Ekonomiczna efektywność gospodarowania - dzierżawca czy właściciel (próba oceny)

W artykule przedstawiono rolę i znaczenie dzierżawy ziemi w przemianach strukturalnych w rolnictwie i jej związek z efektywnością gospodarowania. Wykazano, że dzierżawa ziemi była skuteczniejszym i tańszym sposobem zwiększania powierzchni gospodarstw (skali produkcji) niż zakup ziemi. Badania przeprowadzono na wybranych grupach spółek z o.o. użytkujących grunty dzierżawione (I grupa) i własne (II grupa), biorących udział w Rankingu 300 prowadzonym przez IERiGŻ-PIB w latach 2009-2014. Wyniki badań wskazały, że gospodarstwa prowadzone przez dzierżawców osiągały wyższą rentowność kapitałów własnych i indeksu tworzenia wartości. Różnice nie zostały jednak potwierdzone statystycznie, co oznacza, że nie były istotne. Natomiast gospodarstwa użytkujące grunty własne wykazały się wyższym poziomem bezpieczeństwa finansowego, o czym świadczą wyższe wartości wskaźników płynności (bieżącej i szybkiej) i wskaźnika pokrycia zobowiązań nadwyżką finansową. Nie została w pełni potwierdzona hipoteza, że „dzierżawca gospodaruje efektywniej niż właściciel”.

The paper presents the role and importance of land lease in structural changes in agriculture and its relations to efficiency of farming. It was demonstrated that land lease was a more efficient and cheaper method of increasing farm area (production scale) than land purchase. Research was held on selected limited liability companies using leased land (1st group) and own land (2nd group), and participating in the “Ranking 300” run by the Institute of Agricultural and Food Economics – National Research Institute between 2009 and 2014. Research results showed that farms run by lessees reached higher Return on Equity and Value Creation Index. The differences were not statistically confirmed, which meant that they were not significant. On the other hand, farms using own land have shown a higher level of financial security, as evidenced by higher values of liquidity ratios (current and quick) and cash flow-to-debt ratio. The hypothesis that “the lessee is more efficient than the owner” was not fully confirmed.