Renty polityczne w nowym paradygmacie rolnictwa - rozważania na przykładzie gospodarstwa reprezentatywnego FADN w Polsce

Od początku istnienia cywilizacji człowieka ziemia tworzy pewne użyteczności, które zaspokajają jego potrzeby. W miarę nasilania się negatywnych efektów zewnętrznych rolnictwa industrialnego, tzw. samoistne użyteczności ziemi odkrywane są na nowo. Mają one charakter dóbr publicznych i są kluczowym elementem nowego paradygmatu rolnictwa. W warunkach nieodwracalnej akumulacji kapitału w środowisku antropogenicznym nowe użyteczności ziemi mogą powstawać bez dodatkowych nakładów kapitału lub pracy i jako dobra publiczne są opłacane w dużej mierze z podatków, a następnie przez subsydia dla rolnictwa z WPR. W ten sposób samoistna użyteczność ziemi przyjmuje formę produktu pieniężnego i zyskuje miano „samoistnej produktywności” ziemi. Zgodnie z indukowanym modelem rozwoju rolnictwa istnieją mechanizmy partycypacji tego sektora w rozwoju gospodarczym i podziale korzyści z niego płynących. Niemniej, zawodności mechanizmu rynkowego, tj. niekompletność rynków w zakresie dóbr publicznych i związane z tym sztywności cen, zakłócają sygnały rynkowe, tworząc trwałe bariery dla powyższego procesu. Możliwy jest obiektywny pomiar zjawiska „drenażu renty ekonomicznej” z rolnictwa w wyniku występowania zjawiska market failure, związanego z asymetrią informacji w tym sektorze. Dlatego polityka rolna również dąży do kompensacji strat tym spowodowanych. Powyższe przesłanki powodują, że subsydia dla rolnictwa w ramach WPR nie mogą być traktowane jak renty polityczne zgodnie z ich klasyczną definicją. Tylko ich część pozostała po odjęciu kwot kompensujących zawodności rynku i stanowiących opłatę za dostarczane dobra publiczne ma znamiona renty. Wyzwaniem badawczym jest pomiar tych wielkości.

Since the beginning of human civilization, the land has been creating certain utilities which satisfy human needs. When the dangerous side effects of industrial agriculture have occurred intrinsic land utilities are being discovered anew. They have a nature of public goods and constitute a hard core of the new agriculture paradigm. Despite irreversible accumulation of capital in the anthropogenic environment many new utilities of the land come into existence without additional capital and labour outlay. Since they are public goods, they are paid from taxes in great measure and then by the subsidies for agriculture of CAP. This way an intrinsic land utility takes a form of a financial product and can be called “intrinsic productivity” of land. According to the “induced innovation model of agricultural development” there exist mechanisms for this sector’s participation in contributing to economic development as well as in sharing its benefits. Nonetheless, inefficiencies of the market that distort market signals, constitute a barrier of the latter process. Therefore, so-called “surplus drainage” from agriculture takes place. Author claims that it is possible to objectively measure a “surplus drainage” from agriculture as a result of a market failure, i.e. information asymmetry. For that reason the drainage has to be compensated to correct this failure. The mentioned premises imply that the CAP’s subsidies should not be perceived as the political rents according to its classical definition. Only a part of subsidies left after subtracting a value of “surplus drainage” and a compensation of public goods has a hallmark of the rent. A valuation of these values is an important scientific challenge.