ETYKA TŁUMACZA SĄDOWEGO NA SALI ROZPRAW

Przestrzeganie zasad etyki zawodowej przez tłumaczy na sali rozpraw jest jednym z ważniejszych aspektów pracy profesjonalnego tłumacza sądowego. Organizacje zrzeszające tłumaczy opracowują wprawdzie zbiory norm ujęte w kodeksy zawodowe, ich znajomość wśród praktykujących tłumaczy wydaje się jednak wątpliwa, zwłaszcza że programy studiów kształcących tłumaczy nie zawierają przedmiotów z zakresu etyki. Niniejszy artykuł wyjaśnia zatem, w jakim stopniu preskryptywne normy profesjonalnego zachowania znajdują zastosowanie w praktyce tłumaczenia sądowego. Na przykładzie tłumaczonych postępowań karnych w austriackim sądzie omawiane jest działanie tłumaczy pod kątem zachowania przez nich zasady bezstronności. Analiza pokazuje, że tłumacze sądowi w różny sposób naruszają tę zasadę, czy to przez ingerencję w tłumaczone wypowiedzi, brak lojalności wobec mówcy, okazywanie emocji, czy też przejmowanie funkcji pomocnika sędziego. Z badań wynika ponadto, że preskryptywne normy nie zawsze przystają do realiów sali rozpraw, ponieważ etyczne działanie tłumacza nierzadko jest wypadkową oczekiwań pozostałych uczestników interakcji wobec tłumacza. Dlatego niezbędne wydaje się zwrócenie uwagi, zarówno samych tłumaczy sądowych, jak i środowiska prawniczego na etyczny aspekt pracy tłumaczy w sądzie.

Complying with the rules of professional ethics during court interpreting is one of the most significant aspects of the court interpreter’s profession. Although associations of translators and interpreters draw up sets of rules in the form of professional codes, most of the practicing translators are not well acquainted with them, especially as the curricula of translation studies do not include ethics. The aim of this article is to present how the prescriptive norms of professional conduct can be applied in practice during court interpreting. The interpreters’ performance is discussed in view of their adherence to the principle of impartiality, on the example of the interpreted criminal proceedings in the Austrian court. The analysis reveals that court interpreters tend to violate this principle, by modifying the interpreted statements, lack of loyalty to the speaker, showing emotions or by assuming the role of a judge’s helper. The research further shows that the prescriptive rules are not always congruent with reality, as the ethical performance of the interpreter is often determined by the expectations of the other participants of the procedure. Due to the above, it seems vital to draw the attention of both the court interpreters and the representatives of the legal profession to the ethical aspect of court interpreting.

Die Einhaltung berufsethischer Normen durch GerichtsdolmetscherInnen im Verhandlungssaal ist einer der zentralen Aspekte der professionellen Berufsausübung. Interessensvertretungen arbeiten zwar entsprechende Regeln in Form von Ehren- und Berufskodizes aus, deren Kenntnis unter praktizierenden GerichtsdolmetscherInnen scheint jedoch fraglich zu sein, zumal Studiencurricula der Dolmetscherausbildung keine Berufsethik-Module beinhalten. Der vorliegende Beitrag erklärt, inwiefern präskriptive Verhaltensregeln in der gerichtsdolmetscherischen Praxis zur Anwendung kommen. Am Beispiel gedolmetschter strafrechtlicher Hauptverhandlungen an einem Wiener Gericht wird das translatorische Handeln von DolmetscherInnen hinsichtlich der Einhaltung des Unparteilichkeitsgrundsatzes diskutiert. Die Analyse zeigt, dass GerichtsdolmetscherInnen gegen das Prinzip auf unterschiedliche Weise verstoßen, sei es durch das eigenständige Eingreifen in gedolmetschte Aussagen, die mangelnde Loyalität dem Sprecher gegenüber, gezeigte Gefühle oder durch die Übernahme der Funktion eines Gerichtshelfers. Weiters ergibt die Studie, dass präskriptive Berufsnormen der gerichtsdolmetscherischen Wirklichkeit oft nicht standhalten können, da das ethische Handeln von DolmetscherInnen nicht selten das Resultat von Erwartungshaltungen anderer InteraktionspartnerInnen an die dolmetschende Person ist. Es scheint daher notwendig, sowohl praktizierende GerichtsdolmetscherInnen, als auch juristisch Handelnde auf den ethischen Aspekt der gerichtsdolmetscherischen Tätigkeit aufmerksam zu machen.