VIELSTIMMIGE JÜDISCHE ERZÄHLUNGEN IN DER ZEITGENÖSSISCHEN POLNISCHEN LITERATUR

Zagłada Żydów zajmuje bardzo ważne miejsce w polskiej literaturze powojennej od czasów drugiej wojny światowej aż do współczesności. Autorzy artykułu koncentrują się przede wszystkim na ważnych debatach dotyczących polsko-żydowskiej przeszłości, zwłaszcza czasów okupacji faszystowskiej. W centrum zainteresowania znajdują się wybrane teksty współczesnej literatury polskiej analizowane w szerokim kontekście historycznym, społeczno-politycznym i kulturowym. Rozważono, w jaki sposób przedstawiciele różnych pokoleń podchodzą do tematyki Żydów w Polsce oraz Zagłady. W analizach skoncentrowano się na trzech znaczących dziełach literackich: Chmurdaliach Joanny Bator (2010), Rozwiązłej Jarosława Kamińskiego (2011) i Nocy żywych Żydów Igora Ostachowicza (2012), które prezentują różne podejścia pisarzy do skomplikowanej polsko-żydowskiej przeszłości oraz ilustrują istotne przesunięcia w sposobie jej opisywania. Zauważono zmianę w podejściu do tabuizowanych tematów warunków życiowych w obozach koncentracyjnych (przestępstwa, przemoc seksualna, prostytucja) oraz traktowaniu żydowskości, która staje się ważnym, lecz nie dominującym motywem literackim. W najnowszej literaturze poszukiwanie korzeni oraz tożsamości żydowskiej na podstawie dokumentów czy zdjęć często skutkuje barwnymi rekonstrukcjami polsko-żydowskich losów.

The Representation of the Holocaust in Polish literature can be pursued from World War II up to contemporary narratives. The authors of this text concentrate on important debates in Poland concerning first of all the common as well as separate Polish-Jewish past in history, but mainly in times of the German fascist occupation. Following their literary studies they give a brief survey of the mentioned topic, concentrating mainly on three exemplary Polish books: Joanna Bator Chmurdalia (2010), Jarosław Kamiński Rozwiązła (2011), and Igor Ostachowicz Noc żywych Żydów (2012). The literary analysis of these texts is related to Polish history, culture, and politics, concerning first of all crucial changes in the society and culture. The chosen writers and their works demonstrate different approaches to an uncertain, complicated Polish Jewish past. They illustrate important changes in literature towards documentary and fictional narratives. More and more tabooed topics of the extreme living conditions during the Nazi occupation in and outside of the concentration camps are considered – crime, various forms of sexuality and prostitution. Jewish life stories as well as the holocaust turn meanwhile into ‚normal‘ motives in contemporary Polish narratives. Searching for their own roots, identity and family traces on the basis of documents, reports or photos often results in colourful reconstructions of Polish-Jewish fates, a striking tendency not only in contemporary Polish literature.