Tragedia wspólnych zasobów w procesie politycznym

Artykuł dotyczy analizy występowania przestrzeni "wspólnych zasobów" w procesie politycznym, z uwzględnieniem kwestii redystrybucji dochodów za pomocą decyzji fiskalnych. Środki przeznaczane na potrzeby realizacji funkcji państwa są tutaj zawężająco rozumiane jako "wspólny zasób". Czerpanie z niego pozwala na realizację prywatnych korzyści przy jednoczesnym rozproszeniu kosztów w ramach całej wspólnoty. Przyczyn takiego stanu rzeczy autor doszukuje się w specyfice procesu podejmowania decyzji politycznych, które obarczone są wysokimi kosztami transakcyjnymi i w związku z tym wymagają złagodzenia reguły jednomyślności, jak postulują James Buchanan i Gordon Tullock (1999 [1962]). Założenie leżące u podstaw tekstu ma charakter normatywny i wskazuje, że konsekwencje takiego stanu rzeczy są społecznie niekorzystne, ponieważ stanowi on bodziec do nieroztropnego wydatkowania środków publicznych, czy szerzej, do podejmowania decyzji politycznych bez uwzględnienia ich pełnych kosztów. W związku z tym w ostatniej części tekstu dokonana zostaje próba identyfikacji rozwiązań o charakterze instytucjonalnym, które nie generując nadmiernych kosztów transakcyjnych, pozwolić powinny na zmniejszenie kosztów zewnętrznych decyzji politycznych. Przywoływane instytucje oparte zostają na dwóch podejściach typologizujących: zaproponowanej przez Jürgena von Hagena (2006) kategoryzacji formalnych instytucji politycznych oraz podejściu Elinor Ostrom (2000) odnoszącym się do zestawu reguł strukturyzujących sytuację decyzyjną w procesie zarządzania wspólnymi zasobami. (abstrakt oryginalny).

Tragedy of the Commons in the Political Process The present article puts forward an analysis of the existence of the "commons" phenomenon in the political process, taking into consideration the question of revenue redistribution through fiscal decisions. The ways of fulfilling state functions are defined narrowly as a "common resource" whose utilization allows one to realize individual gains while dissipating costs across the community. The author looks for the reasons of such a state of affairs in the specifics of political decision-making, which is by its very nature burdened with high transaction costs and therefore requires the rejection of the unanimity rule, as postulated by Buchanan and Tullock (1962). The assumption behind the analysis is normative in nature and points towards the fact that the consequences of such a state of affairs are socially negative, because it creates incentives to spend public means imprudently, or, to put it more generally, to make political decisions without ascribing full social costs to them. In connection with that, the author tries to identify institutional solutions that should, without generating too high transaction costs, allow for minimizing external costs of political decisions. The institutions are selected based on two typological approaches: a categorization of formal political institutions proposed by Von Hagen (2006), and Ostrom's approach (2000) suggesting a set of rules structuring decision-making in the process of common-resources management.