Background. Knowledge on proper nutrition favours the creation of pro-healthy nutritional behaviours of people. Studies
related to the nutritional knowledge of adults, diet quality and incidence of breast or lung cancers are limited.
Objective. Analysis of the relationship between the level of nutritional knowledge, diet quality and risk of breast cancer in
women or lung cancer in men from the Warmia and Mazury region in Poland.
Material and methods. The study was carried out in 202 subjects aged 23-80 years, including 107 women (17 cases of
breast cancer) and 95 men (54 cases of lung cancer) from the Warmia and Mazury region in Poland. Nutritional knowledge
was evaluated with the Questionnaire of Eating Behaviours (QEB), including 25 statements. Based on the frequency of
the consumption of 16 food items, two diet quality indices were created: the pro-Healthy-Diet-Index-8 (pHDI-8) and the
non-Healthy-Diet-Index-8 (nHDI-8). The values of pHDI-8 and nHDI-8 were calculated on the basis of the sum of the
daily frequency of consumption of the selected food items and expressed as times/day. The Odds Ratio (OR) of both breast
cancer or lung cancer in relation to the level of nutritional knowledge was calculated based on a logistic regression analysis.
Results. The incidence of breast or lung cancer in the bottom, middle and upper tertile of nutritional knowledge was 57.6%,
32.6% and 15.8%, respectively. As nutritional knowledge grew in the subsequent tertiles, pHDI-8 was on the increase (2.63 vs.
3.78 vs. 4.22 times/day) and n-HDI-8 was on the decrease (1.32 vs. 1.21 vs. 0.94 times/day). In the upper tertile of nutritional
knowledge, the Odds Ratio for the incidence of breast or lung cancers varied from 0.06 (95% CI: 0.02; 0.17; p<0.05, with
adjustment for cancer type and age) to 0.17 (95% CI: 0.04; 0.69; p<0.05, with adjustment for age and sex) when compared
to the bottom tertile (OR=1.00). In the middle tertile of nutritional knowledge, the Odds Ratio of both cancers varied from
0.27 (95% CI: 0.12; 0.62, p<0.05, with adjustment for cancer type and age) to 0.35 (95% CI: 0.18; 0.71, p<0.05, variables
without adjustment) when compared to the bottom tertile.
Conclusions. A higher level of nutritional knowledge was associated with the higher quality of a pro-healthy diet and lower
risk of breast cancer in women or lung cancer in men. In contrast, a lower level of nutritional knowledge was associated
with a lower diet quality and a higher risk of both types of cancers.
Wprowadzenie. Wiedza na temat prawidłowego żywienia sprzyja kształtowaniu prozdrowotnych zachowań żywieniowych
ludzi. Badania dotyczące wiedzy żywieniowej osób dorosłych w powiązaniu z jakością diety oraz częstością występowania
raka piersi lub płuc są ograniczone.
Cel. Analiza zależności między poziomem wiedzy żywieniowej, jakością diety i ryzykiem raka piersi u kobiet lub płuc
u mężczyzn z regionu Warmii i Mazur w Polsce.
Materiał i metody. Badania przeprowadzono wśród 202 osób w wieku 23-80 lat, w tym u 107 kobiet (17 przypadków raka
piersi) i 95 mężczyzn (54 przypadki raka płuc) z regionu Warmii i Mazur. Wiedzę żywieniową respondentów oceniono za
pomocą zestawu 25 stwierdzeń na temat żywności i żywienia z kwestionariusza o akronimie QEB. Na podstawie częstości
spożycia 16 grup żywności utworzono dwa indeksy jakości diety: Indeks Prozdrowotnej Diety (pHDI-8) i Indeks Niezdrowej
Diety (nHDI-8). Indeksy pHDI-8 i nHDI-8 obliczono przez sumowanie dziennej częstości spożycia odpowiednich grup żywności i wyrażono jako krotność/dzień. Za pomocą regresji logistycznej obliczono iloraz szans (OR) wystąpienia raka
piersi lub płuc w relacji do poziomu wiedzy żywieniowej.
Wyniki. Występowanie raka piersi lub płuc w dolnym, środkowym i górnym tercylu wiedzy żywieniowej wynosiło odpowiednio
57,6%, 32,6% i 15,8%. Wraz ze wzrostem wiedzy żywieniowej w kolejnych tercylach rósł wskaźnik pHDI-8 (2,63 vs
3,78 vs 4,22 krotność/dzień) oraz malał wskaźnik n-HDI-8 (1,32 vs 1,21 vs 0,94 krotność/dzień). W górnym tercylu wiedzy
żywieniowej iloraz szans wystąpienia raka piersi lub płuc wynosił od 0,06 (95% CI: 0,02; 0,17; p<0,05, z adjustacją na rodzaj
raka i wiek) do 0,17 (95% CI: 0,04; 0,69; p<0,05, z adjustacją na wiek i płeć) w porównaniu z dolnym tercylem (OR=1,00).
W środkowym tercylu wiedzy żywieniowej ryzyko obu raków wynosiło od 0,27 (95% CI: 0,12; 0,62, p<0,05, z adjustacją
na rodzaj raka i wiek) do 0,35 (95% CI: 0,18; 0,71 p<0,05, zmienne nieadjustowane) w porównaniu z dolnym tercylem.
Wnioski. Większy poziom wiedzy żywieniowej był związany z lepszą jakością prozdrowotną diety i mniejszym ryzykiem
wystąpienia raka piersi u kobiet lub płuc u mężczyzn. Z kolei mniejszy poziom wiedzy żywieniowej był związany z gorszą
jakością diety i większym ryzykiem wystąpienia obu raków.
