Lingwistyczne podstawy terapii logopedycznej osób niemownych i niemówiących

W artykule zarysowano problematykę językoznawczych i logopedycznych podstaw terapii osób niemownych i niemówiących z wykorzystaniem komunikacji alternatywnej i wspomagającej (AAC). Przyjmując metodologiczno-metodyczną perspektywę, odwołano się do teorii kompetencji lingwistycznej (językowej, komunikacyjnej i poznawczej), próbując dokonać jej adaptacji do potrzeb tworzącej się lingwistyki komunikacji alternatywnej i wspomagającej (AAC). Wyróżniono następujące parametry ogólne, służące zbudowaniu teorii lingwistyki AAC: kompetencja składniowa jako najważniejszy składnik kompetencji językowej, kompetencja fleksyjna jako gwarant gramatyczności wypowiedzi i realizacji konstrukcji składniowych, kompetencja leksykalna jako pomost między kompetencją językową, komunikacyjną a kulturową, cele i intencje nadawcy, proces rozumienia i odczytywania informacji przez uczestników aktu komunikacyjnego, skutki wypowiedzi powstające w odbiorcach, wpływy warunków zewnętrznych i kulturowych na rozumienie wypowiedzi, wiedza ogólna, kontekst, poznawanie świata, dokonywanie jego interpretacji, przekazywanie interpretacji innym, reguły kulturowe, wartości. Parametrem pomocniczym tworzonej teorii uczyniono niemowność i niemówienie.

The article outlines the linguistic and logopaedic bases for the therapy of people who lack speech and people who do not speak, with the use of augmentative and alternative communication (AAC). From the methodological perspective, the author refers to the theory of linguistic competence (language, communicative, and cognitive) and tries to adapt it to the needs of the developing linguistics of augmentative and alternative communication (AAC). The following general parameters have been distinguished for the creation of the theory of AAC linguistics: syntactic competence as the main element of language competence, flexional competence as prerequisite for proper grammar and sentence structure, lexical competence as a link between language, communicative, and cultural competences, the aims and intentions of the sender, the process of understanding and receiving information by the participants of the communicative act, the effects of the message on the receiver, the influence of the cultural and external conditions on the understanding of message, general knowledge, context, exploring and interpreting the world, conveying the interpretation to others, cultural rules and values. Non-speaking and speechlessness have been chosen as supportive parameters.