Status oraz tradycje wychowawcze frankońskich matres familias – na przykładzie Herchenefredy (VII w.) oraz Dhuody z Septymanii (ok. 803-843)

This article will present the issue of the pedigree position and parental rights, which in the centuries-old tradition have been attended by the Franconian aristocrats. These noble and respectable matrons, though subject to the ruthless power of their husbands, and also representing the natural sexus inferior, had, as it turns out, a kind of power of attorney to take an open voice regarding the moral education of their own sons and successors. These women obtained the status of Christian matres familias. At the same time, they did not lack the conviction of the mission performed for the good of the entire family. From the Kingdom of the Franks, get throught two written testimonies of the so-called maternal educational struggles. Unique evidence of maternal effort that became a sacrifice to God. Representing the seventh-century Herchenefred left three instructive letters for her son Dezyderiusz.Dhuoda from Septymania, living in the middle of the 9th century, wrote a long textbook of right living, which addressed her firstborn Wilhelm. Two aristocratic mothers and two preserved unique female sources, written for sons and successors. These testimonies in a detailed way provide us today with answers to questions related to the status of mothers of that time - the mothers of the Franconian families. What was their strength and allowed for the formulation of courageous and arbitrary admonitions directed to their male heirs? In the article, the author will attempt to approximate the definition of the Franconian mater familiae, which, apart from the ancient tribal tradition, also consisted of adopted biblical and patristic pedagogy.  

Niniejszy artykuł podejmuje problematykę dotyczącą pozycji rodowej oraz uprawnień wychowawczych, które na drodze wielowiekowej tradycji stały się udziałem frankońskich arystokratek. Owe zacne i poważane matrony, podlegające bezwzględnej władzy swych mężów, a także reprezentujące naturalny sexus inferior, posiadały, jak się okazuje, swoistego rodzaju pełnomocnictwo do zabrania otwartego głosu w sprawie moralnego wychowania własnych synów i następców. Kobiety te uzyskały status chrześcijańskich matres familias. Nie brakowało im przy tym przekonania o pełnionej dla dobra całego rodu misji. Z okresu państwa frankońskiego zachowały się dwa pisemne świadectwa tzw. matczynych zmagań wychowawczych. Unikatowe dowody macierzyńskiego trudu, który stawał się ofiarą złożoną Bogu. Reprezentująca początek VII w. Herchenefreda, pozostawiła dla swojego syna Dezyderiusza trzy pouczające listy. Dhuoda z Septymanii, żyjąca w połowie IX w., spisała – z kolei – długi wzorcotwórczy traktat poświęcony prawemu życiu, który zaadresowała do pierworodnego syna Wilhelma. Zachowane instrukcje wychowawcze Herchenefredy oraz Dhuody poświadczają, jakie były oczekiwania społeczne względem frankońskich matron. Okazuje się, że ponosiły one wielką odpowiedzialność za przekazanie swoim dzieciom moralnych idei oraz praktyk. Tym samym, zajmowały ważną rolę w budowaniu potęgi rodu swoich małżonków. Oba kobiece świadectwa w szczegółowy sposób dostarczają nam dzisiaj odpowiedzi na pytania związane ze statusem ówczesnych matek – rodzicielek merowińskich i karolińskich rodów. W artykule autorka podejmie próbę przybliżenia definicji frankońskiej mater familias, na którą oprócz pradawnej tradycji plemiennej składała się niewątpliwie także zaadoptowana pedagogia patrystyczna.