Problemy badawcze związane z rzymską dyscypliną wojskową okresu republiki i pryncypatu

 Autor podjął próbę przedstawienia najważniejszych problemów związanych z badaniem rzymskiej dyscypliny wojskowej okresu republiki i pryncypatu. Ich liczba oraz charakter wynikają m.in. z ograniczonego dyskursu naukowego toczonego na ten temat, przejawiającego się niewielką liczbą publikacji poświęconych disciplina militaris. Co więcej, znaczna część autorów zadowala się powtarzaniem utartego stwierdzenia o surowej karności panującej rzekomo w legionach, bez próby znalezienia odpowiedzi na pytanie, co wpłynęło na takie postrzeganie tej kwestii. Kluczem do poznania prawdziwego charakteru rzymskiej dyscypliny jest uświadomienie sobie roli odegranej przez Polybiosa z Megalopolis i Flaviusa Iosephusa, jak również żyjących w XV i XVI w. humanistów. Dodawszy do tego przenoszenie ówczesnego aparatu pojęciowego przez tworzących na przełomie XIX i XX w. badaczy (często będących oficerami), opracowanie nowej wizji dyscypliny obowiązującej w rzymskich armiach jawi się jako bezwzględnie konieczne. Aby to jednak uzyskać, należy zrezygnować z bezkrytycznego cytowania norm zawartych w Digesta Iustiniani na rzecz skupienia się na źródłach narracyjnych, ukazujących rzymskie realia, a nie tylko postulaty wyrażone przez prawodawców.       

The author has attempted to present the main problems associated with the study of the Roman military discipline during the periods of the Republic and the Principate. Their number and the nature are the results, among others, of the limited academic discourse related to a small number of publications focused on disciplina militaris. Moreover, a significant part of the authors repeated the old statements about the harsh discipline, without trying to find answers to the question: what led to such a perception? The key to understand the true nature of the Roman military discipline is to recognize the role played by Polybios of Megalopolis and Flavius Iosephus, as well as the humanists who had lived in the 15th and 16th centuries. If we add to this conclusion that historians from the 19th–20th century (who often were military officers) had transferred their conceptual apparatus on the ancient times, it would be obvious that the development of a new vision of the Roman military discipline is absolutely necessary. To achieve this, however, we should abandon the uncritical citation of the Digest Iustiniani in favour of the focus on narrative sources which are showing the Roman realities, not just the postulates of legislators.