Effects of environmental changes and human impact on the functioning of mountain river channels, Carpathians, southern Poland

In the northern slope of the Carpathian Mountains and in their foreland, river and stream channels have been significantly transformed by human impact. These transformations result from changing land use in river basins and direct interference with river channels (alluvia extraction, engineering infrastructure, channel straightening). Anthropogenic impacts cause signifi cant changes in the channel system patterns leading to increased impact of erosion. This mainly leads to the channelling of the fluvial system. This article reviews studies of structure and dynamics of Carpathian river channels conducted based on the methodology of collection of data on channel systems, developed in the Department of Geomorphology of the Institute of Geography and Spatial Management, Jagiellonian University.

W Karpatach i na ich przedpolu ma miejsce współcześnie znaczące przeobrażanie koryt rzek i potoków głównie pod wpływem antropopresji. Przeobrażenia te są uwarunkowane zmianami użytkowania w dorzeczach oraz bezpośrednią ingerencją w korytach (eksploatacja rumowiska, zabudowa hydrotechniczna, prostowanie koryt). W wyniku oddziaływań antropogenicznych następują znaczące zmiany struktury systemów korytowych prowadzące do wzrostu znaczenia erozji. Prowadzi to głównie do skanalizowania systemu fluwialnego. Artykuł jest przeglądem badań nad strukturą i dynamiką koryt rzek karpackich opartych na metodyce zbierania informacji o całych systemach korytowych. Zastosowano raptularz i instrukcję wypracowaną w Zakładzie Geomorfologii Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego.