- Tytuł:
-
Próba zrozumienia idei konstrukcji tablicy astronomicznej M. Kopernika na olsztyńskim zamku z pomocą pomiarów fotogrametrycznych
An attempt at understanding the concept of Nicholas Copernicus’ astronomical table, housed in the Olsztyn castle, using photogrammetric measurements - Autorzy:
- Miałdun, J.
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/131286.pdf
- Data publikacji:
- 2008
- Wydawca:
- Stowarzyszenie Geodetów Polskich
- Tematy:
-
Mikołaj Kopernik
tablica astronomiczna
fotogrametria
równonoc
zegar słoneczny refleksyjny
Nicolaus Copernicus
astronomical table
photogrammetry
equinox
reflective sundial - Opis:
-
Na wewnętrznej ścianie krużganka olsztyńskiego zamku znajduje się niezwykła
pamiątka po Mikołaju Koperniku. Jest to tablica o szerokości 7.2 m i wysokości 1.45 m uznawana
za jedyny zachowany instrument badawczy, wykonany przez samego astronoma. W ciągu wieków
znaczne fragmenty tablicy zostały zniszczone podczas robót budowlanych. W XIX w. podjęto
nieprofesjonalną próbę odtworzenia brakujących fragmentów. Pod koniec lat 50 ub. wieku zespół
konserwatorów z warszawskich Pracowni Konserwacji Zabytków usunął wszystkie
przemalowania i uzupełnienia, które nie miały szesnastowiecznej metryki. Po przeszło 50 latach
od tamtej pory nagromadziło się wiele pytań o funkcję jaką miała pełnić ta tablica na zamku. Czy
na pewno był to instrument astronomiczny? Powołany jesienią 2006 r. zespół badawczy miał za
zadanie wykonanie dokładnej inwentaryzacji fotogrametrycznej i konserwatorskiej oraz wstępnej
interpretacji uzyskanych danych. W pierwszej kolejności wykonano barwny fotoplan tablicy.
Pomiary oparto o punkty GPS zastabilizowane na dziedzińcu zamku. Zadanie to wykonali
pracownicy Katedry Geodezji Satelitarnej i Nawigacji UWM. Współrzędne tych punktów oraz
punktów na tablicy przeliczono do sferycznego układu współrzędnych geograficznych. Następnie
wyznaczono azymut płaszczyzny tablicy względem południka miejscowego (przechodzącego
przez środek tablicy). Wg badaczy zajmujących się w przeszłości tą tablicą, rysunek na jej
powierzchni jest swoistym słonecznym zegarem refleksyjnym. Snując swe przypuszczenia nie
określali precyzyjnie położenia zwierciadła względem tablicy. Rozwiązanie tego problemu
znajduje się w tej pracy. Mimo nikłych i niepewnych danych wyznaczono położenie zwierciadła z
dość dobrą dokładnością. Potwierdzeniem słuszności przyjętego toku badań, jest trwający ciągle
eksperyment pomiarowy prowadzony na replice tablicy. Badania konserwatorskie wsparte były
wykonaniem i interpretacją zdjęć w podczerwieni oraz luminescencji w ultrafiolecie. Potwierdziły
one istnienie wielu przemalowań i zniszczeń na powierzchni tablicy. Analizy barwników, podłoża
i tynku potwierdziły, że najstarsze warstwy pochodzą z XVI wieku. Wynikiem precyzyjnych
pomiarów fotogrametrycznych rysunku na tablicy jest zbudowanie jej matematycznego modelu.
Model ten niestety dość poważnie odstaje w niektórych partiach od rzeczywistości. Oparty jest on
na obliczeniach astronomicznych. Żadne XVI-wieczne źródła pisane nie wspominają o tablicy i
sam Kopernik nie pisze o niej ani słowem. Stąd wykreowany model jest tylko prawdopodobnym
obrazem pierwotnego stanu przyrządu. Czy rzeczywiście był to instrument pomiarowy astronoma?
W świetle dotychczasowych badań był to raczej kalendarz astronomiczny i jednocześnie zegar
słoneczny i mógł być wykonany przez Kopernika.
On the inner wall of the gallery in the Olsztyn Castle, there is an unusual memento, left there by Nicholas Copernicus. It is a table, 7.2 m wide and 1.45 m high, regarded as the only research instrument built by the astronomer himself. Over the centuries, fragments of the table have been damaged during construction works. In the 19th century, amateur restorers made an attempt to reconstruct the missing fragments. In the 1960s, a team of restorers from the Warsaw Monument Conservation Workshop removed all the paint coats and fillings added on past the 16th century. Now, forty years later, numerous questions persist as to the function the table was to fulfill in the castle. Was it really an astronomical instrument? In autumn 2006, a research team was charged with the task of preparing a complete photogrammetric and conservation stocktaking and preliminary interpretation of the data. First, a precise colour orthophotomap of the table was made. The measurements were based on GPS points, stabilised on the castle courtyard. The task was performed by the personnel of the Department of Satellite Geodesy and Navigation of the University of Warmia and Mazury. The coordinates of those points and of the points on the table were recalculated into a spherical system of geographical coordinates. The azimuth of the table plane was then determined in relation to the local meridian (running through the table centre). According to the scholars who studied the table in the past, the drawing on its surface is a kind of reflective sundial. Those researchers did not determine the mirror’s position against the table with any precision. The problem has been solved in this study. Despite scarce and uncertain data, the mirror’s position has been determined with considerable precision. The working hypothesis has been confirmed by an ongoing experiment involving a replica of the table. The restoration study has been aided by infrared photographs and UV luminescence. Analysis and interpretation of the results have confirmed the table to have been covered by numerous coats of paint and to have damaged fragments. Analyses of dyes, base, and plaster showed the oldest layers to derive from the 16th century. The precise photogrammetric measurements of the table's drawing allowed to develop its mathematical model. However, in some parts, the model significantly deviates from the original and is based on astronomical calculations. None of the 16th century sources mentioned the table and Copernicus himself did not write a word about it. Hence, the model developed is only a putative image of the original condition of the instrument. Was it really the astronomer’s measurement instrument? In the light of the research conducted so far, it appears that it was an astronomical calendar, and that it may have indeed been made by Copernicus. - Źródło:
-
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji; 2008, 18b; 387-395
2083-2214
2391-9477 - Pojawia się w:
- Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł