LEGAL SPEECH ACTS IN A COGNITIVE LINGUISTIC PERSPECTIVE – FOCUS ON MODALITY

The paper involves three main fields of linguistic analysis: the pragmatic theory of speech acts, cognitive linguistics and legal language. Its main aim is to demonstrate the relevance of the cognitive framework to the analysis of speech acts and especially the deontic use of the modal verb shall in the legal context. The focus is on the use of the modal, which is mainly used to impose obligations or to confer rights. Thus, its meaning seems to be in most cases a combination of both assertive and directive illocutionary forces when approached from a pragmatic perspective, and a combination of deonticity with futurity and prediction in traditional grammar terminology. The discussion is illustrated with a variety of examples retrieved from a corpus of legal documents drafted in English and translated into Polish.It is argued that the meaning of most instances of shall in the legal domain, due to its context-sensitivity, can be best accounted for in terms of a cognitive blend, which integrates various aspects of its meaning. These aspects are believed to be inherently vague and possibly an instance of ongoing processes of grammaticalisation, which can only be grasped with reference to the context of a particular expression, thus pragmatic in nature.

Artykuł integruje trzy obszary badań językoznawczych: pragmatyczną teorię aktów mowy, językoznawstwo kognitywne oraz badania nad językiem prawa. Głównym celem dyskusji jest wskazanie na adekwatność użycia aparatu językoznawstwa kognitywnego w analizie aktów mowy występujących w języku prawa. Uwaga skupiona jest na użyciu deontycznych wyrażeń modalnych, przede wszystkim deontycznego użycia czasownika "shall". Dyskusja ilustrowana jest przykładami zaczerpniętymi z korpusu dokumentów prawnych, które były tworzone w języku angielskim i tłumaczone na język polski.Czasownik "shall" w dokumentach prawnych używany jest głównie w celu narzucenia obowiązku lub udzielenia praw, zatem w kategoriach teorii aktów mowy i w ujęciu pragmatycznym często stanowi nośnik dla mocy illokucyjnej wiązanej zarówno z asercją, jak i dyrektywą. W ujęciu gramatyki tradycyjnej w języku angielskim, który nie posiada morfologicznie oznaczonych form czasu przyszłego jego użycie może być widziane jako amalgamat deontyczności i futurum.Artykuł sugeruje, że zaproponowana w językoznawstwie kognitywnym teoria amalgamatów (cognitive blending) pozwala na właściwy opis większości użyć deontycznego "shall" w języku prawa. Semantykę "shall" charakteryzuje bardzo duża wrażliwość na kontekst użycia, natomiast teoria amalgamatów stara się opisać dynamikę konstruowania znaczenia w kontekście. Znaczenie "shall" wykazuje ciągłą dynamikę i jego swoista ewolucja może być widziana jako wciąż dynamiczny proces gramatykalizacji, w którym istotnym czynnikiem są elementy kontekstu prawa.