Regionalne zmiany produkcji mleka w Polsce – stan i przyczyny

Cele opracowania sprowadzają się do: 1) analizy zmian regionalnych (na poziomie powiatów) liczby gospodarstw zajmujących się produkcją mleka w latach 2002–2010, 2) przedstawienia głównych czynników oddziałujących na dokonujące się zmiany w polskich gospodarstwach ukierunkowanych na produkcję mleka. W Polsce występowało w latach 2002–2010 wyraźne zróżnicowanie regionalne w tempie dokonujących się zmian. Do regionu rozwijającego produkcję mleka można zaliczyć prawie całe województwo podlaskie (bez powiatów hajnowskiego i sokólskiego), północną część województwa mazowieckiego (powiaty w kolejności: ostrowski mazowiecki, przasnyski, mławski, żuromiński, makowski, sokołowski, sierpecki, węgrowski, pułtuski) oraz południowo-wschodnią część województwa warmińsko-mazurskiego (powiaty w kolejności: szczycieński, piski, mrągowski, ełcki). Wśród głównych czynników wpływających na tę sytuację były: uwarunkowania historyczne, brak alternatywy dla innych działalności (słaba jakość gleb, względnie duży udział użytków zielonych w strukturze użytków rolnych), pozytywne sygnały płynące z mleczarni i realizowane programy szkoleniowe. Możliwości korzystania z funduszy strukturalnych UE przyspieszyły proces rozwoju gospodarstw towarowych po 2004 roku. Do głównych barier dalszego rozwoju produkcji mleka w regionie zdefiniowanym jako „rozwijający produkcję mleka” zaliczyć można: „brak ziemi” (bardzo mała podaż ziemi, wysokie ceny transakcyjne) oraz zwarta zabudowa wsi utrudniająca budowę obór dla krów.

In Poland in the years 2002–2010 was a large regional differences in the pace of the changes in milk production. Regions developing milk production include: almost the entire Podlasie province (with the exception of Hajnówka and Sokółka district), northern part of the Mazowsze province (districts in order: Ostrów Mazowiecka district, Przasnysz district, Mława district, Żuromin district, Maków Mazowiecki district, Sokołów Podlaski district, Sierpc district, Węgrów district, Pułtusk district) and the south-eastern part of the Warmińsko-Mazurskie province (districts in order: Szczytno district, Pisz district, Mrągowo district, Ełk district). Some of the major factors contributing to this situation are: historical conditions, lack of alternative activities (poor quality of soil, relatively large share of grassland in the farmland structure), positive signals from dairies and executed training programmes. The opportunity to use EU structural funds speeded up development of commercial farms after 2004. Among the main barriers inhibiting further development of milk production in the area defined as “region developing milk production” are: “lack of land” (very low land supply, high transaction prices) and high-density housing in the countryside, which makes it difficult to build cowsheds.