Wybrane problemy zarządzania krajobrazem kulturowym na tle przemian funkcjonalno ‐ przestrzennych uzdrowiska Konstancin – Jeziorna

Konstancin – Jeziorna to miasto położone 20 km na południe od centrum Warszawy, które liczy ok. 16,5 tys. ludności. Mieszkańcom stolicy miejscowość ta kojarzy się przede wszystkim z położoną w parku tężnią solankową oraz z wytwornymi willami otoczonymi lasami. W skali województwa mazowieckiego miasto wyróżnia się tym, że jako jedyne ma status uzdrowiska (od 1967 r.). Jeszcze w latach osiemdziesiątych XX w. miasto było znane przede wszystkim z produkcji artykułów papierniczych. Ówczesne Warszawskie Zakłady Papiernicze, stanowiły jedno z podstawowych miejsc pracy dla mieszkańców miasta i okolic. Równie ważne dla miasta były i nadal pozostają liczne placówki opieki zdrowotnej i rehabilitacyjnej. Obecnie Konstancin – Jeziorna to przede wszystkim modne miejsce zamieszkania znanych oraz zamożnych osób. Przedmiotem artykułu jest identyfikacja problemów w zarządzaniu krajobrazem kulturowym i sposoby ich rozwiązywania. Wśród czynników, które decydują o skali problemów są uwarunkowania lokalne w tym rozbieżności pomiędzy prawnymi formami ochrony: uzdrowiska, przyrody i dóbr kultury oraz jedne z najwyższych w kraju wartość nieruchomości, bardzo duża presja inwestycyjna, silny opór mieszkańców przeciwko nowej zabudowie, rozproszenie układu funkcjonalno – przestrzennego i brak planów miejscowych, bądź ich dezaktualizacja.

The objective of this paper is to identify problems in the area of cultural landscape management and to propose adequate solutions in the municipality of Konstancin – Jeziorna. The town comprises four types of areas where the following problems have been identified. In the area occupied by single‐family houses and health spas, the cultural landscape requires protection through continuous monitoring. Such measures have been initiated in 1996 and they facilitate the assessment of historical buildingsʹ condition. The available data indicates that if the present zoning function were changed to residential construction, the revitalisation effort in spa zone A would be very difficult. Upon the local communityʹs request, the spa zone has been mapped to cover an excessively large area of the municipality. The local authorities have decided to develop new green areas to protect valuable undeveloped land plots. To simplify that process, changes are needed in Polish legislation to equate those land plotsʹ status with that of roads and other public utility areas. In view of the local communityʹs protests against the construction and operation of production plants, social participation is needed to effectively solve problems relating to the transformation of post‐industrial areas. This process should commence at earlier planning stages, i.e. during the development of the local zoning policies.