Czech and Hungarian Constitutional Order in the Light of Comparative Analysis of the Perception of Democracy and its Stagnation

Contemporary democratization process challenges the trends of regress or stagnation in the world. The Central European Countries face this problem as well, yet they differ in the depth of changes. The article addresses the problems of quality of democracy regarded as a political regime and the values of constitutional order of the Czech Republic and Hungary. As post-communist, the two countries have been regarded as democratic leaders for a long time. But the Czech Republic has the same Constitution from the beginning of democratization process, while Hungary passed the new Constitution in 2011. The Czech constitutional order reflects liberal democratic rules and values both in axiological and institutional dimension. The Hungarian one mirrors conservative and illiberal axiological values. In the institutional dimension both constitutions seem to maintain specific democratic regime, but in Hungary the executive power is dominant. The methods used in the research were: analysis, synthesis, institutional approach and comparative method.

Współczesny proces demokratyzacji na świecie napotyka od pewnego czasu na przeszkody prowadzące do jego stagnacji, czy nawet regresu. Tendencja ta widoczna jest także w państwach Europy Środkowej. Artykuł podejmuje analizę jakości demokracji rozumianej w sensie substancjalnym i proceduralnym, jaką odzwierciedlają czeska i węgierska konstytucje. Po 1989 roku przez długi okres czasu państwa te były określane mianem liderów demokratyzacji. Obecnie czeski porządek konstytucyjny opiera się na założeniach Konstytucji uchwalonej na początku procesu demokratyzacji (1992 r.), a węgierski porządek reguluje Konstytucja uchwalona po dwóch dekadach od rozpoczęcia tegoż procesu (2011 r.). W wymiarze aksjologicznym czeska Konstytucja opiera się na wartościach demokratycznych i liberalnych, natomiast węgierska na konserwatywnych, tradycyjnych, a nawet nieliberalnych. W wymiarze instytucjonalnym obydwie Konstytucje gwarantują funkcjonowanie reżimu demokratycznego, z tym, że w przypadku węgierskim mamy do czynienia z dominacją egzekutywy rządowej, a w Czechach z modelem parlamentarnym. Metodami stosowanymi w procesie badawczym były: analiza i synteza, podejście instytucjonalne i metoda porównawcza.