(Nie)podmiotowy wymiar relacji pomagania w pracy socjalnej

Refleksja nad ideą upodmiotowienia uczestników pomocy społecznej jest w ostatnich latach akcentowana w różnych opracowaniach. Z prac tych wyłaniają się liczne walory wspomnianej koncepcji, jednak trudności pojawiają się wraz z momentem przechodzenia z perspektywy teoretycznej do praktycznej. Jest wiele sytuacji, w których podejście podmiotowe przeplata się z przedmiotowym. Celem artykułu jest próba przyjrzenia się (nie)podmiotowej relacji pomocowej w odniesieniu do mikropraktyki pracy socjalnej (jednostek, rodzin i pracowników socjalnych) jako nieoczywistej, ograniczonej barierami oraz nie zawsze możliwej do zastosowania w praktyce. Analizy zagadnienia dokonano w kontekście poszukiwania uwarunkowań wynikających z funkcjonowania klientów pomocy społecznej, pracy profesjonalistów oraz systemu pomocy społecznej i wpływu tych czynników na sposób tworzenia relacji pomocowej. Odpowiedź na pytanie, czy relacja pomocowa w pracy socjalnej może stać się podmiotową, nie jest obecnie łatwa. Jak podkreślono we wnioskach końcowych, podmiotowość jako element konstruowania wzajemnej relacji w procesie pomagania ma szansę pojawić się w pracy socjalnej opartej na zasobach, przy zastosowaniu idei empowermentu, pracy socjalnej opartej na zasobach (w tym Podejściu Skoncentrowanym na Rozwiązaniach), Konferencji Grupy Rodzinnej, Wideotreningu Komunikacji czy Dialogu Motywującego. W artykule wskazano również zarówno możliwości, jak i dylematy zastosowania tych podejść w praktyce pracy socjalnej.