Propozycja mapy krajobrazów kulturowych Polski. Ujęcie funkcjonalne w ocenie krytycznej

Niniejszy artykuł stanowi kontynuację tematyki podjętej w pierwszym artykule w tym tomie. Celem artykułu jest poddanie pod dyskusję jednego z wielu możliwych przykładów rozwiązań metodycznych powstania map krajobrazów kulturowych. Propozycja ta opiera się na założeniu, że istnieje deterministyczny związek pomiędzy elementami środowiska przyrodniczego a typami funkcjonalnymi krajobrazu, i dlatego są one, do pewnego stopnia, reprezentacją (odbiciem) etapów ewolucyjnych. Za wiodące kryterium wydzieleń krajobrazu przyjęto zróżnicowanie funkcjonalne krajobrazów kulturowych Polski i wynikające z niego specyficzne zagospodarowanie (zróżnicowanie strukturalne). Pod pojęciem funkcji krajobrazu rozumiany jest tu zespół warunków (w tym specyficzną organizację przestrzenną i zainwestowanie) jakie cechuje dany podtyp krajobrazu kulturowego dla wypełniania określonej działalności człowieka lub spełniania jego potrzeb. Przedstawiono kilka map analitycznych¹ (mapy użytkowania terenu, mapy osadnictwa, zespołów religijnych i turystycznych) oraz propozycję mapy syntetycznej krajobrazów kulturowych Polski.

The article continues the subject matter taken up in the first article of this volume. The aim of this paper is to submit for discussion one of several possible examples of methodological solutions for developing maps of cultural landscapes. The suggestion is based on the assumption that there is a deterministic relation between elements of the natural environment and functional types of the landscape and thus, they are, to some extent, a representation (reflection) of evolutional stages. What was considered the major criterion for distinguishing landscapes was functional variety of cultural landscapes of Poland and subsequent specific management (structural diversity). The notion of landscape function refers to the whole of conditions (including particular spatial arrangement and investment) typical of a given subtype of cultural landscape for serving a particular human activity or meeting man’s needs. The paper presents several analytical maps (map of land use, settlement, religious and tourist objects) and a suggestion for a synthetic map of cultural landscapes of Poland.