Podstawowy skład chemiczny i wybrane parametry tłuszczu koziego z okresu żywienia letniego i jesienno-zimowego

Celem pracy była ocena podstawowego składu chemicznego, stopnia dyspersji tłuszczu mlecznego i zawartości cholesterolu w mleku kozim, z uwzględnieniem sezonu produkcji. Materiał do badań stanowiły próby mleka pobrane indywidualnie od kóz rasy białej uszlachetnionej, z pełnego udoju. Analizie poddano łącznie 70 prób, w tym 35 w sezonie letnim (V- -VI) i 35 w sezonie jesiennym (X-XI). W mleku oznaczono: zawartość tłuszczu, białka, laktozy i suchej masy, stan dyspersji tłuszczu mlekowego oraz zawartość cholesterolu. Wykazano, że w sezonie letnim zwierzęta produkowały istotnie (p≤0,01) więcej mleka (o 1,82 kg). Mleko pozyskiwane w sezonie jesiennym zawierało natomiast istotnie (p≤0,05) więcej suchej masy (o 0,74 punkty procentowe), w tym tłuszczu (o 0,27 p.p.), białka (o 0,43 p.p.) i laktozy (o 0,34 p.p.). Przeciętna średnica kuleczek tłuszczowych mleka koziego produkowanego w szczycie laktacji (sezon letni) była istotnie (p≤0,05) większa (2,10 μm vs 1,80 μm) w porównaniu do końcowej jej fazy (sezon jesienny). Mleko pozyskiwane w sezonie letnim zawierało istotnie (p≤0,01) więcej cholesterolu w porównaniu do mleka produkowanego jesienią (16,23 vs 11,30 mg/100 g tłuszczu). Wykazano istotne, dodatnie korelacje pomiędzy wydajnością dobową kóz a przeciętną średnicą kuleczek tłuszczowych i ich obwodem (r=0,38***), a także polem powierzchni (r=0,43***) oraz dodatnią korelację między zawartością cholesterolu w mleku a wydajnością dobową zwierząt (r=0,38**) oraz ujemną z koncentracją laktozy (r=–0,32*).

The aim of this study was to evaluate basic chemical composition, degree of milk fat dispersion and cholesterol content in milk of goats with regard to the production season. The examination included milk samples collected individually from the goats of White-Improved breed, from a whole milking. The study involved 70 samples, including 35 ones from the summer season (May-June) and 35 samples from the autumn-winter season (October-November). In all milk samples, the following parameters were determined: contents of fat, protein, lactose and dry matter, degree of milk fat dispersion and cholesterol concentration. It has been shown that in the summer season the animals produced significantly (p≤0.01) more milk (by 1.82 kg). Milk collected in the autumn season, however, contained significantly (p≤0.05) more dry matter (by 0.74 percentage points), including fat (by 0.27 pp), protein (by 0.43 pp) and lactose (by 0.34 pp). The average diameter of the fat globules of goat milk produced in a peak of lactation (the summer season) was significantly (p≤0.05) larger (2.10 μm vs. 1.80 μm) compared to the end of lactation stage (the autumn-winter season). Milk obtained from the goats in the summer season contained significantly (p≤0.01) more cholesterol with regard to the milk collected in the autumn season (16.23 mg vs. 11.30 mg per 100 g of fat). The significant positive correlations between the daily milk yield and the average diameter of fat globules and its circumference (r=0.38 ***), and the surface area (r=0.43***) were found. Moreover, the positive correlations between the cholesterol content and the daily milk yield of animals (r=0.38**) and the negative between the cholesterol content and the lactose concentration (r=–0.32*) were stated.