W dwuczynnikowym doświadczeniu wazonowym oceniano wpływ bezpośre-dni i następczy łącznego stosowania zróżnicowanych dawek komunalnego osadu ściekowego (0,5, 1,0, 1,5 i 2,0% s.m. osadu w stosunku do 6 kg s.m. gleby w wazonie) i stałej dawki słomy pszennej (30 g s.m. na wazon), bez i z dodatkowym nawożeniem mineralnym azotem i NPK, na wielkość plonu i zawartość azotu, fosforu i potasu oraz na wykorzystanie azotu przez rośliny testowe. Podłoże w doświadczeniu stanowiła gleba brunatna kwaśna, niecałkowita (kompleks żytni dobry), a rośliną testową w pierwszym roku badań była trawa - Festulolium, którą zebrano czterokrotnie, a w drugim roku słonecznik zwyczajny i facelia błękitna.
Nawożenie komunalnym osadem ściekowym łącznic ze słomą pszenną wpłynęło na znaczne zwiększenie plonu roślin zarówno w działaniu bezpośrednim, jak i następczym. Średnie zwyżki sumy plonu suchej masy Festulolium z czterech pokosów wahały się od 98 do 259% (działanie bezpośrednie), a sumy plonu słonecznika zwyczajnego i facelii błękitnej od 17,9 do 44,2% (działanie następcze). Nawożenie mineralne azotem, stosowane na tle osadu i słomy, zwiększyło plon trawy o 27,4%, a NPK o 38,4%, zaś sumę plonu słonecznika i facelii odpowiednio o 15,7 i 35,5%.
W porównaniu z obiektem kontrolnym, w działaniu bezpośrednim, istotny wzrost średniej ważonej zawartości azotu w Festulolium uzyskano od dawki 1,0% osadu + słoma, a fosforu i potasu na obiektach z dawkami 1,5 i 2,0% osadu + słoma. W działaniu następczym osad ze słomą, zwiększył w słoneczniku i facelii zawartość wszystkich analizowanych składników. Jednak istotne zwiększenie zawartości azotu, fosforu i potasu stwierdzono w facelii, a w słoneczniku tylko fosforu, z tym że na obiektach z większymi dawkami osadu. Nawożenie mineralne azotem i NPK wpłynęło tylko na statystycznie udowodniony wzrost zawartości azotu w obu roślinach. Średnie wykorzystanie azotu z osadu i słomy przez rośliny testowe w okresie dwóch lat wahało się od 36,2 do 42,7%, z czego na działanie bezpośrednie przypadło od 30,0 do 37,2%, a na działanie następcze od 5,4 do 6,9%.
In a twofactor pot experiment the impact of direct and sequent effect of total applied diversified doses of municipal sewage sludge (0.5, 1.0, 1.5, 2.0% dry matter sewage sludge in relation to 6 kg dry soil matter in the pot) and constant dose of wheat straw (30 g dry matter per pot) with and without the supplemental mineral fertilization with N and with NPK on the crop yield and on the content of nitrogen, phosphorus, potassium and also on the utilization of nitrogen by test plants was evaluated. Soil substratum in the experiment was incomplete brown acid soil (good rye complex), test plant in the first year was Festulolium - harvested four times, in the second year - common sunflower (Helianthus annuus) and blue phacelia (Phacelia tanacetifolia).
Total fertilization with municipal sewage sludge and wheat straw significantly increased the yield of plants, both in direct and sequent influence. Mean increase of the yield sum of dry matter of Festulolium from four cuts oscillated from 98 to 259% (direct influence), whereas the yield sum of common sunflower and blue phacelia from 17.9 to 44.2% (sequent influence). Mineral fertilization with nitrogen applied on the background of sewage sludge and straw caused 27.4% increase of grass yield, whereas mineral fertilization with NPK caused 38.4% increase, while the yield sum of common sunflower and blue phacelia increased about 15.7 and 35.5%, respectively.
In direct influence a significant increase of weighted mean content of nitrogen in Festulolium was obtained from a dose of 1.0% of sewage sludge + straw and of phosphorus and potassium on objects with doses 1.5 and 2.0% of sewage sludge + straw in comparison with control object. In sequent impact sewage sludge with straw increased the content of all analyzed components in common sunflower and blue phacelia. However, a significant increase of nitrogen, phosphorus and potassium content was observed in blue phacelia, while in common sunflower only phosphorus increased on objects with higher sewage sludge doses. Mineral fertilization with nitrogen and with NPK only influenced statistically proved increase of nitrogen content in both plants. Mean utilization of nitrogen from sewage sludge and straw by test plants during two years oscillated from 36.2 to 42.7%, of which direct impact included 30 to 37.2% and sequent impact 5.4 to 6.9%.
