Kolekty zwyczajne i nadzwyczajne jako źródła środków na jałmużnę biskupią (do IV wieku). Zarys problematyki

Prowadzenie szeroko rozumianej działalności charytatywnej, której celem było zaradzanie ludzkiej nędzy, dość szybko stało się jednym z podstawowych zadań wczesnego Kościoła, realizowanych początkowo przez diakonów, a następnie przez biskupów. Do realizacji tego celu biskupi potrzebowali – w zależności od wielkości i sytuacji materialnej Kościoła, któremu przewodzili – niekiedy znacznych środków finansowych. Musieli więc najpierw zatroszczyć się o ich zdobycie, a następnie o właściwe ich rozdysponowanie. W niniejszym opracowaniu omówiono dwa zasadnicze źródła pozyskiwania środków materialnych na ten cel, a mianowicie: kolekty zwyczajne, które były przeprowadzane systematycznie (raz w tygodniu lub raz w miesiącu) praktycznie przez cały rok, oraz kolekty nadzwyczajne ogłaszane przez biskupów, które były związane z nagłymi potrzebami Kościołów lokalnych, jak np. wykup jeńców. Teksty źródłowe ukazują trudności, jakie napotykali biskupi w związku z gromadzeniem środków na pomoc ubogim, dlatego dość często ostro napominali swych wiernych, aby składali hojniejsze datki na ten cel. Pewnym dylematem dla nich pozostawała też kwestia przyjmowania funduszy, które zdobyto w sposób nieuczciwy oraz donacji od osób o złej reputacji.

Conducting a broadly understood charitable work in the face of human misery was fairly quickly becoming one of the basic tasks of the early Church. First it was realized by the deacons and then by the bishops. To realize this goal, the bishops often needed, depending on the size and financial situation of their Churches, significant financial resources. They had to procure these resources and then properly distribute them. This study discusses two main sources for procuring material resources: the ordinary collection, which was carried out systematically (once a week or once a month) practically throughout the year, and the extraordinary collections announced by the bishops, which were connected with the urgent needs of the local Churches, such as the ransom of prisoners. The historical primary sources show the difficulties encountered by the bishops in gathering material help for the poor. Therefore, they often vehemently admonished the laity to supply generous donations for this goal. There was also a problem with accepting fraudulently obtained funds and donations from people with bad reputation.