Correlation between morphological forms of three-spined stickleback and parasites infestation in the Baltic Sea

The three-spined stickleback Gasterosteus aculeatus (L.) has been a very frequent fish in the Baltic coastal waters. In the Baltic Sea occurred three morphological forms of the three-spined stickleback: trachurus, semiarmatus and leiurus. The distribution and frequency of all forms of the stickleback in the Baltic have been different. The examined sticklebacks were collected from the Gulf of Gdańsk (Gdynia, Puck, Hel) and the mouth of the Dead Vistula (Górki Wschodnie). The studies on the correlation between the morphological forms of the stickleback and parasites’ infestation were carried out. Some species of parasites infected first of all form trachurus or leiurus of the stickleback. Correlation was observed in some of marine parasites like Thersitina gasterostei (Pagenstecher, 1861) (Copepoda) and Gyrodactylus arcuatus (Bychowsky, 1933) (Monogenea), infected generally trachurus form. Freshwater ciliates from the family Trichodina or plerocercoids of Schistocephalus solidus (Müller, 1776) (Cestoda) were found generally on/in form leiurus.

Ciernik jest rybą wykazującą niezwykłą zmienność morfologiczną. W związku z liczbą tarczek kostnych pokrywających ciało ryby, wyróżnia się kilka typów morfologicznych. Przypisuje im się też różne preferencje co do środowiska. Formę trachurus uważa się za morską, odbywajacą tarło w słonawych wodach Bałtyku, semiarmatus za pośrednią, z preferencją do wód słodkich a leiurus traktuje się jako odmianę słodkowodną, rozradzajacą sie w pobliskich rzekach i kanałach melioracyjnych. W Bałtyku wystepują wszystkie wspomniane formy morfologiczne ciernika, których rozmieszczenie i liczebność wzdłuż naszego wybrzeża jest różna. Trzy formy były stwierdzone w Zatoce Gdańskiej, przy czym najliczniej stwierdzano formę trachurus a najrzadziej leiurus. Na zachód od Zatoki Gdańskiej nie stwierdzono formy leiurus. Wyniki przeprowadzonych badań parazytologicznych ciernika, wykazały związek pomiędzy polimorfizmem ciernika a stopniem inwazji niektórych pasożytów. Korelacje zaobserwowano między innymi w przypadku typowych dla ciernika widłonogów Thersitina gasterostei oraz przywr monogenetycznych Gyrodactylus arcuatus, które zarażały przede wszystkim cierniki trachurus. Wymienionym pasożytom, podobnie jak formie ciernika przypisuje się morski charakter. Inaczej przebiegała inwazja słodkowodnych orzęsków z rodzaju Trichodina oraz plerocerkoidów Schistocephalus solidus. Powyższe pasożyty zarażały najczęsciej słodkowodna forme leiurus.