Krajobrazy sakralne i religijne – próba umiejscowienia w typologii krajobrazów kulturowych

Artykuł ma charakter teoretyczny. Przedstawiono propozycję wyodrębnienia krajobrazów przyrodniczych, kulturowych i antropogenicznych oraz ich dodatkowy podział na typy. Omówiono główne nurty badań krajobrazów kulturowych, wzmiankując dodatkowo podejścia badawcze. Na tym tle podjęto próbę zdefiniowania krajobrazu sakralnego i religijnego oraz odniesiono się do możliwości badań krajobrazów sakralnych i religijnych wg wyróżnionych nurtów. Wskazano na miejsca krajobrazu sakralnego i religijnego w systemie typologii krajobrazów kulturowych, a także poświęcono uwagę głównym cechom i różnicom obu typów krajobrazów. Tym samym odniesiono się krytycznie do panujących w polskiej literaturze geografii religii definicji i synonimicznego pojmowania znaczenia krajobrazu religijnego i sakralnego. W pracy przyjęto ewolucyjny rozwój krajobrazów kulturowych i wskazano na ich wczesną genezę. Krajobrazy sakralne są pierwotne wobec religijnych i mogą ulegać przekształceniu w krajobrazy religijne.

This article is of aspects of theoretical. It puts forward a suggestion for distinguishing natural, cultural and anthropogenic landscapes and, additionally, dividing them into types. The author discusses main directions of research of cultural landscapes, at the same time mentioning research approaches. Based on that, an attempt is made to define sacred and religious landscapes, and the author discusses possible studies of sacred and religious landscapes according to the mentioned research directions. The paper presents the position of sacred landscape and religious landscape in the typology of cultural landscapes, and deals with main characteristics and differ-ences between the two types of landscape. Thus, a critical approach was presented to the definition and synonymous comprehension of the notions of religious landscape and sacred landscape, which are common in Polish reference books on religious geography. The paper presumes evolutionary development of cultural landscapes and reports their early origins. Sacred landscapes are primary to religious landscapes and may transform into religious landscapes.