Centrum Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży w Sosnowcu – modelowy przykład psychiatrii środowiskowej

The paper seeks to highlight the need to establish a system of community psychiatric treatment (alternative to inpatient and outpatient care) for children and adolescents, and to define the area of interest for community psychiatry. An additional goal is to present practical implications involved in the annual implementation of the project for the Mental Health Centre for Children and Adolescents in Sosnowiec with funding from the European Social Fund. The form of treatment provided there promotes the deinstitutionalisation of healthcare, and allows quick access to people in crisis in order to assist them based on the assumptions underlying the systemic concept and the idea of open dialogue. The beneficiaries of the healthcare services are individuals (and their nearest relatives) aged 14 to 24 years, residing in Sosnowiec or Dąbrowa Górnicza, who are exposed to social exclusion because of mental illness. The services are provided by permanent mobile therapeutic teams of three members five days a week from 8:00 a.m. to 8:00 p.m. They have a range of tools at their disposal, including a free infoline, own means of transport and funds for necessary medical consultations. The development of individual plans and the delivery of therapeutic interventions in the patient’s place of residence are supervised by a specialist in child and adolescent psychiatry. An important role in the process of recovery is played by periodically organised engaging activities (bowling, volleyball, group therapy) and workshops – also conducted by project participants. The paper presents both the advantages and limitations associated with the implementation of the programme.

Celem niniejszego artykułu jest zwrócenie uwagi na potrzebę utworzenia środowiskowego leczenia dzieci i młodzieży (alternatywnego dla leczenia szpitalnego i ambulatoryjnego) oraz zakreślenie obszaru działania psychiatrii środowiskowej. Ma on też przedstawić praktyczne implikacje związane z roczną realizacją projektu Centrum Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży w Sosnowcu, finansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego. Podejmowana tam forma leczenia pozwala na dezinstytucjonalizację opieki zdrowotnej, szybkie dotarcie do osób będących w kryzysie i niesienie im pomocy – na podstawie założeń koncepcji systemowej oraz idei otwartego dialogu. Beneficjentami świadczeń są osoby (oraz ich najbliższe otoczenie) w wieku 14–24 lat, zamieszkujące na terenie Sosnowca lub Dąbrowy Górniczej i narażone na wykluczenie społeczne z powodu choroby psychicznej. Praca wykonywana jest w stałych, trzyosobowych terapeutycznych zespołach mobilnych przez pięć dni w tygodniu, w godzinach 8:00–20:00. Dysponują one takimi narzędziami, jak bezpłatna infolinia, własny środek transportu oraz środki na niezbędne konsultacje medyczne. Nadzór nad tworzeniem indywidualnych planów i przebiegiem interwencji terapeutycznych w miejscu zamieszkania pacjenta pełni lekarz specjalista psychiatrii dzieci i młodzieży. Ważną rolę w procesie zdrowienia odgrywają cyklicznie organizowane zajęcia aktywizujące (kręgle, siatkówka, terapia grupowa) oraz warsztaty – prowadzone także przez uczestników projektu. W artykule przedstawiono zarówno zalety, jak i ograniczenia związane z realizacją programu.