„Przestępstwa wrześniowe” w orzecznictwie Sądu Specjalnego w Katowicach (Sondergericht Kattowitz). Część I: przestępstwa przeciwko życiu1

The two-part study concerns the so-called “September crimes” (i.e. the actions of Poles on grounds of nationality against Germans after the outbreak of World War II) in the jurisprudence of the Special Court in Katowice (Sondergericht Kattowitz). The general statistics of “September crimes” judged by Sondergericht were divided into three categories: crimes against life, crime against health and crimes against freedom. In the first part of the study an analysis of proceedings in cases concerning “September crimes” against life was conducted. Particular attention was paid to the quality of the evidentiary proceedings conducted by the court, the legal and factual presumptions used, the consideration of the credibility of particular evidence and the legal classifi cation of crimes. The first part of the study also discusses the jurisprudence of other special courts operating in Poland in these matters, first of all the Special Court in Bydgoszcz (Sondergericht Bromberg). In outline, war activities in Upper Silesia at the beginning of September 1939 were also presented, with particular reference to places where “September crimes” took place, which then came under the judgment of the Sondergericht Kattowitz.

Dwuczęściowe opracowanie dotyczy tzw. przestępstw wrześniowych, tj. wystąpień Polaków na tle narodowościowym przeciwko Niemcom po wybuchu II wojny światowej, w orzecznictwie Sądu Specjalnego w Katowicach (Sondergericht Kattowitz). W pierwszej części zaprezentowano ogólną statystykę przestępstw wrześniowych osądzonych przez Sondergericht Kattowitz z podziałem na trzy kategorie: przestępstw skierowanych przeciwko życiu, przeciwko zdrowiu oraz przeciwko wolności – i przeprowadzono analizę postępowań w sprawach o przestępstwa przeciwko życiu. Szczególną uwagę zwracano na jakość postępowania dowodowego prowadzonego przez sąd, stosowane domniemania prawne i faktyczne, rozważania nad wiarygodnością poszczególnych dowodów oraz kwalifi kację prawną czynów. W zarysie przedstawiono również orzecznictwo innych sądów specjalnych działających na ziemiach polskich w tych sprawach, przede wszystkim Sądu Specjalnego w Bydgoszczy (Sondergericht Bromberg), oraz omówiono działania wojenne na Górnym Śląsku na początku września 1939 r. – ze szczególnym uwzględnieniem tych miejsc, w których doszło do przestępstw wrześniowych, które następnie trafiły do katowickiego sądu specjalnego.