Philosophische Welt-Interpretation oder Veränderung der Welt durch Philosophie? August Cieszkowskis spekulativer Entwurf der Weltgeschiclite und die Philosophie der Tat

Cieszkowski, podejmując próbę przerzucenia pomostu między spekulatywnym, heglowskim ujęciem historii a historią rzeczywistą, zachował, zdaniem autorki, wśród "młodoheglistów" pozycję myśliciela w pełni oryginalnego i samodzielnego. Sformułowane przez Cieszkowskiego stanowisko, które nakazuje dzieje uznać za "probierz wszelkiej spekulacji" i ujawnić "ogólne i konieczne" prawa dialektyki w "sferze czynu", zapoczątkowało proces, który później w tradycji filozofii niemieckiej doprowadził do rozstania się z myśleniem spekulatywnym. Fazą końcową tego procesu jest stanowisko Marksa, zgodnie z którym filozofia musi zostać zniesiona na rzecz historyczno-ekonomicznych nauk realnych. Autonomiczność pozycji Cieszkowskiego w filozofii, na drodze prowadzącej od Hegla przez Feuerbacha do Marksa, nie może zostać podważona.