Potrzeba wzmocnienia międzynarodowej ochrony praw człowieka trzeciej generacji

1. Cel Celem artykułu jest potwierdzenie zasadności wyodrębnienia praw człowieka trzeciej generacji oraz wskazanie na potrzebę działań na gruncie międzynarodowym w celu zapewnienia tych praw o charakterze kolektywnym. Poprzez analizę wybranych praw człowieka trzeciej generacji Autor zwraca uwagę na to, że część praw trzeciej generacji doznaje uszczerbku w praktyce i stąd nieodzowne są zabiegi o charakterze międzynarodowym, które mają na celu wzmocnienie ochrony tych praw. 2. Wprowadzenie Prawa człowieka trzeciej generacji zostały wyodrębnione w latach 70. XX wieku przez francuskiego naukowca czeskiego pochodzenia Karela Vašaka. Charakteryzują się tym, że posiadają charakter kolektywny i w przeciwieństwie do praw pierwszej i drugiej generacji (praw wolnościowych i równościowych) zabezpieczają całe zbiorowości ludzkie. Ochrona praw człowieka trzeciej generacji ma sens wtedy, gdy nadrzędnym celem zabezpieczającym nie jest jednostka, ale grupa ludzi. Stąd też do najistotniejszych praw człowieka trzeciej generacji zalicza się w szczególności prawo do pokoju, demokratycznego państwa prawa, samostanowienia narodów, bezpieczeństwa, czystego środowiska, rozwoju, pomocy humanitarnej, wspólnego dziedzictwa ludzkości. Ważna jest też świadomość, że realizacja praw człowieka pierwszej i drugiej generacji (wolności i równości) związana jest z dostatecznym zagwarantowaniem praw człowieka trzeciej generacji. Niestety prawa człowieka trzeciej generacji bywają współcześnie łamane (poprzez liczne wojny, niemożność stanowienia o sobie przez niektóre narody, brak szerokich międzynarodowych działań na rzecz ochrony środowiska i pielęgnowania wspólnego dziedzictwa ludzkości). Stąd też ważne jest uświadamianie i podejmowanie działań na rzecz ochrony praw człowieka trzeciej generacji. 3. Metodologia Autor wyodrębnia i opisuje prawa człowieka trzeciej generacji, wykorzystując przede wszystkim metodę krytycznej analizy źródeł. Pomocniczo posiłkuje się również metodą dogmatyczno-prawną, analizując teksty aktów prawa międzynarodowego. Dla zobrazowania przypadków nieprzestrzegania praw człowieka trzeciej generacji oraz uzasadnienia podjęcia działań na gruncie międzynarodowym Autor używa również metody analizy poszczególnych przypadków. 4. Wnioski Autor uzasadnia potrzebę wyodrębnienia praw człowieka trzeciej generacji oraz dowodzi, że współcześnie prawa te doznają uszczerbku na wielu płaszczyznach. Wskazuje, że naruszanie praw człowieka trzeciej generacji uzasadnia potrzebę wzmocnienia ich ochrony na gruncie międzynarodowym. Przestrzeganie praw człowieka trzeciej generacji gwarantuje realizację praw wolnościowych i równościowych, to jest praw człowieka pierwszej i drugiej generacji.

1. Purpose The purpose of the article is to confirm the relevance of isolation of the third-generation human rights and to indicate the need for action at international level in order to enforce such rights of a collective nature. Analysing the selected third-generation human rights the author draws attention to the fact that some of the third-generation rights are violated in practice and hence indispensable are measures of an international nature that aim at reinforcement of protection of these rights. 2. Introduction The third-generation human rights were isolated in the 70’s of the XX century by a French scientist of Czech origin Karel Vašak. They are collective in nature and contrary to the first- and second-generation rights (which are related to liberty and equality) serve entire human communities. Protection of the third-generation human rights makes sense if the overall objective of the ensuring is not a human but a group of people. Hence, the most significant third-generation human rights house in particular the right to peace, to democratic state based on the rule of law, to self-determination of nations, to security, to a healthy environment, to development, to humanitarian aid, to participation in human heritage. It is important to realise that enforcement of the first- and second-generation human rights (to liberty and equality) is associated with a sufficient guaranteeing the third-generation human rights. Unfortunately, the third-generation rights are often violated nowadays (by numerous wars, impossibility of self-determination for some nations, lack of broad international environmental protection measures and cherishing the common human heritage). That is why it is vital to create awareness and take actions in favour of protection of the third-generation human rights. 3. Methodology The author isolates and describes the third-generation human rights using primarily the method of critical review of the literature. In the alternative, he deals with the dogmatic-legal method analysing texts of international law. In order to illustrate cases of the third-generation human rights abuses and to give legitimacy to taking action at international level the author also uses the case study method. 4. Conclusions The author justifies the need to isolate the third-generation human rights and proves that contemporarily these rights are prejudiced on many aspects. He indicates that violation of the third-generation human rights legitimizes the need to strengthen their protection at international level. The respect for the third-generation human rights guarantees the exercise of liberties and equality laws, i.e. the first- and second-generation human rights