Uwarunkowania przyrodnicze w polityce przestrzennej na przykładzie gminy Mikołajki, położonej na szlaku Wielkich Jezior Mazurskich

Wielkie Jeziora Mazurskie (WJM) to umownie przyjęta nazwa określająca obszar o niespotykanych walorach przyrodniczych, rozpoznawalny w przestrzeni Polski przede wszystkim ze względu na walory turystyczne. Obszar ten obejmuje 12 gmin i rozciąga się od małego jeziora Brzozolasek w pobliżu miasta Pisz, dalej przez miasta Mikołajki i Giżycko, aż do Węgorzewa na północnym brzegu jeziora Mamry. Znaczna część obszaru badań objęta jest prawnymi formami ochrony przyrody, co z punktu widzenia formułowania podstawowych celów polityki przestrzennej na poziomie lokalnym (gminnym) ma decydujące znaczenie. Prawne formy ochrony przyrody, często nakładające się na siebie, w istotny sposób ograniczają możliwość lokalizacji inwestycji w gminach położonych nad jeziorami mazurskimi. Nawet przedsięwzięcia z zakresu turystyki, które ze względu na potencjał obszaru, powinny być traktowane jako priorytetowe w polityce przestrzennej, są w znacznym stopniu ograniczone ze względu na nadrzędność celów ochrony przyrody. Dysponując bogatym materiałem badawczym, powstałym w trakcie prac na studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Mikołajki, podjęto próbę krytycznej oceny, z punktu widzenia możliwości rozwoju społeczności lokalnych, wpływu uwarunkowań przyrodniczych na formułowaną przez samorząd lokalny politykę przestrzenną. Przedstawiono próbę odpowiedzi na podstawowe pytanie: czy przy tak znacznych ograniczeniach (przyrodniczych) możliwe jest zarządzanie przestrzenią gminy bez wchodzenia w konflikt z celami ochrony przyrody oraz czy z punktu widzenia celów rozwojowych społeczności lokalnych ochrona przyrody jest czynnikiem wspierającym, czy hamującym rozwój.

The Masurian Lake District is a popular general term referring to an area characterized by a unique nature beauty associated with the existence of many lakes. It is a popular tourist area in Poland. The above mentioned area includes 12 local community districts (communes) and stretches from the small Brzozolasek Lake near the city of Pisz, through the cities of Mikołajki and Giżycko to Węgorzewo on the northern coast of the Mamry Lake. Substantial parts of this area are under legal forms of protection and conservation. This is of major importance to from the point of view of formulating basic aims of spatial policy at the local (commune) level. The legal forms of nature conservation, which overlap each other , very often considerably limit the investment possibilities in the cities located in the Masurian Lake District. Even undertakings involved in tourism, which because of the potential of the area should be treated as priority undertakings in spatial policy, find themselves substantially constrained by the primacy given to the aims of nature conservation. The collection of rich research material gathered during the author’s study of the conditions and directions of spatial management for Mikołajki commune enabled him to make a critical assessment with respect to the possibilities offered to local communities for their development, and the impact of natural conditions and accompanying obligations on the formulation of spatial policy at the local self-government level. This article presents an attempt to answer the following two questions: Is it possible to develop an effective spatial policy in a commune located in an area which is under substantial legal obligations to preserve and protect natural spaces located therein, without clashing with aims of the nature conservation?; Is nature conservation a factor which supports or inhibits development from the point of view of the developmental aims of a local society?