Podejście psychologiczne w terapii jąkania

The presented article concerns the issue of stuttering therapy and takes into account the psychological approach. Stuttering is not only a speech fluency disorder, but the symptoms occur on several levels: neurophysiological, social and psychological. Considering the complexity of this disorder, stuttering therapy requires an interdisciplinary approach that focuses particularly on dealing with the patient’s emotions and reducing the related pathological anxiety – logophobia. This article aims to discuss the methods used in the treatment of stuttering, and assess their effectiveness. The main division of methods assumes the existence of two approaches: direct and indirect methods. Methods of direct impact on speech are aimed at reducing speech disfluencies. Among them are: rhythmisation of speech, supporting movements of hands while speaking, and extension of statements. On the other hand, indirect methods are complementary and are aimed at reducing anxiety and tension appearing in stuttering individuals. Various relaxation techniques, visualization and autogenic training may be enumerated here. These methods focus on stuttering patients’ emotions. In addition, techniques such as music therapy, psychodrama, hippotherapy, desensitization and desensibilisation are effective ways to improve the psychosocial functioning of stuttering individuals. This is a review article, so it may be used as a basis for the development and implementation of therapeutic programs with participation of a speech therapist and psychologist.

Praca omawia różne metody stosowane w terapii jąkania z uwzględnieniem podejścia psychologicznego. Jąkanie jest nie tylko zaburzeniem płynności mówienia, objawy występują bowiem na kilku płaszczyznach: neurofizjologicznej, społecznej i psychologicznej. Terapia jąkania ze względu na złożoność tego zaburzenia wymaga podejścia interdyscyplinarnego, w tym szczególnie koncentracji na radzeniu sobie z emocjami pacjenta i obniżeniu związanych z tym zaburzeniem patologicznych reakcji lękowych – logofobii. Celem artykułu jest omówienie metod stosowanych w terapii jąkania oraz ocena ich skuteczności. Główny podział metod zakłada istnienie dwóch podejść: pośrednie i bezpośrednie metody. Metody bezpośrednie oddziałują na akt mowy i mają na celu zmniejszenie niepłynności mowy. Wśród nich można wymienić: rytmizację mówienia, wspomaganie wypowiedzi ruchem ręki czy wydłużenie wypowiedzi. Natomiast metody pośrednie stanowią ich uzupełnienie i koncentrują się na obniżeniu lęku oraz redukcji napięcia pojawiającego się u osoby jąkającej się. Należą do nich różnego rodzaju techniki relaksacyjne, metody oparte na wizualizacji czy treningi autogenne. Zwracają one uwagę na emocje przeżywane przez osoby jąkające się. Ponadto techniki takie jak muzykoterapia, psychodrama, hipoterapia, desentyzacja i desensybilizacja są skutecznymi sposobami polepszenia funkcjonowania psychospołecznego osób jąkających się. Prezentowany artykuł ma charakter przeglądowy, może zatem służyć jako podstawa do opracowania i wdrożenia programów terapeutycznych z udziałem logopedy i psychologa.