Monitoring środowiska z wykorzystaniem porostów

Porosty stanowią klasyczny przykład wskaźników stanu środowiska, w tym stopnia zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego i stanu jego naturalności. Porosty to ekologiczne układy złożone najczęściej z dwóch komponentów – cudzożywnego grzyba i samożywnego glona. Glon i grzyb tworzą organizm o odmiennych właściwościach, organizm symbiotyczny, który ze względu na swoistą gospodarkę wodną, cechy anatomiczne i sposób odżywania może zasiedlać miejsca nie dostępne dla innych organizmów. Plechy porostów mają postać różno-barwnych skorupiastych nalotów ściśle przyrośniętych do podłoża, łuseczek, listków bądź krzaczków. Porosty jako organizmy zmiennowodne, mają plechy silnie higroskopijne, co sprawia, że szybko absorbują zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego. Inną cechą charakteryzującą porosty jest wyjątkowo duża wrażliwość na zmiany warunków siedliskowych, wywołane głównie przez czynniki antropogeniczne. Celem pracy jest ocena: • roli porostów w monitoringu biologicznym zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego; • właściwości porostów jako wskaźników zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego; • i przegląd metod lichenoindykacyjnych wykorzystujących porosty jako czułe biowskaźniki zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego; • roli porostów jako wskaźników naturalności lasów; • roli porostów jako wskaźników zmian klimatu.

Bioindication is a method of assessing the state of the environment, especially pollution, based on the survey responses of living stenobionts organisms reaction (indicator organisms) to the changes. Stenobionts are species with a narrow ecological tolerance to the given agent. If you know the factor which makes it sensitive and on what condition favor is based their presence in the environment we can estimate the presence of a specific environmental factor. Among the universal bioindicators are also lichens = lichenicolous fungi. Lichens (Lichenes) are fascinating organisms which thallus is build from two components – photobiont (algae and/or cyanobacterium) and mycobiont (fungus – Ascomycetes, or less Basidiomycetes or imperfect fungus). The paper presents the biological characteristics of lichens (described their morphology, anatomical, physiological characteristics), as one of the best indicator organisms and the use of lichens in atmospheric aerosol pollution biomonitoring. The paper describes field and laboratory methodology (1. test methods for the study of biodiversity and abundance of lichens, 2. anatomical and morphological mehtods, 3. physiological methods, 4. chemical analytical methods). Data on lichenoindication research conducted in Poland were collected, so as the methodology on collecting and processing the results and observations were learnt and obtained. In addition, the role of lichens as indicators of natural and lowland forests and as indicators of climate change has been described.