Ideologia podziurawiona – o pedagogice filozoficznej w nie-filozoficznym czasie nie-filozoficznego plemienia

Jednym z największych teoretycznych osiągnięć pedagogiki filozoficznej ostatniego stulecia jest dialektyka światopoglądu Sergiusza Hessena. Wedle tej koncepcji myślenie filozoficzne zabezpiecza pedagogikę i edukację przed ideologiczną degeneracją. Ideologia jest tu pojmowana jako gest zamknięcia (jednostronności, wykluczenia inności i władczej mobilizacji). Koncepcja Hessena pozwala połączyć problematykę tradycyjnej krytyki ideologii (manipulacja, fałsz) z jej nowszym ujęciem (nieunikniona konstrukcja społeczna). Stanowi także dobry punkt wyjścia do zaakcentowania hermeneutycznego, dialektycznego i aksjologicznego wymiaru pedagogiki filozoficznej. W historycznej sytuacji, w jakiej się znajdujemy, pośród neotrybalizmu, narcystycznego konsumpcjonizmu, kultury umysłowego rozproszenia, neoautorytaryzmu itp. – czyli zjawisk sprzyjających ideologizacji życia społecznego (także edukacji) – pedagogika filozoficzna staje się nie tylko akademickim sposobem namysłu nad kwestiami wychowania, ale też miejscem egzystencjalnej nadziei.

One of the greatest theoretical achievements of philosophical pedagogy in the last century is Sergius Hessen’s worldview dialectic. According to this concept, philosophical thinking protects pedagogy and education against ideological degeneration. Ideology is understood here as a gesture of closure (one-sidedness, exclusion of otherness and imperious mobilization). Hessen’s concept allows us to combine issues of the traditional criticism of ideology (manipulation, falsehood) with a more recent approach to it (inevitable social construction). It is also a good starting point for emphasizing the hermeneutical, dialectical and axiological dimensions of philosophical pedagogy. In the historical situation in which we find ourselves, in the midst of neo-tribalism, narcissistic consumerism, the culture of mental distraction, neo-authoritarianism, etc. – i.e. phenomena conducive to the ideologization of social life (including education) – philosophical pedagogy becomes not only an academic way of reflecting on issues of education, but also an area of existential hope.