Edukacja inkluzyjna w perspektywie nauczycieli przedszkoli ogólnodostępnych

Mimo że proces wdrażania idei edukacji włączającej w naszym kraju trwa już kilka lat, nadal napotyka on na wiele trudności związanych m.in. z przygotowaniem placówek ogólnodostępnych, w tym nauczycieli. Dla powodzenia tego procesu ważne są też postawy samych nauczycieli wobec idei edukacji inkluzyjnej. Podstawowym celem podjętych badań było poznanie opinii nauczycieli przedszkoli ogólnodostępnych na temat wybranych aspektów edukacji włączającej uczniów z niepełnosprawnością. Badaniami objęto 76 nauczycieli wychowania przedszkolnego. W badaniach wykorzystano metodę sondażu diagnostycznego. Wyniki przeprowadzonych dociekań wykazały, że nauczyciele przedszkoli ogólnodostępnych jedynie w niewielkim stopniu popierają (ogólnie) ideę edukacji włączającej uczniów z niepełnosprawnością (tj. nieco poniżej stopnia średniego). Ocena ta była powiązana dodatnio z poczuciem przygotowania do wypełniania określonych zadań związanych z kształceniem ucznia z niepełnosprawnością oraz pracą z takim uczniem w placówce i z posiadaniem formalnego przygotowania w tym zakresie. Przeprowadzone badania pokazały również, że nauczyciele przedszkoli ogólnodostępnych przychylają się w stosunkowo największym stopniu (lecz jedynie w okolicach stopnia średniego) do edukacji włączającej w przedszkolu uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, a w najmniejszym – uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi i uczniów niewidomych. Wyniki badań potwierdziły spotykane w literaturze sygnały odnośnie do odczuwania przez nauczycieli przedszkoli ogólnodostępnych poważnych braków w zakresie przygotowania do realizacji zadań związanych z kształceniem uczniów z niepełnosprawnością. Potwierdziły również fakt dostrzegania przez zdecydowaną większość nauczycieli wielu przeszkód pojawiających się w związku z realizacją idei edukacji włączającej w przedszkolu, w szczególności związanych ze specjalistami (głównie z ich brakiem), ze zbyt dużą liczebnością grup przedszkolnych oraz z warunkami lokalowymi placówki (głównie z barierami architektonicznymi). Wskazały także, iż tylko niewielka część nauczycieli dostrzega zalety edukacji włączającej, jednak uzależnia je od spełnienia określonych warunków. Zaprezentowane wyniki badań wskazują na konieczność udzielania bardziej efektywnego, specjalistycznego wsparcia nauczycielom przedszkoli ogólnodostępnych w pracy z uczniem/dzieckiem z niepełnosprawnością oraz potrzebę zmian w zakresie kształcenia nauczycieli przedszkoli w trakcie studiów wyższych.

This article presents conclusions from analysis of the social functioning of a boy with autism in a preschool for children with special needs. The purpose of the study was to explore strengths and weaknesses in the social functioning of a boy with autism completing his preschool education. A case study was used as a research method, and observation and interview – as research techniques. The findings suggest that the social functioning of the boy with autism is at a level that allows him to continue education in an integrated or general education school as long as he is supported by a special teacher. The boy communicates his needs, has learned basic self-care skills, and follows preschool classroom rules. With adequate support from specialists and his parents, he is also able to establish healthy peer relationships.