Kształtowanie się klimatycznego bilansu wodnego na terenie Polski w latach 1981-2000

Zmienność opadów atmosferycznych, parowanie i wynikający z tych wielkości klimatyczny bilans wodny ma szczególnie w okresie wegetacji wpływ na wielkość plonowania i jakość płodów rolnych. Szczegółowe wartości tych elementów dotyczące konkretnych lat, miesięcy, a nawet w ujęciu dekadowym są niezbędne do wyznaczania terminów i norm nawodnień, najlepszego wykorzystania zasobów wodnych gleby, opracowań z zakresu hydroenergetyki oraz zaopatrzenia w wodę. Na podstawie zgromadzonego materiału dotyczącego opadów atmosferycznych, niedosytu wilgotności powietrza i średniej prędkości wiatru obliczono wartości klimatycznego bilansu wodnego. Do określenia wielkości parowania wykorzystano wzór Schmucka. Wartość klimatycznego bilansu wodnego określono jako różnicę pomiędzy opadami atmosferycznymi i obliczoną wielkością parowania. Badania przeprowadzono w układzie miesięcznym dla ciepłej pory roku (IV–IX) i 20-letniego okresu (1981–2000), analizując dane pomiarowe z 16 stacji meteorologicznych rozmieszczonych równomiernie na terenie Polski. Uzyskane wyniki przedstawiono w formie graficznej, ilustrując na mapach klimatyczny bilans wodny i jego składowe, opady atmosferyczne i wielkość parowania. Analiza klimatycznego bilansu wodnego w omawianym wieloleciu wykazuje, że najwyższy niedobór wody występował kolejno w sierpniu, lipcu i maju, najniższe wartości niedoboru wystąpiły we wrześniu, gdzie we wschodniej części kraju notowano wartości dodatnie. Skala niedoboru deficytu wodnego w tych miesiącach była bardzo zróżnicowana w poszczególnych rejonach kraju. Uzyskane wyniki dla całego okresu wegetacji wskazują na najwyższy deficyt w rejonie Niziny Wielkopolskiej, do – 269 mm, a najniższe w rejonie Pogórza Karpackiego, około – 20 mm. Przedstawione mapy rozkładu klimatycznego bilansu wodnego pozwalają na przestrzenną ocenę stosunków wodnych na terenie Polski.

Variability of precipitation, evaporation and resulting of them climatic water balance influences particulary in the growing season on yield and quality of crops. Detailed values of these elements concerning particular years, months and even decades are necessary for determining terms and standards of irrigation, the best use of water resources of soil, studies in water-power engineering and for water supply. Based on collected material concerning precipitation, air humidity deficiency and mean wind velocity the values of climatic water balance were calculated. For determination of evaporation the Schmuck’s formula was used. Values of climatic water balance were determined as the difference between precipitation and calculated evaporation. The investigations were carried out in monthly system for warm season (IV–IX) and 20-year period summer season (1981–2000), analysing measurements data from 16 meteorological stations situated uniformly on the area of Poland. Obtained results were presented graphically, on climatic maps of the climatic water balance and its components, precipitation and evaporation. Analysis of climatic water balance in investigated period shows that highest water deficiency occurred respectively in August, July and May, and the lowest one in September, when in east part of the country the positive values were observed. The scope of water deficiency in these months was differentiated in particular regions of the country. Obtained results for the whole of growing season point the highest deficiency in the Wielkopolska Plain – up to 269mm, and the lowest one for the Karpackie Highland– about 20 mm. Presented maps of climatic water balance distribution allow the water conditions to be evaluated spatially on the area of Poland.