Zmienność wybranych cech ilościowych w populacjach linii DH rzepaku ozimego otrzymanych z mieszańców F1 z krzyżowania odwrotnego

Celem pracy było oszacowanie zróżnicowania linii podwojonych haploidów pod względem plonu, cech jego struktury, zawartości tłuszczu i trzech kwasów tłuszczowych, określenie współzależności między badanymi cechami i ich odziedziczalności oraz pogrupowanie badanych obiektów pod względem kilku cech łącznie. Materiał badawczy stanowiły dwie populacje podwojonych haploidów uzyskane z mieszańców pokolenia F1 powstałych z krzyżowania odwrotnego pomiędzy odmianą Californium i linią DH W-15. Dwuletnie doświadczenia polowe, obejmujące 38 linii DH i formy rodzicielskie, założono w układzie bloków losowanych kompletnych w trzech powtórzeniach. W celu określenia wielocechowych różnic między genotypami przeprowadzono wielozmienne analizy wariancji. Jako miarę wielocechowego podobieństwa linii DH z formami rodzicielskimi przyjęto odległości Mahalanobisa. Na ich podstawie wykreślono dla obu zespołów cech dendrogramy podobieństwa genotypów stosując hierarchiczną analizę skupień. Największą zmienność w badanych populacjach zaobserwowano dla liczby łuszczyn na roślinie, a najmniejszą dla zawartości tłuszczu i kwasu oleinowego. Natomiast porównując współczynniki zmienności dla form rodzicielskich stwierdzono, że najbardziej zmienną cechą była liczba rozgałęzień, a najbardziej stałą — zawartość tłuszczu. Plon nasion w największym stopniu zależał od liczby łuszczyn na roślinie. Był także dodatnio skorelowany z zawartością kwasu oleinowego i ujemnie z zawartością kwasu linolenowego. Odziedziczalność w szerokim sensie wahała się od 0,32 dla liczby rozgałęzień do 0,94 dla zawartości tłuszczu. Wielowymiarowa ocena podwojonych haploidów i form rodzicielskich wykazała ich wysokie zróżnicowanie w każdym zespole cech, chociaż nie umożliwiła wydzielenia grupy genotypów o najwyższej wartości agronomicznej.

The aim of this study was to estimate the diversity of doubled haploid in terms of yield, yield structure, fat and three fatty acids content, to determine a correlation between the studied traits and their heritability and make a cluster of the studied objects in terms of several features together. Two doubled haploid populations derived from F1 hybrids resulting from reciprocal crosses between var. Californium and DH W-15 as well as parental forms were studied. Two-year field experiments involving 38 DH lines and parental forms, were conducted in a randomized complete block with three replications. In order to determine the multidimensional differences between genotypes, a multivariate analyses of variance were conducted. As a measure of multidimensional similarity between DH lines and parental forms Mahalanobis distances were used. On the basis of Mahalanobis distances, the dendrograms of similarities between genotypes for two sets of traits were created using hierarchical clustering method. In the studied populations the greatest variability has been observed for the number of pods per plant, and the lowest for the fat and oleic acid content. Comparing the coefficients of variation for parental forms, the most variable feature was the number of branches, and the most stable was the fat content. Seed yield was positively correlated with the number of branches and number of pods per plant and negatively with thousand seed weight. Unfavorable relationship was revealed between the yield of seeds and oleic acid content (r = 0.30**) and lowered content of linolenic acid. Heritability in the broad sense varied from of 0.32 for the number of branches to 0.94 for fat content. Multidimensional analysis of doubled haploid lines and their parental forms showed their high diversity of each group of traits, although did not permit to separate a group of genotypes with the best agronomic value.