Scenariusze Wspólnej Polityki Rolnej po 2020 roku

Dynamiczny charakter zmian w otoczeniu rolnictwa oraz różne wizje polityki rolnej w krajach członkowskich Unii Europejskiej powodują, że na ogół kształt wspólnej polityki rolnej jest wypadkową wielu sił i czynników. Mają one zarówno charakter egzogeniczny, związany z sytuacją na rynkach światowych, polityką gospodarczą w skali globalnej i w skali Unii Europejskiej, a także endogeniczny, w związku z przemianami w sektorze rolnictwa i w jego bezpośrednim otoczeniu. W aktualnie trwającej dyskusji na temat przeglądu WPR ujawniło się wiele kontrowersyjnych zagadnień i poglądów, które będą wpływać na ostateczny kształt WPR w kolejnej perspektywie budżetowej po 2020 roku. Celem niniejszego opracowania jest krytyczny przegląd ewolucji polityki rolnej oraz określenie możliwych scenariuszy jej zmian w nowej perspektywie budżetowej po 2020 roku. Przystępując do przedstawienia możliwych scenariuszy przyszłej polityki rolnej, autorzy zwracają uwagę na pewne dylematy jej kształtowania, takie jak m.in: przewidywany wzrost globalnego popytu na żywność, ograniczanie poziomu intensywności produkcji w UE, racjonalność poziomu i alokacji wsparcia, problem kapitalizacji subsydiów w cenach ziemi, sprzeczne cele WPR, zróżnicowane oczekiwania krajów członkowskich czy konsekwencje brexitu dla WPR w kolejnej perspektywie budżetowej. Zasadnicze reformy WPR dokonały się w latach 90. XX wieku w reakcji na presję międzynarodową i wyniki negocjacji GATT, a później WTO. Obecna reforma WPR musi zmierzyć się z innego rodzaju siłami zewnętrznymi, takimi jak kryzys strefy euro, ruchy dezintegracyjne (brexit) oraz integracyjne w strefie euro, napływ emigrantów, zagrożenie terroryzmem, a także pogłębiające się niekorzystne zmiany klimatyczne. Autorzy, na podstawie przeglądu literatury i własnych przemyśleń, przedstawiają sześć możliwych scenariuszy rozwoju WPR po 2020 roku. Z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że kształt przyszłej WPR będzie wynikiem politycznego kompromisu między krajami członkowskimi, co może wskazywać, że w najbliższej perspektywie budżetowej nie dokonają się radykalne zmiany WPR. W dłuższej perspektywie polityka rolna będzie poddawana kolejnym przeobrażeniom wymuszonym między innymi prawdopodobną rewolucją technologiczną, w obliczu której staje rolnictwo XXI wieku, zmianami demograficznymi na wsi, zmianami klimatu czy też potrzebą wspierania rozwoju obszarów wiejskich z uwzględnieniem ich różnorodności w krajach członkowskich.

The dynamic nature of changes in the macroeconomic environment and various views of Member States on the future of the Common Agricultural Policy in the European Union cause that its shape is usually a result of various forces and factors. They are both, exogenous, related to the situation on global markets, economic policy on a global scale and European Union, as well as endogenous, connected to the changes in the agricultural sector and its direct environment. The on going discussion revealed many controversies which will have an impact on the decisions shaping the CAP for the next budget perspective after 2020. The aim of this study is to critically review the evolution of agricultural policy and to identify possible scenarios for its changes in the new budgetary perspective after 2020. Before identifying possible scenarios of the future agricultural policy of the EU, the authors draw attention to some dilemmas such as: predicted increase in global demand for food, limiting production intensity in the EU, rationality of the level and allocation of support, problem of capitalization of subsidies in land prices, conflicting objectives of the CAP, diverse expectations of Member States, and consequences of Brexit for the CAP in the next budgetary perspective.