W stronę trwałego i zrównoważonego rozwoju: przyczyny i kierunki zmian relacji gospodarka – środowisko w układzie presja – stan – reakcja w Polsce w latach 1988-2010

Celem artykułu jest przedstawienie kierunków zmian relacji gospodarka-środowisko oraz identyfikacja powodujących je czynników w Polsce w okresie transformacji ustrojowej. Cele szczegółowe zmierzają do wyjaśnienia kierunków i przyczyn zmian presji systemu społeczno-gospodarczego na otoczenie przyrodnicze, określenia motywacji podejmowania działań reakcyjnych przez ten system oraz wskazania czynników decydujących o zmienności stanu środowiska w Polsce w badanym okresie. Ważne jest ustalenie, czy system społeczno-gospodarczy zmierza w kierunku trwałego i zrównoważonego rozwoju.

In Poland, during the transition period, economy-environment system has moved towards the demands of sustainable development. An anthropogenic pressure on the environment has been reduced and a state of environment has signifiycantly improved. These effects were achieved thanks to a strong response of socio-economic system. Changes of pressure, state of environment and response of socio-economic system allow to distinguish four phases of relationships between economy and environment during the transition period, defined as: reduce of pressure, first stabilization, fluctuation, second stabilization. There are five key factors which influenced on the economy-environment system and moved it between successive phases: changes in economy structure, institutional changes, technological and organizational changes and changes in environmental awareness and consumer behavior on the market.