Rola małych gospodarstw rolniczych w procesie przemian strukturalnych polskiego rolnictwa

W artykule podjęto próbę oceny roli małych gospodarstw rolniczych w warunkach przemian strukturalnych zachodzących w polskim rolnictwie. Dokonana na podstawie danych GUS analiza zmian struktury sektora rolnictwa, rozumianego jako struktura gospodarstw, wskazuje znaczący i niemal niezmienny na przestrzeni lat udział najmniejszych jednostek w ogólnej liczbie gospodarstw. W tej grupie gospodarstw występują duże, niewykorzystane lub nieefektywnie wykorzystywane zasoby pracy. Szczegółowe badania kwestionariuszowe przeprowadzone w reprezentatywnej dla populacji FADN grupie 600 gospodarstw wskazują na ujemną zależność między wielkością gospodarstwa a alokowaniem dostępnych zasobów pracy poza gospodarstwem. Zjawisko to jest szczególnie widoczne w przypadku grupy najmniejszych, analizowanych gospodarstw. W tych gospodarstwach można jednocześnie zaobserwować niskie zainteresowanie sukcesją przez potencjalnych następców. Może to prowadzić w średnioterminowej perspektywie do przyspieszonego zanikania produkcji rolnej w tej grupie gospodarstw, a tym samym dalszego zmniejszenia zatrudnienia w sektorze rolnictwa.

This paper considers the role of small farms in conditions of structural changes taking place in Polish agriculture. Analysis of changes in the structure of the agricultural sector defined as the structure of farms, based on CSO data, shows a significant and almost constant share of the smallest units in the total number of farms. These farms have substantial unused or inefficiently used resources work. More detailed studies conducted on a representative population group of 600 farms FADN show negative correlation between size of farm and off-farm employment. This could be particularly relevant in case of smallest farms. In those farms a relatively little interest in their succession by potential successors is observed. This can lead to accelerated decay of agricultural production in the smallest farms in the medium term, and thus further decline in employment share in agriculture sector.