i od interpretacji przyjętej w tradycji rabinicznej. Po trzecie, różnice intertekstualne mogą wynikać z różnic kulturowych, które nie mają nic wspólnego z systemem religijnym. Po czwarte, różnica między oryginałem a tłumaczeniem wynika z faktu, że nie wszyscy tłumacze byli równie utalentowanymi lingwistami, znali dobrze język oryginalny. Dlatego w strukturze tekstowej tłumaczenia możemy się spotkać z różnego rodzaju odchyleniami od treści i formy oryginału, aż po błędy językowe i merytoryczne.
У артыкуле даецца агульнае ўяўленне пра біблейскія пераклады, створаныя ў XVI ст. на тэрыторыі Рэчы Паспалітай і Вялікага княства Лiтоўскага, а таксама на прыкладзе вершаў 1.5–7 з Кнігі Еклесіяста разглядаецца канкрэтная тэхніка перакладу і прычыны адрозненняў паміж арыгінальным і перакладным тэкстам. Для даследавання выкарыстоўваецца метад тэксталагічнага аналізу. Аўтар прыходзіць да наступных высноў. Па-першае, гэта можа быць сутыкненне розных моўных сістэм, паколькі мова арыгінала і мова біблейскага перакладу належаць не толькі да розных моўных групаў, але і да розных моўных сем’яў. Па-другое, моцным процідзеяннем на шляху да дакладнасці перакладу аказваецца рознае разуменне тэксту, абумоўленае адрозненнем у веравызнанні. У час стварэння большасці славянскіх перакладаў хрысціянская экзегетика каардынальна адрознівалася як ад старажытнага разумення святых тэкстаў, так і ад тлумачэння, прынятага ў раввнистической традыцыі. Па-трэцяе, міжтэкставые адрозненні могуць быць абумоўленыя адрозненнямі ў культуры, якія не маюць ніякага дачынення да сістэмы веравызнання. Па-чацвёртае, адрозненне арыгінала ад перакладу абумоўліваецца тым, што не ўсе перакладчыкі былі аднолькава адоранымі лінгвістамі, аднолькава добра ведалі мову арыгінала і прадмет, пра які ідзе гаворка. Таму ў тэкставай структуры перакладу мы можам сустрэцца з рознага роду адхіленнямі ад сутнасці і формы арыгінала, якiя прыводзяць да моўных і змястоўных памылак.
Źródło:
Studia Białorutenistyczne; 2020, 14; 235-247
1898-0457
Pojawia się w:
Studia Białorutenistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Litwa w 1807 r. między Rosją a Francją
Lithuania in 1807. Between Russia and France
Autorzy:
Nawrot, Dariusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1945465.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Litwa pod zaborem rosyjskim
wojna 1807 r.
traktat tylżycki
powstanie Księstwa Warszawskiego
Lithuania under the Russian partition
war of 1807
Tylża treaty
establishment of the Grand Duchy of Warsaw
Opis:
The paper addresses the question of the relationship of the inhabitants of the Great Duchy of Lithuania to the events of 1806-1807. The author is interested in the way Lithuanians reacted to Napoleon I's war against Prussia and Russia. He raises the following question: were they mainly passive and came to terms with the rule of Alexander I? It is commonly claimed that the inhabitants of the western governments were passive towards the rising in Greater Poland and the events that followed, and assumed loyal attitudes. The author proves that this view has no grounds. As the war of 1807 continued, also in Lithuania there were some plans to organise a rising, and there was a growing hope that Russia would ultimately be defeated by Napoleon. We have to mention some political steps taken by Alexander I to prevent a possible rising.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2007, 55, 2; 39-72
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 166-177 z 177

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies