Zmiany o charakterze polityczno-gospodarczym, które miały miejsce w Polsce oraz w wielu krajach Europy pod koniec XX w. wpłynęły również na powstanie i rozwój nowych problemów społecznych. Jeszcze kilkanaście lat temu ich rozwiązywaniem zajmował się głównie sektor publiczny. Współcześnie, nowoczesne społeczeństwa charakteryzują się funkcjonowaniem w zasadzie czterech przenikających się wzajemnie sektorów: prywatnego, publicznego, pozarządowego oraz ekonomii społecznej, z których ogromny potencjał do rozwiązywania kwestii społecznych ma ostatni z wymienionych. Podmioty ekonomii społecznej stanowią bowiem doskonałe uzupełnienie gospodarki publiczno- -prywatnej. Dzięki swoim założeniom mogą skutecznie rozwiązywać problemy społeczne, a zwłaszcza przeciwdziałać wykluczeniu społecznemu. Z uwagi na fakt, że organizacje ekonomii społecznej, takie jak przedsiębiorstwa społeczne, działają zwykle w sferze lokalnej, ważne jest podjęcie dyskusji o wspólnotach w niniejszym kontekście. Głównym celem artykułu jest ukazanie znaczenia wspólnot w rozwoju ekonomii społecznej. Chcąc zrealizować powyżej przedstawione zamierzenie, konieczne było zarysowanie tła teoretycznego, w którym szczególną uwagę skupiono na rozkwicie ekonomii społecznej w Polsce oraz roli przywództwa w rozwoju wspólnot lokalnych. Ponadto, aby unaocznić różnicę pomiędzy historycznym a współczesnym ujęciem wspólnot i wskazać ich cechy charakterystyczne, które należy brać pod uwagę przed angażowaniem obywateli w działalność podmiotów ekonomii społecznej, w artykule podjęto polemikę na temat historii badań nad wspólnotami lokalnymi oraz ich miejscu w strukturze społecznej. Zagadnienia natury teoretycznej umożliwiły m.in. wskazanie przyczyn braku skuteczności działania zbiorowości w rozwiązywaniu problemów społecznych, a przynajmniej łagodzeniu ich skutków oraz pokazały, jak aktywna wspólnota, dzięki pomocy lidera społecznego, może wpływać na rozwój przedsiębiorstw społecznych, a jednocześnie, jak podmioty ekonomii społecznej mogą pozytywnie oddziaływać na wzmacnianie wspólnot w szerokim rozumieniu tego pojęcia. W artykule wykorzystano głównie piśmiennictwo z zakresu ekonomii społecznej, socjologii, nauk o polityce, a w szczególności samorządu terytorialnego i wspólnot lokalnych. Wybrane zagadnienia wymagały również zaczerpnięcia wiedzy z innych dziedzin, takich jak: historia, zarządzanie czy prawo. Wnioski wysunięte z niniejszego artykułu będą przydatne zarówno dla teoretyków, jak i dla społeczników-praktyków, którzy chcą wzmacniać obywatelską aktywność, a tym samym wpływać na rozwój ekonomii społecznej.
The economic and political changes occurred in Poland and other European countries by the end of 20th century, infl uenced the beginning and development of new social problems. Several years ago it was a public sector which was responsible for their resolution. Currently modern societies are characterised by functioning in principle four mutually interconnected sectors: private, public, non-government and social economy, the latter one has an enormous potential to resolve the social questions. The social economy entities constitute an excellent supplement to the public-private economy. Due to their assumptions they can eff ectively resolve social problems, mainly counteract social exclusion. Considering the fact that social economy organisations, such as social enterprises, act usually in local sphere, it is important to initiate the discussion about local communities in such contexts. The main goal of the article is to present the signifi cance of local communities in social economy development. In order to realise the goal mentioned above it has been necessary to draft theoretical background with particular attention drawn to the development of social economy in Poland as well as the role of leadership in local communities development. Moreover, in order to make evident the diff erence between the historical and contemporary approaches to the local communities and show their characteristics important before involving citizens in activities of social economy entities, the article attempts to discuss the history of research on local communities and their role in social structure. The theoretical questions have enabled to identify the reasons for the lack of eff ectiveness in communities actions aiming to resolve social problems or at least to alleviate their eff ects as well as have shown how active community with the help of social leader can infl uence on the development of social enterprises and, at the same time, how social economy entities can positively infl uence on strengthening of local communities in a broad sense of the notion. In the article the literature in the fi eld of social economy, sociology, political science, in particular local government and local communities, has been used. Selected questions required also to take advantage from such disciplines as history, management and law. The conclusions drawn from the article are going to be helpful for both theorists and social activists-practitioners, who want to strengthen civic activation and infl uencing the development of social economy.
