Czynniki kształtujące efektywność przedsiębiorstw wielkoobszarowych

Przedstawiono zależności pomiędzy wielkością i wartością zasobów majątkowych, a efektywnością ekonomiczną przedsiębiorstw wielkoobszarowych. Badania przeprowadzono na obszarze województw północno-zachodnich, a uzyskane wyniki dotyczą 2007 roku. Wszystkie przedsiębiorstwa badanej zbiorowości można zaklasyfikować do kategorii wielkoobszarowych, w których dominującym źródłem nakładów robocizny jest praca pracowników najemnych. Badaniami objęto 56 przedsiębiorstw różniących się powierzchnią i kierunkiem produkcji. Najbardziej zróżnicowana sytuacja pod względem uzyskiwanych dochodów wystąpiła w grupie przedsiębiorstw ukierunkowanych na produkcję roślinną, o najmniejszej skali działalności. Przedsiębiorstwa ukierunkowane na produkcję roślinną osiągały wyższą rentowność niż jednostki prowadzące mieszaną działalność, nie mające wyraźnego ukierunkowania. Na podstawie analizy rozkładu cech można zauważyć, że przedsiębiorstwa z produkcją mieszaną osiągały porównywalne wyniki w poszczególnych kwartylach, a więc wpływ czynników endogenicznych, j ak i egzogenicznych na poziom zysku netto i rentowność w tych grupach był zbliżony. Z badań wynika, że najważniejszym czynnikiem poprawiającym sytuację finansową nie była jednak opłacalność sprzedaży, a rosnące dopłaty budżetowe. Można wręcz mówić, że zmniejszało się oddziaływanie opłacalności sprzedaży na rentowność działalności gospodarczej, a rosło jej uzależnienie od wsparcia budżetowego.

The paper presents relationships between volume and value of capital assets and economic efficiency of agricultural enterprises. Research was carried in the northern and Western regions of Poland, and results concern the year 2007. All entities of the researched population can be classified as agricultural enterprises, where hired workers are the main resource of labour force. The research was carried out in 56 enterprises of different area and production line. The most diversified situation in case of income took place in enterprises with plant production of a smaller scale of operation. Enterprises with plant production gained higher profitability than entities of mixed production, without a specified production line. On the base of the analysis of the distribution of features it can be noticed that enterprises of mixed production achieved comparable results in particular quartiles so there was similar influence of endogenous and exogenous factors on a level of net revenue and profitability in these groups. The results of the research indicate also that increasing budget payments, not return on sale, were the most important factors improving a financial situation. It can be even concluded that there was a decrease in influence of return on sale on profitability of economic activity, with simultaneous increase of profitability’s dependence on budget support.